Rektorka Univerziteta Crne Gore reagovala je na inicijativu pet članova UO Univerziteta Crne Gore o njenom razrješenju.
Njeno reagovanje i obrazloženje prenosimo integralno.
Na Inicijativu pet članova Upravnog odbora Univerziteta Crne Gore – predstavnika Vlade Crne Gore za moje razrješenje, a po zaključku Upravnog odbora broj 02-475/1 od 28. 09. 2017. godine, saglasno članu 55 stav 3 Statuta Univerziteta Crne Gore dajem sljedeće izjašnjenje:
Polazim od toga da na poziciji rektora imam specifičnu akademsku dužnost da kao prva među jednakima, u unapređenju instutucionalnog kapaciteta državnog univerziteta, izvršavam zadatke predviđene Zakonom, Statutom i Etičkim kodeksom, s odgovornošću prema Ustavom zagarantovanoj autonomiji ove najviše akademske institucije - jednako kao i prema Vladi kao osnivaču.
Inicijativa za moje razrješenje proizilazi iz očitog neznanja potpisnika - Vladinih predstavnika u Upravnom odboru UCG – o tome kakva je uloga i koje su nadležnosti upravljačkog tijela Univerziteta; iz nerazumijevanja principa partnerstva u međusobnim nadležnostima upravnih odbora, senata i rektora pri rukovođenju radom i poslovanjem savremenih evropskih univerziteta – jer su na ovim institucijama rektori po tradiciji i zakonu obavezni da uvažavaju preporuke i mišljenje senata pri izvršavanju odluka upravnih odbora.
Lako su dokazivi pravni nonsensi iz ove Inicijative, politička pozadina sporne odluke Vlade, kao i činjenice o povredi autonomije Univerziteta od strane Vlade, o čemu ću pojedinačno i činjenično u daljem tekstu.
Za uvod ovom Izjašnjenju citiram samo jedan navod iz ove represivne Inicijative, koji jasno ukazuje na paušalnost ocjena, neistinito povezivanje podataka i autoritarni tonalitet neutemeljenog i tendencioznog zaključivanja o mom profesionalnom djelovanju povodom spornog upisa na Visoku medicinsku školu u Beranama:
„U cjelokupnom postupku upisa u Visoku medicinsku školu u Beranama, u višemjesečnom periodu, rektorka Univerziteta Crne Gore, prof. Radmila Vojvodić je, kako na sjednicama Upravnog odbora i Senata Univerziteta Crne Gore, svojim usmenim saopštavanjem, kao i kontinuiranim pisanim saopštenjima putem medija, iskazivala krajnje negativan odnos prema politici Vlade Crne Gore. Pored navedenog, nepoštovanje i neizvršavanje odluka Vlade, ogleda se i u zahtjevu rektorke Vojvodić podnešenom Upravnom odboru Univerziteta 7.07.2017. godine, kojim se komentariše Odluka i Zaključak Vlade, na način što se predlaže slijeđenje stava Senata i Upravnog odbora u konkursu koji se objavljuje za upis, što je suprotno Zakonu o visokom obrazovanju i Statutu Univerziteta. U prilog navedenom, govori niz saopštenja za javnost kojima se rektorka direktno suprotstavila, kako odlukama Vlade, tako i odlukama Upravnog odbora Univerziteta, komentarišući ih krajnje negativno, sa čim je upoznata cjelokupna crnogorska javnost kroz sve pisane i štampane medije“.
Da odmah pitam podnosioce Inicijative i drugu javnost: po kojem je to zakonu ili drugoj normi rektor dužan da iskazuje isključivo pozitivan odnos prema politici Vlade, odnosno da ni po koju cijenu ne smije imati „negativan odnos“ čak ni kada kao zdravomisleći građanin uviđa nezakonitost te politike?
Da li postoje kakva zakonska uputstva i standardi za iskazivanje pozitivnog stava prema pogrešnim odlukama Vladinih politika?
Da li za rektore važe druga pravila u odnosu na ostale građane Crne Gore?
Da li je „predlaganje slijeđenja stava Senata i Upravnog odbora“ od strane rektora prekršaj normi ili njihovo poštovanje?
