Merc: Pet minuta do ponoći za Evropu

Pobjednik izbora u Njemačkoj, Fridrih Merc, upozorio je danas Sjedinjene Države da ne okreću leđa saveznicima, ali je takođe pozvao Evropljane da izgrade sopstvene odbrambene kapacitete, rekavši da je za Evropu sada „pet minuta do ponoći“.

Njegove izjave su naglasile previranja koja su zahvatila transatlantski savez od ponovnog izbora američkog predsjednika Donalda Trampa, kao i strahove da bi mogao sklopiti dogovor sa Rusijom oko Ukrajine dok Kijev i Evropa samo posmatraju sa strane.

Mercovi konzervativci nastoje da brzo formiraju vladu nakon što su pobijedili na jučerašnjim nacionalnim izborima, ali su suočeni sa komplikovanim koalicionim razgovorima i mogućnošću opstruktivnog parlamenta nakon što su ultradesničarske i ultraljevičarske partije doživjele uspon.

Agencija Rojters piše da da vrijeme radi protiv najveće evropske ekonomije koja je u krizi. Njemačke kompanije zahtijevaju pomoć kako bi ostale konkurentne na globalnom nivou, društvo je podijeljeno zbog migracija, a nova vlada mora da se suoči i sa konfrontacionom Trampovom administracijom koja prijeti tarifama, kao i sa neprijateljskom Rusijom i asertivnom Kinom, navodi Rojters.

„I ono što vidimo sa najvećom zabrinutošću, naravno, jeste pokušaj (od strane Trampa) da sklopi dogovor sa Rusijom oko Ukrajine, mimo Evropljana, mimo Ukrajine“, rekao je Merc na konferenciji za novinare.

„Neće vas iznenaditi kada kažem da je ovo neprihvatljivo i za Ukrajinu i za Evropu,“ rekao je Merc i dodao da bi bilo teško ako oni koji zagovaraju „Amerika na prvom mjestu“ zapravo usvoje moto „Amerika sama“.

Njegov konzervativni blok želi da se udruži sa socijaldemokratama Olafa Šolca (SPD), koji su zauzeli treće mjesto, nakon što je ultradesničarska Alternativa za Njemačku (AfD) doživjela istorijski uspon na drugo mjesto.

Međutim, Mercov pokušaj saveza sa SPD-om dolazi nakon burne kampanje koja je istakla duboke političke razlike, naročito oko migracija. SPD, razočaran najgorim poslijeratnim rezultatom, mogao bi tražiti visoku cijenu za bilo kakav dogovor, ocjenjuje Rojters.

AfD i radikalna Ljevica zajednički su osigurali trećinu mjesta u novom parlamentu, što je dovoljno da blokiraju ustavne promjene potrebne za ublažavanje državnih ograničenja na zaduživanje - promjene za koje neki ekonomisti kažu da su ključne za oživljavanje posustale ekonomije.

Merc je rekao da je u razgovorima sa drugim partijama o reformi kočnice zaduženja koja ograničava zaduživanje, čak i prije nego što novi parlament bude zvanično inaugurisan. Takođe bi razgovarao sa saveznicima o stvaranju još jednog posebnog fonda van budžeta za povećanje troškova za odbranu.

Međutim, kao navodi Rojters, ojačana Ljevica i AfD mogli bi imati blokirajuću većinu u parlamentu koja bi mogla opstruirati bilo kakvo povećanje izdataka za odbranu potrebnih za jačanje evropske bezbjednosti.

Ljevica je danas poručila da želi više zaduživanja, ali njena podrška će biti uslovljena time da se sredstva ne koriste za ponovno naoružavanje. I AfD i Ljevica se protive vojnoj pomoći Ukrajini.

„Fridrih Merc se sada mora pripremiti“, rekao je kopredsjednik Ljevice Jan van Aken.

Do sada poznat kao atlantista, Merc je ponovo danas doveo u pitanje pouzdanost Sjedinjenih Država kao saveznika, dodajući: „Ovo je zaista pet minuta do ponoći za Evropu“.

Merc je u nedjelju kritikovao ono što je nazvao „nečuvenim“ komentarima Trampove administracije tokom izborne kampanje, upoređujući ih sa neprijateljskim intervencijama iz Moskve.

On je takođe upozorio Vašington da ne stvara podjele nudeći povlaštene tarife nekim članicama Evropske unije.

U još jednom hrabrom potezu, Merc je danas pozvao Benjamina Netanjahua da posjeti Njemačku, uprkos tome što je Međunarodni krivični sud izdao nalog za hapšenje izraelskog premijera zbog navodnih ratnih zločina u Gazi.

Mercov konzervativni blok CDU/CSU osvojio je prvo mjesto na izborima u nedjelju sa 28,5 odsto - što je njihov drugi najgori rezultat u poslijeratnom periodu - dok je AfD osvojio 20,8 odsto, što je najbolji rezultat stranke do sada, prema preliminarnim rezultatima.

Međutim, glavne partije isključuju mogućnost saradnje sa AfD, partijom koju njemačke bezbednosne službe prate zbog sumnje na ekstremizam, ali koju su podržale američke ličnosti, uključujući milijardera IIona Maska.

Predstoje teški pregovori

Merc, koji nema prethodnog iskustva na funkciji, planira da formira vladu do Uskrsa, mada je SPD upozorio da njegova podrška nije zagarantovana.

Tokom izborne kampanje, Merc je obećao radikalni obračun sa imigracijom, rekavši da neće praviti kompromise po tom pitanju. Izazvao je oštre kritike SPD-a time što je prošlog mjeseca, uz podršku AfD-a, pokrenuo parlamentarnu rezoluciju o migracijama.

Kritičari su ovaj potez vidjeli kao neoprostivo kršenje politike karantina sa ciljem sprečavanja dolaska AfD-a na vlast. SPD političari su rekli da zbog toga više ne mogu da vjeruju Mercu.

Analitičari kažu da postoji pritisak da sljedeća koalicija bude brzo formirana kako bi se suprotstavila Trampovoj administraciji i odbranila od AfD-a pokazujući da glavne stranke mogu odgovoriti na zabrinutosti birača.

Ako to ne uspije, tada bi 12-godišnji AfD, koji je na putu da postane najveća opoziciona partija u Bundestagu, mogao biti vodeći kandidat za naredne izbore planirane za 2029. godinu.

Mask je danas na mreži Iks potvrdio podršku toj partiji, predviđajući da će AfD „biti većinska partija do narednih izbora“.

( A.Š. )