Svi gubitnici, osim Turske

U rijetkom „diplomatskom porazu“, ruski predsjednik Vladimir Putin odlučio je da preusmjeri gasovod ka Turskoj, a „neuspjeh“ u izgradnji Južnog toka predstavio kao „gubitak za Evropu“, kriveći Brisel za nepopustljivost, ocijenio je juče „Njujork tajms“.

Ovaj list, u tekstu objavljenom na naslovnoj strani, ocjenjuje da je „grandiozan projekat“ izgubljen kao žrtva rastućih „zatrovanih“ odnosa Rusije sa Zapadom.

Odluka o prekidu projekta Južni tok rijetka je pobjeda za Evropsku uniju i SAD, koje su ove godine uglavnom bespomoćno posmatrale aneksiju Krima i jačanje separatista na istoku Ukrajine, navodi dnevnik.

Međutim, diplomatski trijumf ima i drugu stranu, koja će izazvati glavobolje za Brisel koji sada mora da smisli alternativni izvor sa sigurno snabdijevanje gasom jugoistočne Evrope, navodi britanska agencija Rojters.

Mada je postao politički toksičan nakon krize u Ukrajini, gasovod je i te kako imao smisla za zemlje poput Srbije, Bugarske i Mađarske jer je nudio snabdijevanje gasom zaobilazeći Ukrajinu, što znači i manji rizik od prekida.

„U ovoj situaciji svi su gubitnici. Postoji niz zemalja koje zaista imaju problem u snabdijevanju gasom”, rekao je za Rojters jedan evropski izvor koji je želio da ostane anoniman.

Međutim, mnogi analitičari tvrde da ipak postoji jedan pobjednik, a to je Turska, koja je iskoristila jaz između istoka i zapada kako bi obezbijedila dugoročne rezerve energije po povoljnim cijenama.

Direktor analitičke kompanije Alpari, Aleksandar Razuvajev, ocijenio je da će preorijentisanjem Rusije sa Južnog toka na izgradnju gasovoda do Turske, Turska „pojesti procente za tranzit gasa“, odnosno, to što su „mogli da dobiju braća Sloveni“.

Gasovod, vrijedan 40 milijardi dolara, koji je trebalo da prenosi ruski gas ispod Crnog mora, preko Bugarske, Srbije, Mađarske do Austrije, postao je žrtva pada cijena energije, stagnirajuće evropske potražnje, ali takođe i protivljenja Evropske komisije, koja je natjerala Bugarsku da odloži izgradnju zbog sukoba sa Rusijom oko Ukrajine.

U EU smatraju da je pravi razlog odustajanja Rusije zapravo ekonomska neosnovanost projekta i da Moskva to pokušava da maskira izjavama o tome da „Južni tok“ obustavlja zbog Bugarske, naveo je izvor iz EU.

Međutim, u Sofiji su prilično nezadovoljni novonastalom situacijom, a zamjenik premijera Tomislav Dončev kazao je da Bugarska sada očekuje „specijalnu pažnju“ od EU kako bi ublažila štetu i istakao da će premijer Bojko Borisov to naglasiti prilikom posjete Briselu sljedeće nedjelje. „Bugarska ne može biti kolateralna šteta u ovoj kompleksnoj geopolitičkoj situaciji“, kazao je Dončev.

Južni tok je zemljama kroz koje bi prolazio - koje se sve bore sa budžetnim deficitom - pružao mogućnost značajne zarade preko naplate tranzitnih tarifa, a izgubljena je i prilika za otvaranje brojnih radnih mjesta.

Srpska ekonomija je, na primjer, trebalo da zaradi više od milijardu eura od izgradnje svog ogranka Južnog toka. „Bi li bilo bolje da imamo Južni tok? Apsolutno“, rekao je srpski premijer Aleksandar Vučić za državnu televiziju. „Plaćamo cijenu sukoba između velesila“.

Odluka Moskve da zaustavi projekat Južni tok odjeknula je i u Sloveniji, a analitičari smatraju da je izgubljena velika prilika da se zemlja pozicionira na evropskoj strateškoj energetskoj mapi.

Brisel će morati da reaguje brzo jer jugoistočna Evropa sada od njega očekuje pomoć, naročito zato što je imao veliku ulogu u miniranju Južnog toka, zaključuje Rojters.

Alternativne ideje za dostavu gasa jugoistočnoj Evropi

Pominju se druge ideje za snabdijevanje gasom jugoistočne Evrope, međutim nijedna od njih nije ni približno napredna kao Južni tok. Zapadni projekt gasovoda Nabuko, koji je imao velike izglede da bude realizovan, odbačen je dijelom i zbog toga što nije bilo dovoljno potražnje i za njega i za Južni tok. Taj gasovod je trebalo da sprovodi gas od Kaspijskog jezera preko Turske do Bugarske i potom Austrije.

Sada se razmatra predlog povezivanja slovačkog plinskog čvorišta, koje se opskrbljuje iz različitih izvora, sa Balkanom putem gasovoda koji bi prolazio jugozapadnim dijelom Ukrajine preko Rumunije do Bugarske. Predlog gradnje terminala tečnog prirodnog gasa na hrvatskom ostrvu Krk takođe se sada može posmatrati u novom svjetlu. Mogao bi primati tankere iz Katara, Alžira ili SAD-a i gas bi se zatim mogao slati Mađarskoj i ostatku Balkana. Vlada SAD podržava taj predlog. Treća opcija je transjadranski gasovod . Taj gasovod bi trebalo da dovodi gas sa azerbejdžanskih kaspijskih polja preko Turske do Evrope.

( Nada Bogetić )