Da li je komentarisanje odluka Vlade, kao i po njoj pritiskom ukalupljene potonje odluke Upravnog odbora, „krajnje negativno sa čime je upoznata cjelokupna crnogorska javnost kroz sve pisane i štampane medije“, takođe nedopustiv građanski prestup kad su rektori u pitanju?
Da li to važi i kada bi se mogla utvrditi razlika između „pisanih“ i „štampanih“ medija (sic!)?
Ova pravno i logički evidentno površna, uz to i ostrašćeno diktirana Inicijativa, sigurno nije zaštita integriteta institucije Univerziteta i zakonitosti rada, već je revanšistički gest nedostojan evropskih društvenih i demokratskih nazora.
Odgovaram:
Nije tačno da kao rektor nijesam izvršavala zadatake predviđene Zakonom i Statutom, niti da sam ih izvršavala protivno Zakonu i Statutu, niti sam prekoračila ovlašćenja, niti nanijela štetu Univerzitetu Crne Gore, kako se navodi u Inicijativi.
Upravo suprotno – u toku oba svoja mandata ponašam se akademski i profesionalno i posvećena sam reformama, unapređenju visokog obrazovanja i internacionalizaciji Univerziteta Crne Gore. O tome govore jasni i mjerljivi rezultati Univerziteta Crne Gore.
Obavljam dužnost rektora zagovarajući i šireći demokratsku kulturu upravljanja javnom ustanovom, vrijednosti i dostojanstvo akademske profesije. Poštujem autonomiju Univerziteta Crne Gore, štitim standarde kvaliteta visokog obrazovanja i vrhovne principe autonomije akademske zajednice od političkog i pravnog nasilja centara moći kako je zapisano i u Magna Charta Universitatum, gdje je Univerzitet Crne Gore zavrijedio mjesto upravo za mandata koji obavljam. Zajedno sa Senatom, najvišim akademskim tijelom, kao rektor zagovaram načela autonomije Univerziteta, po kojima Vlade i Univerziteti moraju da osiguraju poštovanje međusobnih nadležnosti.
Odluka Vlade od 1. juna 2017. o upisu na studijski program Visoka medicinska škola u Beranama donijeta je protivno zakonski akreditovanom studijskom programu u Podgorici (zakonska norma kao obavezujuća glasi: Studije na ustanovama visokog obrazovanja realizuju se na osnovu akreditovanog studijskog programa (...) javno važeći studijski program je akreditovani studijski program).
Dakle, Univerzitet je dužan da realizuje samo akreditovane programe, a ovaj je akreditovan u Podgorici na Medicinskom fakultetu i u Kliničkom centru - to je ključna činjenica za Vladinom odlukom nastali problem!
Zakonski utemeljen stav u javnom sporu oko studijskog programa VMŠ i jedinstven stav u odbrani autonomije, dijelila sam sa Senatom Univerziteta Crne Gore štiteći integritet institucije, što mi je činilo izuzetnu čast.
Dalje, po navodima iz Inicijative za razrješenje rektora:
I
Optužbe o postojanju odgovornosti rektora za sprovođenje odluka Vlade od 1. juna i 6. jula ove godine o upisu 70 studenata na studijski program VMŠ u Beranama nemaju zakonskog utemeljenja, jer raspisivanje konkursa za upis nije nadležnost rektora već Upravnog odbora.
Podsjećam, povodom ovakve odluke Vlade, Senat Univerziteta Crne Gore dostavio je Vladi Stav ovog najvišeg akademskog tijela, sa sjednice održane već 2. juna 2017. godine, da Univerzitet nema zakonskog osnova da realizuje neakreditovani studijski program, ali da u duhu partnerstva predlaže akreditovanje novih studijskih programa iz oblasti za koje možemo garantovati standarde kvaliteta i uslove studiranja, a koji su komplementarni sa strateškim pravcima razvoja sjeverne regije Crne Gore.
Zbog nastale kolizije između odluke Vlade Crne Gore da sjedište Studijskog programa primijenjenih studija na Medicinskom fakultetu - Visokoj medicinskoj školi ostane u Beranama, važećih procedura i odluke o akreditacije ovog programa (akreditovanog po evropskim direktivama za regulisane profesije na Medicinskom fakultetu i Kliničkom centru Crne Gore - nastavnoj bazi UCG), nastaju dalji problemi Univerziteta Crne Gore.
