Državni plan toplifikacije Pljevalja, baziran na uglju kao energentu, otežava sprovođenje klimatskih ciljeva Crne Gore, stvarajući dugoročnu zavisnost od uglja i zarobljavajući finansije i razvoj grijanja utemeljen na obnovljivim izvorima energije.
To tvrde iz mreže ekoloških nevladinih organizacija CEE Bankwatch net i Akcije za socijalnu pravdu.
”EPCG i Vlada Crne Gore već godinama promovišu rekonstrukciju postojećeg bloka TE Pljevlja kao prioritetnog projekta i neupitne investicije, koja uključuje i izdvajanje toplotnog izvora iz termoelektrane za potrebe daljinskog grijanja Pljevalja. Dok se očekuje da Pljevlja prestanu koristiti ugalj do 2035. godine ili zapravo i mnogo ranije, Crna Gora ne skriva namjeru da kroz projekat toplifikacije opravda spaljivanje uglja i nakon ovog perioda”, navodi se u saopštenju.
Ističu da je TE Pljevlja nastavila nelegalno svoj rad nakon što je utrošila 20.000 radnih sati dodijeljenih u skladu sa EU Direktivom o velikim ložištima.
”Rok za završetak planirane rekonstrukcije sa toplifikacijom je prolongiran do kraja 2024. godine. Produžavanje roka uz uvećanje troška rekonstrukcije sa 55 na 80 miliona eura i kontinuirani rast cijene uglja dovode u pitanje ekonomsku i klimatsku računicu modernizacije TE Pljevlja, čija ekonomska opravdanost nije nikad dokazana. Crna Gora se obavezala da do 2035. godine prestane koristiti ugalj, dok je u akcionom planu Strategije razvoja energetike procijenjeno da će izgradnja toplifikacije trajati bar 15 godina, što bi značilo da kompletni sistem neće biti završen do godine napuštanja uglja, pri čemu bi i prva faza bila funkcionalna svega 5 godina”, tvrde u tim nevladinim organizacijama.
Kao dokaza da Vlada ne razmišlja o dekarbonizaciji sektora grijanja, potpisnici saopštenja navode, tender EPCG iz novembra 2021, kao i potpisani ugovor za izradu idejnog rješenja toplifikacije, iz kojih je isključeno bilo kakvo razmatranje alternativnih rješenja daljinskog grijanja, plana integracije obnovljivih izvora ili buduće kompletne transformacije na obnovljive izvore.
Napominju i da je Izvještaj nezavisne ekspertske kuće Plan Energi o alternativnim rješenjima grijanja za Pljevlja, potvrdio da je u Pljevljima moguće sprovesti toplifikaciju zasnovanu u potpunosti na obnovljivim izvorima.
Nataša Kovačević, iz organizacije CEE Bankwatch Net kaže da je planirana toplifikacija Pljevalja, dodatni teret ka ispunjavanju naših klimatskih obaveza.
”Umjesto da Crna Gora hitno svede na minimum nelegalni rad TE Pljevlja i radi ubrzano na obnovljivim izvorima energije, ona izdvaja sve više novca da bi opravdala dalje sagorijevanje uglja. Projektom izgradnje primarnog toplovoda iz termoelektrane, EPCG neposredno primorava građane Pljevalja da ubuduće iz svoga džepa izdvajaju za priključenja na ovaj prljavi izvor, a koji će koštati, sa sve većom cijenom sagorijevanja uglja, neuporedivo više nego sam toplovod. Samo dijelom sredstava predviđenih za rekonstrukciju, Crna Gora može izgraditi cijeli sistem grijanja u Pljevljima koji bi bio baziran na solarnoj energiji, tehnologiji sezonskog skladištenja i toplotnih pumpi, te obezbijediti jeftinu energiju, čist vazduh i dostizanje klimatskih ciljeva.”
Ona je apelovala na nacionalne i lokalne vlasti da izbjegnu bespotrebne troškove ulaganja u toplifikaciju na ugalj, suočavajući se konačno sa činjenicom da je sagorijevanje uglja svakom godinom sve skuplje, te da donosi neprihvatljivo velike ekonomske rizike čak i na na srednji rok.
Ines Mrdović iz Akcije za socijalnu pravdu ističe da su Pljevlja u proteklih nekoliko decenija stvorila potpunu ekonomsku zavisnost od proizvodnje struje iz uglja, kao prljavog izvora energije.
”Potreba da se stvari unaprijede i grad okrene pravednoj tranziciji godinama stoji u mjestu. Dosadašnji potezi donosilaca odluka ne ulivaju nadu da se grad kreće u pravom pravcu u pogledu neophodnosti da pravedna tranzicija počne što prije”, kazala je Mrdović
CEE Bankwatch Net i Akcija za socijalnu pravdu pozvale su Vladu Crne Gore da preuzme odgovornost za sprovođenje energetske i pravedne tranzicije u Pljevljima i utiče na obustavljanje nove investicije na ugalj, preusmjeravajući dalje napore i finansijska sredstva ka razvoju klimatski prihvatljivog rješenja grijanja za Pljevlja.
Bonus video:
