I Studijom štite kulturna dobra: U Pljevljima i okolini nalazi se izuzetno sakralno nasljeđe od nacionalnog značaja
Najpoznatija kulturna dobra na području Opštine Pljevlja su, između ostalih, Arheološki lokalitet Komini, poznat i kao Municipium S, na kome je pronađena veoma rijetka stalena posuda Dietreta
U opštini Pljevlja ima 47 nepokretnih kulturnih dobara, od kojih veliki broj ima status kulturnog dobra od nacionalnog značaja.
To se navodi u Studiji zaštite kulturne baštine za potrebe Izmjena i dopona Prostorno-urbanističkog plana opštine Pljevlja koju je uradila Uprava za zaštitu kulturnih dobara Crne Gore.
Najpoznatija kulturna dobra na području Opštine Pljevlja su, između ostalih, Arheološki lokalitet Komini, poznat i kao Municipium S, na kome je pronađena veoma rijetka stalena posuda Dietreta.
U ovom gradu i njegovoj okolini nalazi se izuzetno sakralno nasljeđe od nacionalnog značaja, Husein pašina džamija i Manastir Svete Trojice. Tu su i Manastiri Dubočica, Dovolja, Svetog Arhanđela Mihaila na Đurđevića Tari...
Respektabilno nasljeđe, koje ima status kulturnih dobara, posvećeno je i stradalim borcima u Drugom svjetskom ratu: Memorijalni centar na Stražici, kao i drugi spomenici, spomen-ploče i spomen-česme u znak sjećanja na poginule u NOB-u.
Više je zaštićenih pokretnih kulturnih dobara, a osim Zavičajnog muzeja nalaze se u Manastiru Svete Trojice i Husein-pašinoj džamiji.
“Kulturna dobra i kulturna baštine Pljevalja je različitog nivoa očuvanosti i stanja i to kako stanja naslijeđenih kulturno-istorijskih vrijednosti tako i fizičkog stanja. Istovremeno, objektima kulturne baštine i nasljeđa prijete različiti rizici pa se podrazumijeva da se zarad unapređenja stanja ukupnih naslijeđenih vrijednosti kulturnih dobara i baštine Pljevalja, prepoznaju i preduzimaju odgovarajuće mjere i radnje da se stanje unaprijedi, a rizici svedu na minimum. Jedna od mjera koje se preduzimaju zarad smanjenja rizika i unapređenja stanja kulturnih dobara i kulturne baštine svakako je i ova Studija zaštite kulturne baštine. Objekti kulturnih dobara koriste se u prvobitne i adekvatne svrhe i uglavnom su izloženi rizuku degradacije kulturno istorijskih vrijednosti, zbog neadekvatne i nestručne sanacije, odnosno zbog prekomjerne gradnje u neposrednom okruženju kulturnih dobara, posebno arheološki lokalitet Komini…”, navodi se u Studiji.
Detaljno su obrađeni i ostali segmenti kulturnog nasljeđa, kojima je potrebno posvetiti posebnu pažnju: potencijalni arheološki lokaliteti, prostori sa izraženim ambijentalnim vrijednostima, potencijalna kulturna dobra za koje se osnovano pretpostavlja da imaju kulturno-istorijske vrijednosti, evidentiranii objekti, kao i prostori koji posjeduju vrijednosti kulturnog pejzaža.
U Studiji su obrađena i nematerijalna kulturna dobra koja se praktikuju na cijeloj teritoriji Crne Gore, pa i u Pljevljima: crnogorski oro (izvođačka umjetnost, folklorna igra), izrada gusala (tradicionalni zanat) i sviranje i pjevanje uz gusle ili guslanje.
“Nematerijalno kulturno nasljeđe, sačuvano živo nasljeđe pljevaljskog kraja dijelom je evidentirano 2012. godine u Prvom popisu nematerijalnih dobara Crne Gore. Za neka od dobara podnijeta je i prihvaćena inicijativa za dalju kulturno-istorijsku valorizaciju: Izrada drvenog splava i splavarenje Tarom, Vunovlačar i vodeničar - Đačića vodenica u Brvenici, tradicionalni zanat; Tradicionalni proizvodi od pljevaljske ruže; Izrada pljevaljskog sira; Ćeške, Crljenice, tradicionalno jelo; Tamburaški orkestar ‘Taslidža’, izvođačka umjetnost; Tkanje, vez, heklanje, pletenje, izrada narodnih nošnji, Narodna radinost Šarenica; Prva kosa Crne Gore, Kosanica”.
Uprava za zaštitu kulturnih dobara prihvatila je inicijativu za uspostavljanje zaštite i kao potencijalno vrijedna dobra prepoznala je Mitreum u Lever Tari, most na Đurđevića Tari, zgrada Gimnazije Tanasije Pejatović, zgrada bivše Gimnazije, sada Srednje stručne škole, Hotel Pljevlja, staru kuća Ćulahovića, kuća Šećerovića, kuća Maruške Šećerović Jauković, Kuća Bajića, ambijentalna cjelina sa vodenicom, Park Vodice, Marina šuma, nekropola stećaka u Vrulji, ostaci jednobrodne crkve, Otilovići, utvrđenje Kukanj, grad Koznik, Gradina Mali Pliješ, Manastirski kompleks na Orliću, ispod sela Kozice, Hadži - Zekerija (Serhat) džamija, Hadži - Rizvan Čauš džamija, Hadži - Alijina džamija i Crkva sv.Ilije na Ilijinom brdu.
( Goran Malidžan )