Upravni odbor je po prijedlogu Senata jula 2017. donio odluku da se ne vrši upis na Visoku medicinsku školu. Ministarstvo prosvjete je 10. jula, istrajno da sprovede odluku Vlade, poslalo na Univerzitet Prosvjetnu inspekciju. Sjutradan, 11. jula, na Univerzitet Crne Gore stigla je licenca za Berane kakvu Univerzitet nije tražio s obzirom na to da nema akreditovan program u Beranama nego u Podgorici. Inspekcija je 12. jula uputila Naredbu rektorki prof. Radmili Vojvodić da raspiše konkurs za upis na Visoku medicinsku školu do 20. jula iako rektor nije nadležan za raspisivanje konkursa za upis. Istog dana, kakve li koincidencije, održana je vanredna sjednica Senata na kojoj je ponovljena puna saglasnost za sprovođenje akreditovanog studijskog programa, a u kontekstu zaštite autonomije Univerziteta. Upravni odbor, koji po zakonu vrši raspisivanje konkursa, jula ostao je pri odluci da se akreditovani studijski program VMŠ može realizovati samo u Podgorici, protivno prijedlogu predsjednika UO prof.dr Duška Bjelice da se upis obavi na VMŠ sa sjedištem u Beranama – iako prema nezakonito izdatoj licenci. Njegov prijedlog je, dakle, odbijen na UO, a on je podnio ostavku. Vlada Crne Gore je 20. jula, na ovakvo stanje, promijenila tri svoja člana u UO UCG, kako bi obezbijedila potrebnu većinu za odluku o upisu u Beranama i sprovela u djelo javno saopšteni stav Ministarstva prosvjete da „Univerzitet nije nadležan da preispituje odluke Vlade, već da ih sprovodi“. Shodno stavovima Senata o povredi autonomije Univerziteta, jula podnijeta je ustavna žalba protiv akta Vlade kojim je povrijeđena „Ustavom zagarantovana autonomija Univerziteta Crne Gore, član 75 Ustava, na način što mu je uskraćeno jedno od najvažnijih prava i sadržaja autonomije – pravo da samostalno utvrđuje studijske programe, saglasno profesionalnim potrebama i utvrđenim međunarodnim standardima, i nalaganjem obaveze da realizuje neakreditovani studijski program“. Na Senatu Univerziteta Crne Gore 24. jula još jednom je preispitan stav – Senat je ostao pri donesenoj odluci od 20. Jula 2017. Prosvjetna inspekcija 25. jula kaznila je Univerzitet Crne Gore sa 500 eura, a rektorku kao odgovorno lice sa 50 eura, jer nije ispoštovana odluku Vlade da se raspiše konkurs za upis na VMŠ u Bernama (ponavljam, iako to nije moja nadležnost, a UO UCG čija jeste, odluku o upisu nije donio?!). U saglasju Upravnog odbora na čijem čelu je prof. Duško Bjelica ostao, i na prijedlog Studentskog parlamenta da se uz pomoć garancija Vlade, a u interesu studenata iz Berana, raspiše konkurs u drugom upisnom roku, uz paralelni zahtjev Prosvjetne inspekcije za pokretanje prekršajnog postupka protiv Univerziteta i rektorke, počinje nova etapa realizacije upisa na studijski program VMŠ u Beranama protivno procedurama Univerziteta i akreditovanom programu.
