Mještani sela koja čine Mjesnu zajednicu (MZ) “Manastir Morača” obimnim dobrovoljnim akcijama započeli su uređenje prostora oko Kaluđerovog mosta i vodopada Svetigora.
Na toj lokaciji, kako je kazao predsjednik MZ Labud Radović, za početak je čišćeno smeće, uklanjano rastinje i uređivan put. Ideja je, kaže on, i da se vodopad Svetigora, za koji mještani tvrde da je jedan od najljepših u Crnoj Gori, osvijetli. Takođe, cilj je i da most bude vidljiviji i da se potencira njegova kulturno-istorijska vrijednost.
Radović kaže da su u svim aktivnostima imali podršku Opštine.
“Cilj nam je da ljepota i značaj Kaluđerovog mosta, ali i vodopada Svetigora budu ponovo vidljiviji i izdaleka. Zajednički smo organizovali akciju da se raščisti prilaz starom mostu, a korov i rastinje su uklonjeni i sa gazišta mosta, ali i oko vodopada Svetigora. Ranije smo postavili seoske putokaze, ugrađivali tampon na putu, krčili rastinje u putnom pojasu…”, kazao je Radović.
Poklanjanje pažnje tom, za Donjomoračene značajnom prostoru, počelo je ranije na incijativu Gorana Jovanovića, koji se bavi seoskim turizmom. U iščekivanju da nadležni konačno pokažu brigu o Kaluđerovom mostu, mještani su prikupili i brojne arhivske podatke koji govore o tom objektu, koji je pod zaštitom države.
“Saznali smo da je Vladimir Stanković projektovao adaptaciju mosta 1967. godine. Prema tim podacima, most je pod zaštitom bio od 1961. godine i to od Saveznog Instituta za zaštitu spomenika kulture. Prvo snimanje mosta je obavljeno 1962. godine. Međutim, zbog nedostatka sredstava, na tome je stalo. Sljedeće projektovanje je bilo 1977. godine istog projektanta, a treće grupe autora 1988. godine. Svaki put je naložena hitna sanacija i adaptacija mosta, ali svaki put se završilo sa popločavanjem daskama zbog manjka sredstava”, kazao je Jovanović “Vijestima”.
Kako su “Vijestima” kazali lokalni hroničari, most pod Svetigorom je upisan u registar zaštićenih kulturno-istorijskih spomenika SO Kolašin 15. jula 1986. godine. Dužine je 46, a širine 2,9 metara. Ima četiri luka i pripada tipu svođenih mostova. Dva veća luka imaju otvor od 11, a dva manja 5,5 metara. Most ima niveletu sa dvosmjernim padom.
“Zidan je od lijepo i pravilno klesanih kamenih blokova vezanih krečnim malterom. Nijesu poznati majstori koji su ga sagradili. Sada je prilično oštećen, dva luka su srušena na ulazu na most, od vodopada. Taj dio je premošćen drvenim gredama patosnicama i ograđen drvenom ogradom duž čitavog mosta, jer je i parapetna ograda prilično oštećena”, napisala je dugogodišnja kustoskinja Zavičajnog muzeja Draginja Kujović u jednoj od publikacija o kulturnom nasljeđu Kolašina.
Iako kod lokalnih horoničara postoje nedoumice oko toga kada je most izgrađen, u moračkim selima kažu da je to bilo 1842. godine. O tome, tvrde, svjedoči i zapis na zidu crkve sa spoljašnje strane. Na prostoru Donje Morače postoje tri mosta koja se u narodu nazivaju Kaluđerov most. U dokumentima iz vremena knjaževine i kraljevine Crne Gore, samo je most pod Svetigorom, ili most arhimandrita Dimitrija Radojevića, nosio taj naziv. Ostala dva mosta, kaže lokalni hroničar i publicista Branislav Jeknić, podigao je arhimandrit Mihailo Dožić. Prvi, 1900. godine na rijeci Morači, na mjestu zvanom Grlo, a drugi 1903. godine na rijeci Sjevernici.
Bonus video:
