Slušajući nakon 75 godina glas legendarnog radio spikera Jurija Borisoviča Levitana kako 8. maja 1945. godine u 22 časa čuvenom najavom: “Внимание! Говорить Москва...”, obavještava čovječanstvo o kapitulaciji fašističke Njemačke i milenijumskoj pobjedi Crvene armije i sovjetskog naroda, bez obzira na protok vremena, teško da se i danas mogu suzbiti emocije kod svakog slobodoljubivog čovjeka na kom god meridijanu živio.
I zbilja, posle sedam i po decenija, čini mi se da nikad intenzivnije i upornije ne bi trebalo da branimo uspomene pobjede nad fašizmom u Drugom svjetskom ratu od sve učestalijih pokušaja revizije i relativizacije.
Svako malo, iz raznih globalnih jazbina, zaklonjenih pod plaštom navodne političke korektnosti, čujemo i vidimo skrnavljenje skoro trideset milionske žrtve ruskog i sovjetskog naroda u oslobođenju čovječanstva od fašizma.
Nažalost, ovaj vid neoliberalnog svetogrđa u nekim državama Evrope ide u toliku izopačenost da izjednačava Hitlerovu Njemačku sa Sovjetskim Savezom, uz sad već obavezne projekcije šta bi se pozitivno dogodilo da je kojim slučajem Treći Rajh trijumfovao u Drugom svjetskom ratu?
U svom autorskom tekstu povodom 75 godina Velike Pobjede, predsjednik Ruske Federacije Vladimir Putin postavio je istorijske okvire za zajedničku budućnost bez konfrontacija, jasno se određujući prema neumitnim događajima koji su prethodili početku Drugog svjetskog rata, objektivno sagledavajući globalno nepovjerenje i tajne saveze među vodećim državama svijeta počev od Versajske mirovne konferencije.
Ono što su istoričari i umirovljeni državnici oblikovali u dvosmislenim formulacijama u svojim naučnim radovima i memoarima, Vladimir Putin je hrabro, ali prije svega istinito konstatovao: ratna reparacija koju je poražena Njemačka u Prvom svjetskom ratu trebalo da plaća državama Antante ( bez Sovjetskog Saveza) prouzrokovala je rađanje Hitlera i nacionalsocijalizma. Ali usudiću se da dodam, i intervencionizam i izolacija vodećih evropskih država usmjerena prema tek formiranom i građanskim ratom izranjavanom SSSR- u, dodatno su produbili nepovjerenje, i u značajnoj mjeri ubrzali smrt Lige naroda, koja je trebalo da ima važnost i nadležnosti današnjeg UN-a i Savjeta bezbjednosti.
Tridesete godine prošlog vijeka bile su poznate po tajnim savezima među državama uz jasne prelazne i završne odredbe da stavljeni potpisi nikog ne obavezuju, niti imaju bilo kakav značaj.
Navešću samo jedan primjer, nakon Versajske mirovne konferencije, Jugoslavija, Rumunija i Čehoslovačka su formirale tzv. Malu Antantu kako bi se zaštitile od pokušaja Austrije i Mađarske da povrate izgubljene teritorije. Bila je to peta vojna sila u Evropi koja se raspala nakon Minhenskog sporazuma 1938. godine kojim je Čehoslovačkoj oduzeta Sudetska oblast i pripojena Njemačkoj, a da tadašnja Kraljevina Jugoslavija i Kraljevina Rumunija nisu ni pokušale da vojno pomognu Čehoslovačkoj, koristeći besmisleno tumačenje sporazuma, da se eventualna vojna pomoć isključivo odnosi na odbranu od Mađarske i Austrije.
Nažalost, izuzev tadašnjeg SSSR-a, ni kod jedne evropske države nije postojala spremnost da se od Hitlera zaštiti teritorijalni integritet i suverenitet Čehoslovačke.
Naprotiv, tadašnje diplomatije Velike Britanije i Francuske u ličnostima premijera Čemberlena i premijera Daladjea koje su trebalo da štite nezavisnost Čehoslovačke, gotovo su prekorijevale tadašnjeg predsjednika Eduarda Beneša, otkud mu uopšte pomisao da se suprostavi rasparčavanju sopstvene države, ne dozvoljavajući mu čak ni da prisustvuje pregovorima. Nije prošlo ni šest mjeseci, a Čehoslovačka je raskomadana pred očima čitave Evrope, uz jasnu poruku da Hitlera više ništa ne može zaustaviti.
U svojim memoarima Vinston Čerčil priznaje da su zapadne države propustile priliku da naprave vojni savez sa SSSR-om još kad je Hitler 11. marta 1938. umarširao u Beč i Trećem Rajhu pripojio Austriju ( ANŠLUS).
Dostupna arhivska građa nedvosmisleno pokazuje da je SSSR putem svoje diplomatske i obavještajne mreže bukvalno molio Veliku Britaniju i Francusku da formiraju Antihitlerovsku koaliciju što takođe kasnije potencira i Čerčil u svojim memoarima.
Nažalost, kalkulacije i tajni dogovori zapadnih država s Hitlerom tokom 1938. i 1939. , uz naivna očekivanja da će snage Vermahta napasti SSSR, a ne neku drugu državu, doprinijele su na kraju, da je upravo Poljska ( 01.09.1939.) bila njegova sljedeća žrtva.
Već 1940. godine zemlje Beneluksa i Francuska su bez većeg otpora kapitulirale, uz vječita sporenja da li je Velika Britanija trebalo da pomogne Francuskoj iskrcavanjem svojih vojnika. Predsjednik Putin formatom sad već istorijske ličnosti ruskog naroda veoma objektivno govori o okolnostima koje su dovele do potpisivanja pakta Ribentrop- Molotov, ali i podsjeća da je Sovjetski Savez 24. decembra 1989. godine dao pravnu i moralnu ocjenu ovog sporazuma osuđujući tajne protokole kao “akt lične moći”.