U toku kolektivnog odmora na Univerzitetu, a nakon sastanka predstavnika Studentskog parlamenta sa premijerom Duškom Markovićem, 31. jula, Studentski parlament je 7. avgusta dostavio Upravnom odboru Zahtjev u kojem, po mojem uvidu iz dopisa koji nijesam primila kao rektor, zastupa upis studenata u Beranama, uz mogućnost da se praktično-klinička nastava obavlja u Kliničkom centru Crne Gore. Upravni odbor 18. avgusta donio je odluku o raspisivanju konkursa, kako se navodi, „za osnovni primijenjeni program VMŠ, Berane, na Medicinskom fakultetu“. Po kojem akreditovanom programu ostalo je nejasno. Ovakva odluka Upravnog odbora stvorila je dodatnu obavezu i podigla odgovornost za zakonitost postupanja i sprovođenja odluka Senata, kako bi se zaštitili akreditovani i reformisani nastavni planovi i standard struke i kvaliteta. U susret početku studijske godine, po nadležnosti rektora, formirala sam 28. avgusta stručnu radnu grupu (dekan Medicinskog fakulteta prof. dr Goran Nikolić, senator prof. dr Ranko Lazović i direktor Centra za studije i kontrolu kvaliteta prof. dr Aleksandar Vujović) sa zadatkom da razmotri mogućnosti i pripremi detalje realizacije nastave, a shodno maksimumu poštovanja akreditovanog programa i ranije donesene odluke Senata o organizaciji nastave na Medicinskom fakultetu i Kliničkom centru. Obreli smo se u „kompromisnom rješenju“ kojim su se same od sebe anulirale odluke Vlade da studijski program VMŠ bezuslovno mora biti realizovan u Beranama. Ispostavilo se i da je to na izvjesnu štetu komfora studiranja, jer će studenti provoditi više vremena u Podgorici nego u Beranama. I to stoga što akreditovani program zahtijeva gotovo dvije trećine nastave u nastavnoj bazi Kliničkog centra Crne Gore, na što smo pravovremeno i u više navrata upozoravali i Vladu i Ministarstvo i Upravni odbor.
Poštujući akreditovani program uz uložene dodatne napore Medicinskog fakulteta i pažnju Centra za studije i kontrolu kvaliteta, po utvrđenom rasporedu, predavanja su uredno počela u Podgorici, kada i na svim reformisanim programima osnovnih studija, po Akademskom kalendaru.
Izvjesnim garancijama Vlade, odnosno Ministarstva prosvjete, sa kojima Univerzitet nije zvanično upoznat, brucošima VMŠ bi trebalo da budu nadoknađivani troškovi prevoza, odnosno smještaja, odnosno studentskog doma. Studenti će u Beranama pohađati teorijsku nastavu dva dana nedjeljno u zimskom semestru i jedan dan u ljetnjem. Na drugoj i trećoj godini studija nije moguće razdvajati teorijsku i praktičnu nastavu, te će studenti sa sjevera boraviti u Podgorici.
Na koncu se postavlja logično pitanje - ko je zakonito, a ko nezakonito postupao u slučaju VMŠ?
Bjelodane činjenice da upisani studenti na VMŠ studiraju po akreditovanom studijskom programu i u adekvatnim kliničkim uslovima za praksu, dokaz su zakonitosti rada rektora i Senata Univerziteta Crne Gore.
Račun za evidentno osporenu odluku Vlade i političko zamešateljstvo, što je suštinski samo pogoršalo uslove studiranja bespotrebnim putovanjem u Berane na učioničko-teorijsku nastavu – ne može se slati na adresu rektora Inicijativom za smjenu.
Ne razumijem za što me terete potpisnici Inicijative? Za nepoštovanje odluka Vlade da se realizuje nepostojeći, odnosno neakreditovani program u Beranama?! Za jedino mogući zakoniti pristup realizaciji nastave po akreditovanom programu u Podgorici, na političkim nasiljem donesenu odluku o upisu u Beranama?! Za kompromisno rješenje Podgorica – Berane kojim su sami odlučioci u Upravnom odboru prećutno odustali od vlastite odluke? Jesu li predstavnici Vlade u Upravnom odboru nezadovoljni činjenicom da će naši studenti ipak dobiti evropski kredibilnu diplomu u ovoj evropski regulisanoj profesiji, pa treba smijeniti rektora?!
Ja sam kao rektor upravo zadovoljna rješenjem problema nastalog nezakonitom i političkom odlukom Vlade. U korist svih – a što je najvažnije u svrhu kvaliteta znanja koje će studenti sticati.
Inicijativu za razrješenje rektora posmatram zato kao bizarnu političko-palanačku odmazdu za akademski uspjeh.
