Fiskalni savjet da bude nezavisan
"Kroz kontrolu iz finansijske sfere preko predstavnika se želi kreirati paralelna politika, pored ministra finansija", smatra Damjanović
Fiskalni savjet treba formirati na osnovu posebnog zakona, kao nezavisno tijelo u koje ne bi ulazili predstavnici drugih institucija. Savjet bi obavljao prethodne (ex-ante) kontrole makroekonomskih procjena umjesto Državne revizorske insttitucije (DRI). To su u razgovoru za “Vijesti” ocijenili predsjednik Senata DRI Milan Dabović i doskorašnji predsjednik parlamentarnog Odbora za ekonomiju i poslanik Aleksandar Damjanović (SNP).
Centralna banka (CBCG) je u Preporukama Vladi za vođenje fiskalne politike u narednoj godini navela da treba formirati Fiskalni savjet u čijem bi sastavu bili predstavnci DRI, CBCG, Ministarstva finansija i nezavisni eksperti.
Kada je u martu 2014. godine na predlog Ministarstva finansija usvajan sistemski Zakon o budžetu i fiskalnoj odgovornosti Damjanović i Dabović predlagali su da se njim definiše formiranje nezavisnog fiskalnog savjeta. Međutim, tada nije bilo političke volje da se savjet formira. Ministar finansija je te godine bio sadašnji guverner CBCG Radoje Žugić.
Dabović je kazao da je formiranje fiskalnog savjeta neophodan uslov za eks-ante (prethodnu) korekciju makroekonomskih procjena na kojima se temelji procjena fiskalnog potencijala, a koja opredjeljuje visinu budžetske potrošnje.
“Nadležnost DRI u eks-ante procjenama može biti samo tehničke prirode u vezi s poštovanjem fiskalnih pravila. Ali, nikako se ne može odnositi na korigovanje makroekonomskih agregata, alokacije javnih resursa ili bilo kakvo njeno miješanje u politiku izvršne vlasti,” naglasio je Dabović.
Dodao je, da ako bi to radila, DRI bi došla u situaciju da revidira samu sebe u skladu sa obavezom u Zakonu o budžetu i fiskalnoj odgovornosti koja se odnosi na ocjenu primjene kriterijuma fiskalne odgovornosti.
“Uvažavajući da je uloga DRI da naknadno utvrdi činjenično stanje to bi uloga Fiskalnog savjeta kroz eks-ante pristup mogla obezbijediti kvalitetniju procjenu makroekonomskih agregata, a time i realnije budžetsko planiranje”, objasnio je Dabović.
Damjanović smatra da se kroz zakašnjeli predlog za formiranje “tobože nezavisnog” Fiskalnog savjeta pokušava postići dvostruki cilj.
“S jedne strane želi se sa predloženim sastavom tog savjeta (gdje su nezavisni eksperti manjina u odnosu na predstavnike etabliranih institucija) obesmisliti bilo kakav vid nezavisnog funkcionisanja tog savjeta. S druge strane se želi kroz kontrolu iz finansijske sfere preko predstavnika kreirati paralelna politika. To pored ministra finansija u čijoj je ingerenciji, bar još, vođenje poreske politike ove države”, kazao je Damjanović.
On smatra da bi Fiskalni savjet ima smisla ako ga formira Skupština na bazi posebnog zakona. Dodaje da bi u sastav savjeta trebalo da uđu stručnjaci čija će to biti jedina profesionalna funkcija bez dodataka iz drugih institucija.
“Kada je u Skupštini razmatrana inovirana, mnogo lošija verzija zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti,u odnosu na nacrt definisan tokom mandata ministra finansija Milorada Katnića predložio sam da se razmotri mogućnost konstituisanja Fiskalnog savjeta, kao nezavisnog ekspertskog tijela. Lošija verzija je, nažalost, dobila većinsku podršku”, kazao je Damjanović.
Dodaje da bi ključna uloga savjeta bila i ocjena ispunjenosti fiskalnih kriterijuma iz sistemskog Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti.
Savjet za finansijsku stabilnost je višak tijelo u sistemu
Damjanović je kazao da je paradoks da u državi koja nema sopstvenu valutu i čija centralna banka nema emisionu već samo regulatornu funkciju, šest godina na zakonskim osnovama funkcioniše Savjet za finansijsku stabilnost.
Dodaje da je to "višak" tijelo koje preklapa poslove sa CBCG i koje je “začinjeno” sa par regulatora.
"Istovremeno ne postoji Fiskalni savjet, odnosno Savjet za fiskalnu stabilnost, iako je notorna činjenica da je upravo fiskalna nestabilnost, a ne finansijska, ključni rizik crnogorske ekonomije sa kratkoročnog i dugoročnog aspekta”, kazao je Damjanović.
On dodaje da je činjenica da su zakonski fiskalni kriterijumi probijeni, da je zakon prekršen, a nema fiskalne odgovornosti.
"Ali, paradoksima nikad kraja, pa se danas sa tzv. finansijskog položaja predlaže nešto za što nije bilo sluha kada je to bilo u opsegu obavljanja funkcije”, naglasio je Damjanović.
( Marija Mirjačić )