Crnogorska likovna scena u godini za nama: U znaku Njegoša i novih ikona

Crnogorsku likovnu scenu u godini koja je za nama obilježila su brojna likovna predstavljanja i umjetnički projekti, od kojih posebno treba izdvojiti ona najreprezentativnija kao što su izložbe “Od futurizma do savremene umjetnosti”, “Henri Mur: Grafike i skulpture”, projekte u organizaciji Centra savremene umjetnosti “Artist talk” i “Njegošiations”, Tradicionalnu izložbu članova Udruženja likovnih umjetnika Crne Gore, zapažena promovisanja mladih autora kao i potvrđivanja već poznatih, afirmisanih likovnih stvaraoca.

Od značajnijih izlaganja u inostranstvu treba pomenuti uspješnu izložbu Jelene Tomašević u Frankfurtu, koja je izazvala i zanimljive medijske odjeke i interpretacije koje ubjedljivo nadilaze onu mjeru koja je obično namijenjena autorima sa ovih prostora.

Crnogorska galerija umjetnosti “Miodrag Dado Đurić” priredila je sredinom juna 2013. izložbu “Henri Mur: Grafike i skulpture” u organizaciji Britanskog savjeta u Crnoj Gori i Narodnog muzeja Crne Gore.

Postavku kojom su prvi put u Crnoj Gori prezentovana djela jednog od najznačajnijih britanskih i svjetskih vajara XX vijeka Henrija Mura činio je izbor od 80 grafika i šest skulptura manjeg formata, koja su u vlasništvu Britanskog savjeta.

Crtež Henrija Mura

O konceptu Murove izložbe u Crnoj Gori, govorio je Dejvid Mičinson, jedan od najboljih poznavalaca umjetnikovog opusa.

Izuzetan događaj koji je takođe privukao brojnu likovnu publiku bila je retrospektiva Milije Pavićevića, otvorena sredinom maja, takođe u cetinjskoj galeriji “Miodrag Dado Đurić”.

Retrospektivom je obuhvaćen Pavićevićev četvorodecenijski opus, u rasponu od prvih radova s početka sedamdesetih godina prošlog vijeka do najnovijih, rađenih 2012.

Ova izložba ne samo što zbirno i izborno tematizuje Pavićevićev rad, već doprinosi i smještanju njegovog opusa u širi kontekst, a najprije onaj koji se tiče njegovog važnog, posebnog i neizbježnog mjesta u istoriji savremene crnogorske umjetnosti.

U istom prostoru, u aprilu mjesecu, realizovana je izložba “Nedovršene modernizacije: Između utopije i pragmatizma”, koja predstavlja rezultat dvogodišnjeg istraživačkog projekta (2010-2012).

Postavka je predstavljala arhitektonske projekte i velike urbanističke planove koji su obilježili jugoslovensko socijalističko razdoblje i fokusira se na prekretnice i nedovršene vizije modernizacije gradova za vrijeme socijalizma.

Povodom velikog jubileja - dvjesta godina od rođenja Petra II Petrovića Njegoša, 18. maja je na Cetinju otkrivena skulptura crnogorsko-hrvatskog umjetnika Dimitrija Popovića - U čast Njegoševe misli, koju su Prijestonici Cetinje poklonili Nacionalana zajednica Crnogoraca Hrvatske i autor. Istog dana u Bijardi je otvorena i izložba Popovića pod nazivom “Misterijum Luče Mikrokozma” na kojoj su bila predstavljena 52 rada u različitim tehnikama.

U popularnoj galeriji “Atelje Dado” na Cetinju u 2013. posebnu pažnju publike privukla je atraktivna postavka Danijele Mršulje Vasić koja se predstavila sa izložbom “200”, kao i izložba fotografija slovenačkog umjetnika Branka Lenarta “Tito.Če. Ikone“.