II
Na drugu optužbu povodom navodnog nepostupanja po rješenju Uprave za inspekcijske poslove od 12.07.2017. godine, odgovaram da ni ona nema zakonskog utemeljenja, jer raspisivanje konkursa za upis nije nadležnost rektora već Upravnog odbora, koji takvu odluku do 18. avgusta nije ni donio. (Statut UCG, ovlašćenja Rektora: organizuje i rukovodi radom i poslovanjem Univerziteta; izvršava odluke Upravnog odbora i Senata; predlaže poslovnu politiku i mjere za njeno sprovođenje; podnosi predloge Upravnom odboru koji se odnose na obrazovanje i misiju Univerziteta, pri čemu je dužan da uzme u obzir preporuke i mišljenje Senata).
Što se tiče dobijene licence za Berane koju UCG nije ni tražio kada je 12. maja 2017. shodno elaboratu i rješenju o akreditaciji podnio zahtjev za Podgoricu, podsjećam da je Univerzitet 18. jula podnio tužbu Upravnom sudu Crne Gore radi poništaja rješenja Ministarstva prosvjete kojim je izdata nezakonita licenca za Berane. Od suda smo očekivali bržu reakciju da ovu providnu manipulaciju razobliči, ali ostajemo strpljivi.
Kao napomena za još bolje razumijevanje nastalog problema: Svakom članu akademske zajednice i univerzitetskih tijela, a pogotovu članovima Senata i Upravnog odbora, trebalo bi da bude jasno da je zakonsko pravo Vlade da donosi odluku o obavljanju djelatnosti van sjedišta javne ustanove, ali da joj to ne daje i ovlašćenja da univerzitetu, koji ispunjava sve zakonom propisane uslove, ne izda saglasnost za promjenu sjedišta studijskog programa posebno kad je takav prijedlog u saglasju sa akreditacijom tog studijskog programa, što je zakonski nužno. Nije, naravno, po srijedi hir rektora ili Senata da studijski program VMŠ bude u Podgorici - Univerzitet je tražio promjenu sjedišta u Podgoricu još 2016. nakon što je elaborat sa sjedištem u Beranama vraćen sa Savjeta za visoko obrazovanje zbog neispunjavanja uslova propisanih evropskom direktivom.
Vlada nema ovlašćenja da donese odluku kojom se ukida autonomno pravo, obaveza i odgovornost univerziteta da realizuje javno važeći obrazovni program – a to može biti jedino akreditovani program - sa svim akreditacionim uslovima, pa i onim vezanim za sjedište studijskog programa kao mjesta izvođenja nastavnog procesa.
Univerzitet ne može i ne smije da realizuje neakreditovani studijski program, pa stoga ne može niti smije da vrši upis studenata na takav program! Riječ je o zakonskoj odgovornosti univerziteta za kredibilnu diplomu na svim studijskim programima (Ponovo upućujemo na član 79 Zakona o visokom obrazovanju).
III
U Inicijativi mi se spočitava kao prestup ne samo ono što sam kao rektor iznosila u javnost, već i saopštenja Senata?! Transparentno prema zainteresovanoj javnosti, uz argumente identične ovdje iznesenima, dosljedno sam poštovala načela na koje obavezuje Statutom propisana norma (Statut UCG, član 11 stav 3 - Djelatnost Univerziteta zasnovana je na: akademskim slobodama; otvorenosti prema javnosti; saradnji i partnerstvu zaposlenih na Univerzitetu, studenata i drugih učesnika u procesu visokog obrazovanja; principima uspostavljanja Evropskog prostora visokog obrazovanja i istraživanja), kao i na osnovno ljudsko pravo – sloboda govora. Takođe, istupala sam shodno načelima Etičkog kodeksa Univerziteta Crne Gore (Profesionalna odgovornost, Odgovornost prema institutciji, Društvena misija).
Podsjećam akademsku javnost i na dodatne razloge koji su me kao rektora obavezivali povodom konkretnog slučaja studijskog programa VMŠ: standardi evropski regulisane profesije medicinskih sestara i babica, rješenje Savjeta za visoko obrazovanje o akreditaciji ovog studijskog programa u Podgorici, stavovi Vijeća Medicinskog fakulteta, Senata, kao i zvanične preporuke Nacionalnog udruženja medicinskih sestara i babica, Evropske federacije udruženja medicinskih sestara i Međunarodnog savjeta medicinskih sestara, sa kojima je blagovremeno upoznata i Vlada Crne Gore.
