Rusi i Italijani bi zajedno do crnogorskog gasa

Ruska kompanija “Novatek“ razmatra mogućnost saradnje sa italijanskom kompanijom ENI u industrijalizaciji sredozemnih nalazišta gasa u Crnoj Gori, Libanu i Kipru, saopštio je u petak šef kompanije Leonid Miheljson.

Kako piše ruski dnevnik Komersant, Miheljson je podsjetio da je odgovarajući memorandum sa kompanijom ENI potpisan krajem novembra.

On je istakao da su dvije strane „napravile prilično veliki pomak po pitanju zajedničkog učešća u projektima na crnogorskom šelfu“.

Mapa ruskih naftovoda i gasovoda

Ovo nije prvi put da ruske i italijanske kompanije planiraju zajednički na energetskom tržištu, što je ranije znalo da izazove i kontroverze. Veze ruskih i italijanskih energetskih giganata bile su pod budnim okom javnosti na Apeninima, baš kao i medijski atraktivni susreti Putin - Berluskoni.

U Crnoj Gori, kako pišu procjenjuju ruski eksperti, ne očekuje se veliko nalazište gasa, ali je geografski položaj južnog Jadrana faktor velikog interesa. Stručnjak analitičkog odjeljenja Zberbanke koja prati rusku naftnu industriju, Valerij Nesterov, pretpostavlja da crnogorsko nalazište može biti perspektivno za eksploataciju gasa, s obzirom na već otkriveno fosilno gorivo u istočnom Sredozemlju.

Ovo nije prvi put da ruske i italijanske kompanije planiraju zajednički na energetskom tržištu, što je ranije znalo da izazove i kontroverze. Veze ruskih i italijanskih energetskih giganata bile su pod budnim okom javnosti na Apeninima, baš kao i medijski atraktivni susreti Putin - Berluskoni

Ekspert Zberbanke u kojoj ruska država ima većinski paket akcija, ističe da otkriće gasa “vjerovatno neće biti veliko” jer je Crna Gora daleko od glavne zone eksploatacije, ali dodaje da je velika prednost blizina Crne Gore tržištima u Južnoj Evropi.

Crnogorska obala se definitvno našla na raskršću interesa svjetskih igrača u polju energetike, pa se sve češće pominje u analizima koje prate odnos snaga u energetici u ovom dijelu svijeta.

Prošle sedmice potpisan je Memorandum o gradnji gasovoda TAP iz Azerbejdžana, što je jedan je od najvažnijih energetskih projekata u Evropi. Taj projekat podržava i Evropska unija a analitičari procjenjuju kako je riječ o projektu koji, osim što razvije evropsko tržište gasa, smanjuje zavisnost o ruskom gasu.

Takva tumačenja nijesu omela ruski “Novatek” da konkuriše za nalazište u Jadranu. Ruski mediji istuču da ipak još nema nikakvih konkretnih informacija kada su u pitanju crnogorski projekti, odnosno da se nema naznaka ko će posao dobiti.

Podgorica je tek 2011. donijela odluku da nalazište gasa privuče strane investitore.

Rukovodstvo Crne Gore je ljetos objavilo rundu dodjele licenci za istraživanje, a krajnji rok za podnošenje prijava je 28. februar 2014. godine.

Juče su „Gaspromnjeft“ i izvor blizak „Novateku“ potvrdili ruski medijima da procjenjuju potencijal nalazišta u Crnoj Gori, dok se iz ENI nijesu oglasili.

Sobu sa podacima (Data room) gdje je od oktobra 2011. godine otvoren pristup informacijama o istraživanja nafte i gasa u Crnoj Gori, posjetile su 24 kompanije.

Među zainteresovanima su, osim Novateka i ENI, američke naftne kompanije Noble energy, ExxonMobil, Anadarko Petroleum Corporation, Marathon Oil, kao i italijanski Edison.

Pristup podacima su imale i tri britanske naftne kompanije - JX Nippon Oil & Energy Corporation, Hess Corporation, Sterling energy, kao i Hellenic petroleum i Energean Oil & Gas iz Grčke.

Sobu su posjetile i Woodside energy i Adx energy iz Australije, zatim njemačke kompanije Wintershall i Rwe Dea Ag, ruski Novatek, hrvatska Ina, francuski Total i Naftna industrija Srbije (NIS).

Interesovanje su pokazale i Statoil iz Norveške, Petroceltic iz Irske, Romgaz iz Rumunije, Repsol iz Španije i Galp energia iz Portugalije.

Crna Gora ih ujedinila?

Sobu sa podacima (Data room) gdje je od oktobra 2011. godine otvoren pristup informacijama o istraživanja nafte i gasa u Crnoj Gori, posjetile su 24 kompanije. Među zainteresovanima su, osim Novateka i ENI, američke naftne kompanije Noble energy, ExxonMobil, Anadarko Petroleum Corporation, Marathon Oil, kao i italijanski Edison

Može se reći da je novembarski sporazum kompanija ENI i Novatek svojevrsna promjena poslovne strategije jer su prije tog potpisa, dvije firme kao konkurenti učestvovali u podjeli nalazišta u istočnom Sredozemlju. Konzorcijum ENI i korejski „Kogas“ dobili su 2012. licencu za istraživanje tri bloka na kiparskom šelfu, između ostalog i za deveti blok na koji su pretendovali i konzorcijum „Novatek“, francuski „Total“ i „Gasprombanka“.

Obje kompanije koje planiraju zajednički nastup u Crnoj Gori su jedna drugoj bile konkurencija i za podjelu libanskog šelfa. Naime, kada je u proljeće Bejrut ponudio deset blokova za istraživanje, prijavio se ENI, a takođe „Novatek“ u konzorcijumu sa „Gasprombankom“.

Tužba EU zbog monopola

Italijanske parlamentarne vlasti su još 2005. otvorile istragu o sporazumu kompanije Eni i Gasproma kojim se dozvoljavalo ruskoj energetskoj kompaniji da direktno snabdijeva gasom klijente u Italji. Oni su za tu svrhu osnovali “Central Energy Italien Gas Holding” u kojoj je italijanski biznismen Bruno Mentasti Graneli uzeo 33 procenta, dok bi ostatak imao Gasprom kojeg kontroliše ruska država.

Godine 2009. Evropska komisija podnijela je zvaničnu antimonopolsku prijavu protiv ENI. Komisija je optužila ENI za zavjeru protiv konkurencije koju su nastojali da drže podalje od svojih gasovoda.

Regulator EU je 2010. godine odustao od tužbe nakon što je ENI pristala da proda dio svoje mreže gasovoda u vrijednosti od 1,5 milijarde eura. Jedan od gasovoda koji su tada ponuđeni na prodaju bio je i TAG, koji u Italiju donosi ruski gas preko Austrije.

( Ekipa "Vijesti" )