Izložba Danijele Mršulje Vasić u “Ateljeu Dado”

Za postavku pred cetinjskom publikom autor je odabrao dva ciklusa (Tito lice. Pogled i Če ikona) posvećena ličnostima koje su obilježile XX vijek, čija su imena i uticaj i nakon njihovog života dostigla status kulta.

Centar savremene umjetnosti Crne Gore početkom avgusta pokrenuo je projekat “Artist talk” (Umjetnik govori) kojim je kroz susrete i razgovore sa umjetnicima mlađe generacije, približio publici crnogorsku savremenu likovnu scenu. Ideja CSUCG je bila da se kroz susrete i neformalne razgovore sa umjetnicima uz pomoć moderatora učini vidljivim proces kreativnog mišljenja i stvaranja zainteresovanoj publici.

Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore, u toku 2013. realizovalo je izložbe Mirjane Marsenić, Boža Šekularca, Đorđija Bata Boljevića, Milke Delibašić, projekat “B52” Rajka Todorovića Todora i prijatelja, izložbu Marije Kape, Đorđa Rašovića, “Let's Art / Neka bude umjetnost”, kao i Tradicionalnu - 68. izložbu članova ULUCG-a

Do sada je kroz projekat “Artist talk” publika bila u prilici da se bolje upozna sa umjetnicima: Milovanom Novakovićem, Adrianom Gvozdenović, Tanjom Markuš, Mirkom Radonjićem, Majom Šofranac, Milkom Delibašić, Mirjanom Marsenić, Tanjom Bakić...

U okviru likovnih programa obilježavanja Njegoševog jubileja Centar savremene umjetnosti Crne Gore je od četvrtog novembra, u mermernoj sobi Biljarde, započeo realizaciju projekta pod nazivom “200 godina samoće – Njegošiations (njegošiejšens)“ autora Petra Ćukovića, istoričara umjetnosti i likovnog kritičara i Vladimira Đurišića, pjesnika i teoričara muzike.

Projekat je zamišljen kao multimedijski i uključuje radove odabranih umjetnika koji su ili već realizovani i mogu da se interpretiraju u kontekstu zadane teme ili su pak, na osnovu okvirno elaborisane ideje autorâ o zamišljenom projektu, izvorno i upravo za ovu priliku osmišljeni.

Kao što i naziv projekta sugeriše, svi radovi pojedinačno, kao i projekat u cjelini, bili bi obilježeni nekom vrstom dubinskog dijaloga sa velikim piscem, misliocem i usamljenikom, kako sa njegovim idejama, tako i sa širim kontekstima u koje su ove ideje bivale i jesu upletene.

Nagrada za najbolju izložbu godine pripala je izložbi pod nazivom “TAG”, za koju je Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore dobilo i nagradu “Srebrna pahuljica Sarajevske zime”

Projekat ima regionalni karakter – osim crnogorskih umjetnika, u njemu učestvuje i jedan broj stvaralaca iz regiona. Serija pojedinačnih izložbi otvorena je izlaganjem rada Zdravka Joksimovića “Bez naziva“ (1994), specijalno urađenog za izložbu “Fest off“, upravo u Biljardi, u okviru II Cetinjskog bijenala (komesar izložbe: P. Ćuković). Nakon Joksimovića, izložen je bio rad Veska Gagovića, zatim rad Gordane Kuč, Siniše Radulovića, Ilije Šoškića (Korota i suša), Marine Abramović (Držanje mlijeka)...

Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore, u toku 2013. realizovalo je izložbe Mirjane Marsenić, Boža Šekularca, Đorđija Bata Boljevića, Milke Delibašić, projekat “B52” Rajka Todorovića Todora i prijatelja, izložbu Marije Kape, Đorđa Rašovića, “Let's Art / Neka bude umjetnost”, kao i Tradicionalnu - 68. izložbu članova ULUCG-a.