Da zaključim:
Sa punom pravnom i moralnom odgovornošću tvrdim da sam kao rektor radila sistematično i posvećeno, u skladu sa zakonskim ovlašćenjima i, poštujući statutarne obaveze, istrajno zastupala odluke Senata Univerziteta Crne Gore kao najvišeg akademskog tijela. U krajnjem, sprovela sam kao rektor i odluku Upravnog odbora UCG od 18. avgusta 2017. za upis studenata na akreditovani program Visoka medicinska škola – Berane na Medicinskom fakultetu, kako stoji u odluci – i to, kako je evidentno iz realizacije nastave, sanirajući sve kontroverze odluke skrojene pod političkim pritiskom!
Reformisani model studiranja kojem pripada i novi studijski program Visoka medicinska škola znače novi evropski standard kvaliteta nastave na UCG, što podrazumijeva redovnost predavanja i pohađanja nastave, sa najboljim kadrom naše ustanove, u adekvatnim uslovima na Kliničkom centru. Ovaj koncept, koji je u trogodišnjem periodu reformi sproveden u djelo, daleko je od koncepta instant nastave za lako sticanje diplome, kao i nedostatne i provizorne bolničke kliničke prakse, kakav je dugogodišnjom nuždom prije reforme i akreditacije realizovan u Beranama. Možda je upravo u nerazumijevanju što je suština reforme na Univerzitetu Crne Gore „balvan spoticanja“ koji je proizveo današnju krizu upravljanja na Univerzitetu. Uostalom, cijela ova nemila dogodovština započeta je prijetnjom iz Berana da će biti blokirana saobraćajnica ka Podgorici i peticijom političkih partija da studijski program VMŠ ostane u Beranama.
I konačno da kvalifikujem da u Inicijativi nema ni natruha prava, i da je koncepcijski i logički nepovezana i neutemeljena.
Radi se o političkom pamfletu, ispisanom perom makijavelističkog manira, gotovo karikaturalnog sadržaja za civilizaciju u kojoj živimo i kao institucija djelujemo.
Stroga ozbiljnost kojom nastupaju potpisnici ove Inicijative bila bi parodična da nije upadljivo da ih u gaženju bazičnih vrijednosti institucije u kojoj upravljački participiraju vodi golem egzekutorski entuzijazam - što je više no zabrinjavajuće.
Neutemeljene optužbe iznijete u Inicijativi samo su zaklon za političku egzekuciju koja se sprovodi kao lažna odbrana zakonitosti. UO UCG postao je politički instrument u, kako se objektivno ispostavlja, eliminiciji rektora Univerziteta zbog neslaganja sa stavom Vlade. Kako je spor između Univerziteta i Vlade povodom upisa na VMŠ završen još 18. avgusta, sve nakon toga je lični obračun premijera Vlade Crne Gore sa rektorom.
Uprkos ovakvoj realnosti, hoću da vjerujem u trijumf akademskih vrijednosti.
Rezultati postignuti na UCG tokom mog rukovođenja neosporni su: institucija je finansijski stabilna, strukturno inovirana i normativno zaokružena. Sprovedena je sveobuhvatna reforma u skladu sa preporukama Evropske asocijacije univerziteta, uspješno smo akreditovani u novom i međunarodno kredibilnom modelu. Ukupno, u svim oblastima ostvaren je krupan kvalitativni napredak koji je potvrdila i Vlada Crne Gore ali, što je najobjektivnije, i relevantne međunarodne institucije koje se bave rangiranjem univerziteta.
Vjerujem i da će se moj višegodišnji rektorski rad na unapređenju Univerziteta, pa i programa Visoke medicinske škole, potvrditi kao uspješan. Kako pred onima koji ne razumiju obuhvat sprovedene reforme, tako i pred potpisnicima i inspiratorima Inicijative za moje razrješenje.
Bila smijenjena sa pozicije rektora ili ne, pokazaće se da sam svojim djelovanjem afirmisala misiju Univerziteta Crne Gore i njegovu poziciju u crnogorskom društvu, štitila integritet akademske zajednice i autonomiju Univerziteta.
Bonus video:
