Kontrola goriva ne koristi potrošačima nego državnom budžetu

I kada su rađenje kontrole na pumpama, one su bile beskorisne za potrošače, a donekle korisne za državni budžet jer su vlasnici benzinskih pumpi plaćali kazne.

Vlasnik jedne od benzinskih pumpi na Primorju sjeća se da je inspekcija prošle godine uzimala uzorak, ali kaže da se na rezultate analize čekalo i po dvadesetak dana.

Kroz dvadesetak dana dođe rezultat i kazna za moju firmu zbog neadekvatnog kvaliteta, a ja sam već prodao tri puna rezervoara iz kojih su uzimali uzorak.

"Inspekcija dođe, uzme uzorak i pošalje ga na analizu u Beograd. Kroz dvadesetak dana dođe rezultat i kazna za moju firmu zbog neadekvatnog kvaliteta, a ja sam već prodao tri puna rezervoara iz kojih su uzimali uzorak. Takva kontrola nema svrhe. Neophodno je da inspekcija ima specijalizovano vozilo – laboratoriju koje odmah na pumpi utvrđuje stanje goriva i preduzima mjere", kazao je on, upozoravajući da do problema u kvalitetu može doći tokom transporta i “manipulacije”, odnosno da se tokom pretakanja goriva sa terminala u cisterne ili iz cisterni u rezervoare na benzinskim pumpama dešava da dođe do povećanja nečistoće.

On ne isključuje i mogućnost da vlasnici cisterni, koji transportuju gorivo od terminala u Baru do pumpi ostvaruju dodatnu zaradu sipanjem vode u derivate i to je ilustrovao primjerom: ”Ukoliko neko iz cisterne istoči 200 litara nafte, a potom natoči toliko vode”, nema šansi da ja to primijetim, a on će naftu prodati i uz naknadu za transport zaraditi još oko 200 eura.

Do nečistoća u gorivu dolazi i zbog upotrebe istih crijeva za pretakanje različitih vrsta goriva na benzinskim pumpama.

Nije moguće znati opšte stanje kvaliteta goriva

"Laboratorija za ispitivanje goriva u okviru Instituta za transport - INTRA je do sada obavljala ispitivanja uglavnom na osnovu zahtjeva vlasnika pumpi koji dobijaju gorivo od većih distributera, onih korisnika koji su reklamirali kvalitet goriva, ministarstava, inspekcija i drugih, što je značajan broj uzoraka za sve vrste goriva, ali je prema evropskim normama daleko ispod minimalnog zahtjeva. Zbog ovako malog broja ispitanih uzoraka goriva koji ne zadovoljavaju standard monitoringa kvaliteta goriva EN 14274 propisan u EU, nije moguće dati kritički sud o opštem stanju kvaliteta goriva na prostoru Crne Gore", navodi se u odgovoru iz INTRE, na pitanje o kvalitetu goriva u Crnoj Gori.

U toj laboratoriji ocjenjuju da se kvalitet goriva ipak poboljšavao iz godine u godinu, te da bi se potpunija slika o stanju u toj oblasti mogla dobiti nakon provođenja obaveznog sistema monitoringa kvaliteta goriva na benzinskim stanicama, a koji je propisan Programom praćenja kvaliteta tečnih goriva naftnog porijekla za 2011. godinu.

Smatramo da zbog nepotpunosti kontrolisanih parametara kod dizel goriva ovim Programom može doći do problema vezanih za kvalitet tog goriva na tržištu.

Programom su obuhvaćeni standardi monitoringa i uzorkovanja, propisani od EU, Program praćenja kvaliteta goriva koji se sprovodi kod nas je kod benzina obuhvatio većinu parametara propisanih standardom kvaliteta MEST EN 228, dok kod dizel goriva to nije slučaj.

"Zahtjevi za ispunjenje uslova poboljšanja kvaliteta goriva ne mogu se posmatrati samo sa stanovišta zaštite okoline, već i s obzirom na siguran i pouzdan rad motora, ispunjenje energetskih pokazatelja motora (snaga, stabilan rad motora, obrtni moment...), njegov vijek trajanja kao i vijek trajanja uređaja za naknadni tretman izduvnih gasova što posredno direktno utiče na pogoršanje ekoloških parametara. Smatramo da zbog nepotpunosti kontrolisanih parametara kod dizel goriva ovim Programom može doći do problema vezanih za kvalitet tog goriva na tržištu, jer se ne kontrolišu značajni parametri kao što su sadržaj vode, sadržaj nečistoća, viskozitet, CFPP", ocjenjuju iz laboratorije INTRA.

Višestruke posljedice

Voda je pratilac dizel goriva, jer ovo gorivo je sklono upijanju vlage iz atmosfere, koja se kondenzovanjem pretvara u vodu.

"Loše gorivo može da ima višestruke posljedice po motor. Prije svega dovodi do smanjenja snage, povećane potrošnje goriva kao i povećane emisije zagađivača i na kraju do oštećenja na samom motoru (prije svih brizgači, EGR ventil, ventili, filteri goriva i dr.) i uređajima za naknadni tretman izduvnih gasova (katalizatori, filteri čestica i dr.). Povećan sadržaj sumpora nema toliko negativan uticaj po sam motor koliko ima na katalizatore i filtere čestica. Kada ovi uređaji ne rade kako treba, povećava se emisija zagađivača. S druge strane, voda i nečistoće dovode do blokiranja/začepljenja filtera goriva i brizgača, kao i stvaranju taloga na čelu klipa motora. Voda je pratilac dizel goriva, jer ovo gorivo je sklono upijanju vlage iz atmosfere, koja se kondenzovanjem pretvara u vodu. Oktanski broj benzina ako je manji od predviđenog za dati motor može dovesti do detonativnog sagorijevanja što može da ima za posljedicu smanjenje snage, povećane potrošnje, povećanja emisije zagađivača. Upotreba oktanskog broja većeg od predviđenog ne dovodi do poboljšanja performansi motora, ali dovodi do nepotrebnog izdvajanja za skuplje gorivo. Generalno gledajući, svaki parametar goriva je bitan sa nekog stanovišta za rad motora, uređaje za naknadni tretman izduvnih gasova i emisiju zagađivača", ocjenjuju u laboratoriji INTRA.

(Sjutra: Šverc nije suzbijen, šta je crveni dizel...)

(Tekst je realizovan u saradnji sa Danskom organizacijom za podršku projektima istraživačkog novinarstva u Jugoistočnoj Evropi - SCOOP)

( Radmilo Tadić )