Na izložbi je predstavljenoa 146 radova, a žiri u sastavu Slobodan Puro Đurić, predsjednik i članovi: Stanko Zečević, Igor Rakčević, Žana Filipović i Milica Radulović, dodijelio je tri ravnopravne nagrade “Milunović, Stijović, Lubarda” - za slikarstvo Tijani Gordić, za skulpturu Željku Reljiću i za crtež/grafiku Rajku Todoroviću Todoru.

Nagrada za najbolju izložbu godine pripala je izložbi pod nazivom “TAG”, za koju je Udruženje likovnih umjetnika Crne Gore dobilo i nagradu “Srebrna pahuljica Sarajevske zime”. Izložba je zamišljena kao recentni presjek crnogorske likovne umjetnosti, a njen koncept je osmislio predsjednik ULUC-a, Igor Rakčević.

Savremena svjetska scena

Izložba “Od futurizma do savremene umjetnosti“ koja je otvorena početkom jula u Zbirci pomorskog nasljeđa u Porto Montenegru, bila je kulturni hit ljeta. Impozantna postavka obuhvatala je više od 106 originalnih radova velikih savremenih umjetnika kao što su: Lihtenštajan, Vorhol, Skifano, Holidej, Engels, Kunelis i mnogi drugi.

Među savremenim umjetnicima, publika je bila u prilici da pogleda radove Danila Bućija, Kristijana Petrućija, Fabricija Kampanele, Majkla Kosira, Patricije Pre, Elija Varuna, Ričarda Pitarija, Đulijana Giđantija, Đampistonea, Elijah Đoija...

Na izložbi su bili zastupljeni radovi i tri crnogorska umjetnika Adina Rastodera, Željka Reljića i Vlatke Vujošević. Izložba je svojevrsno sagledavanje savremene umjetnosti u Italiji i Evropi, sa svim dodirnim tačkama futurističkog pravca i pop-arta.

Po riječima kustosa izložbe Mauricija Skudiera “futirizam i pop-art dijele taj isti gen, istu nit, da umjetnost prožmu sa životom. Pop-art je uzeo i shvatio te svojevrsne 'znake ulice', znake života i to je pretočio u umjetnost”.

Izložbu u Porto Montenegru organizovalo je kulturno udruženje “M.I.C.R.O“ iz Rima i “Diomedeo Art International“, njena partnerska galerija iz Podgorice, kao i “Narodni muzej Crne Gore“ sa Cetinja.

Salon “13. novembar”

Gran pri ovogodišnjeg - 35. po redu likovnog salona “13. novembar”, koji se tradicionalno otvara na Dan Prijestonice Certinje, pripao je umjetniku Adinu Rastoderu za rad “Maltene momenti“.

Dobitnik nagrade za skulpturu je Miško Čvorović, za crtež-fotografiju Nebojša Dedić, a za sliku Lena Nikčević. Na salonu su svoje radove predstavili umjetnici mlađe generacije Miško Čvorović, Nebojša Dedić, Andrija Lekić, Irena Lagator Pejović, Đorđe Rašović, Siniša Radulović, Novica Kovač, Lena Nikčević, Vlatka Vujošević, Adin Rastoder, Vanja Vikalo, Srđa Dragović, Milka Delibašić, Jovana Vujanović, Ana Pejović Knežević, Darko Vučković, Marko Marković, Teodora Nikčević, Jelena Pavićević i Nikola Radonjić.

“Bočni tokovi i djelovanje autora izvan klasičnog sistema umjetnosti bili su u fokusu moje pažnje prilikom odabira radova. Odabrala sam umjetnike koji uglavnom nijesu dovoljno poznati našoj likovnoj publici iz nekoliko razloga: više su aktivni na internacionalnoj sceni, djeluju iz pozicije autsajdera, pripadaju andergraund sceni, u nekoj su vrsti eskapističkog bijega od izlaganja, ili pripadaju najmlađoj generaciji autora”, riječi su selektorke ovogodišnjeg salona, istoričarke umjetnosti Ljiljane Karadžić.

( Jelena Pavićević Tatar )