Znači toliko puta na Zapadu osporavani Sovjetski Savez se jasno i kritički odredio prema dijelu sopstvene istorije, a nadam se da će posle autorskog teksta Vladimira Putina, i ostale države Evrope skinuti oznake povjerljivosti sa dokumenata koji najbolje osvjetljavaju svijet u predvečerju Drugog svjetskog rata.
Kao što je recimo razgovor između poljskog ambasadora Jozefa Lipskog sa Adolfom Hitlerom o “jevrejskom pitanju” od 20. septembra 1938. godine.
I onda Evropski parlament u septembru 2019. donese “Rezoluciju o očuvanju istorijskog sjećanja za budućnost Evrope” u kojoj se SSSR i nacistička Njemačka direktno optužuju za izbijanje Drugog svjetskog rata.
E to se zove istorijski klimaks ili ponavljanje istorije kao farse u parafrazi Hegela. Ispade da istu odgovornost imaju silovatelj i silovana, a u nekim novijim tumačenjima čak je silovana odgovornija. Zato u svijetlu ove tzv. rezolucije smatram neophodnim još jednom citirati Vladimira Putina: “ Bez obzira što sada pokušavaju da dokažu, odlučujući doprinos slomu nacizma dali su Sovjetski Savez, Crvena armija.
Heroji koji su se do kraja borili pod opsadom kod Belostoka i Mogiljeva, Umanja i Kijeva, Vjazma i Harkova. Borili su se kod Moskve i Staljingrada, Sevastopolja i Odese, Kurska i Smolenska. Oslobađali su Varšavu, Beograd, Beč i Prag. Jurišem su zauzimali Kenigzberg i Berlin....Sveukupno, na SSSR je bilo usmjereno oko 75 odsto svih vojnih snaga Antihitlerovske koalicije. Crvena armija je tokom ratnih godina “samlela” 626 divizija Sila Osovine, od kojih je 508 njemačkih.”
I predsjednik SAD Ruzvelt je tokom obraćanja američkoj naciji u aprilu 1942. konstatovao da je ruska vojska vojska uništila više ljudstva, aviona, tenkova i topova zajedničkog neprijatelja nego sve ostale ujedinjene nacije zajedno. U poruci od 27. septembra 1944. koju je Čerčil poslao Staljinu između ostalog piše da je : “ upravo ruska armija slomila njemačku vojnu mašinu.”
Zato je svaki pokušaj revizionizma i relativizovanja zasluga Sovjetskog Saveza u pobjedi nad nacizmom groteskno bezuspješan, čak i karikaturalan. SSSR je izgubio svakog sedmog građanina, Velika Britanija jednog od 127, a SAD jednog od 320.
Po nekim novim procjenama blizu 30 miliona građana SSSR- a je položilo živote u Otadžbinskom ratu, i tu žrtvu niko ne smije da zaboravi, a još manje potcijeni i vulgarizuje.
Kao što se mora cijeniti žrtva britanskog naroda i vojnika koji su sprečavali invaziju na ostrvo, ratovali u Sjevernoj Africi, ili žrtva SAD prilikom iskrcavanja američkih vojnika u Normandiju i otvaranja Zapadnog fronta, ili žrtve svih malih evropskih država koje su se suprostavile snagama Vermahta.
Rušenje i skrnavljenje spomenika sovjetskim vojnicima koji su položili svoje živote u oslobođenju evropskih država i njihovih prestonica istovremeno znači podizanje spomenika nacističkim ideolozima, oficirima, vojnicima, znači novo otvaranje Aušvica i Jasenovca, novi masakr u Babinom Jaru, istrebljenje Jevreja u Poljskoj, Litvaniji i Letoniji, ponovno ubijanje Ane Frank... A oslobodiocima niko ne može nauditi, oni su zaštićeni u vječnosti svoje herojske žrtve.
Zbog svega navedenog važno je primijetiti da su tad Staljin, Čerčil i Ruzvelt personifikacije različitih ideologija i velikih nepomirljivosti mogli da budu saveznici zbog dobrobiti čovječanstva, i preko Teheranske i Krimske konferencije učvrstili Antihitlerovsku koaliciju.
Danas još više vjerujem da u vremenu globalnih izazova Rusija kao nasljednica SSSR-a, SAD, Kina, Velika Britanija i Francuska, ali i Njemačka, imaju obavezu da odgovore potrebama čitavog čovječanstva. Zato sadašnjost moramo “opteretiti” istorijom kako nam se ne bi ponavljale katastrofe iz prošlosti, ali ovog puta bez mogućnosti saniranja posljedica. Ruka je pružena, sve drugo je neizvjesnost koju svijet ne zaslužuje.
Na kraju, ponovo ću spomenuti čuvenog radio spikera Jurija Borisoviča Levitana, ruskog Jevrejina, koji je prvi putem radio prenosa obavijestio sovjetski narod da je nacistička Njemačka 22.06.1941. u 04.00 časa ujutro bez objave rata napala SSSR, i koji je prvi 08.05.1945. objavio pobjedu nad fašizmom.
U toj činjenici je sadržana kosmička simbolika, da Jevrejin, personifikacija stradalništva u Drugom svjetskom ratu, prvi oglasi Dan pobjede. Zato se danas klanjamo svim žrtvama Drugog svjetskog rata odajući počast oslobodiocima Levitanovim riječima: “ Наше дело правое, враг будет разбит. Победа будет за нами”
С днём Победы!
Autor tekst: Milan Knežević
