Kijev drži lekciju o budućnosti ratovanja

Satelitski snimci ruske vazduhoplovne baze, načinjeni ubrzo nakon što je Ukrajina tokom vikenda izvela napad dronovima duboko unutar teritorije Rusije, pokazuju da su uništeni i oštećeni ruski strateški avioni vrijedni milijarde dolara.

Prema riječima ukrajinskog predsjednika Volodimira Zelenskog, u napadu u nedjelju, koji je obuhvatio ruske vazdušne baze čak i u Irkutsku, u istočnom Sibiru, upotrebljeno je ukupno 117 kamikaza dronova. Proizvodnja svakog od njih košta oko 400 dolara, navodi agencija Blumberg. Prema ukrajinskoj računici, ova operacija bi mogla biti jedna od najefikasnijih u istoriji ratovanja - mjerena odnosom uloženog novca i postignutog efekta.

Prema podacima britanskog Kraljevskog instituta za ujedinjene oružane službe, početkom 2025. godine dronovi su bili odgovorni za 60 do 70 odsto štete i uništenja ruske vojne opreme u ratu. Ruska vojska je razvila sopstvene borbene dronove i oslonila se na svoje tradicionalno jake kapacitete za elektronsko ratovanje kako bi unaprijedila tehnologiju za suzbijanje dronova. Ipak, ukrajinski dronovi, poznati po visokoj prilagodljivosti, i dalje uspijevaju da otkriju i iskoriste slabosti i rupe u ruskoj odbrani.

U određenom smislu, ukrajinski napad u nedjelju predstavlja kulminaciju onoga čemu svijet svjedoči otkad je Rusija u februaru 2022. pokrenula opštu invaziju. Mada se činilo da je inferiorna u odnosu na znatno veću rusku vojsku, Ukrajina je uz pomoć dronova i druge improvizovane opreme uspjela da uništi tenkove, velike ratne brodove, bombardere i druge velike sisteme iz prošlih generacija.

U tom kontekstu, i najnovija operacija Kijeva potvrđuje nastavak te strategije. Ukrajinska bezbjednosna služba SBU juče je saopštila je juče da je eksplozivom pogodila drumsko-željeznički most koji povezuje Rusiju i poluostrvo Krim ispod nivoa vode. U saopštenju se, kako je prenio Rojters, navodi da je upotrijebljeno 1.100 kilograma eksploziva, koji je aktiviran rano ujutro i oštetio podvodne stubove mosta - nekada ključne linije snabdijevanja ruskih snaga u Ukrajini. Ruski vojni blogeri tvrde da napad nije bio uspješan i spekulišu da je izveden ukrajinskim pomorskim dronom.

Vojni planeri i brojni komentatori već duže vrijeme zanemaruju značaj ukrajinske defanzivne taktike, ali najnoviji napadi jasno pokazuju da su neophodne velike promjene u načinu na koji se sve vojske organizuju i obučavaju, ocjenjuje Blumberg.

Vojni komandanti širom svijeta pažljivo prate situaciju. Američki Pentagon, koji je predvodio razvoj sofisticiranih i skupih dronova proizvedenih od strane velikih proizvođača oružja, sada nastoji da kupi jeftinije modele koje dizajniraju startap kompanije i koji se mogu koristiti masovno, piše američka agencija. Tajvan ulaže u serijsku proizvodnju dronova u iščekivanju mogućeg sukoba s Kinom. Izrael je u ratu u Gazi prilagodio svoj protivvazdušni sistem Gvozdena kupola kako bi odgovorio na prijetnju od dronova - jedne od njegovih najvećih slabosti. Evropske vlade, koje sprovode najobimnije naoružavanje još od Hladnog rata, prepoznale su dronove i sisteme za borbu protiv dronova kao investicioni prioritet.

Velika Britanija je u ponedeljak saopštila da će radikalno promijeniti svoj pristup odbrani kako bi odgovorila na prijetnje iz Rusije, rizike od nuklearnog oružja i sajber-napade, ulažući u dronove i digitalno ratovanje umjesto da se oslanja na brojčano veliku vojsku za vođenje savremenih borbi.

Odgovarajući na insistiranje predsjednika SAD Donalda Trampa da Evropa preuzme veću odgovornost za sopstvenu bezbednost, premijer Kir Starmer obećao je najveće kontinuirano povećanje britanskih izdvajanja za odbranu od kraja Hladnog rata. Međutim, s obzirom na ograničena finansijska sredstva, plan vlade predviđa da se vojska učini ubitačnijom, a ne brojčano većom, učeći na lekcijama iz Ukrajine, gdje su dronovi i tehnologija izmijenili lice fronta.

Britanski ministar odbrane Džon Hili izjavio je da britanski protivnici sve više djeluju u savezništvima i da tehnologija mijenja način na koji se rat vodi. “Dronovi sada ubijaju više ljudi nego tradicionalno artiljerijsko oružje u ratu u Ukrajini, i ko god najbrže uvede novu tehnologiju u svoje oružane snage - taj će pobijediti”, rekao je.

U ranoj fazi rata, Ukrajina se oslanjala na turske dronove “bajraktar” kako bi navodila artiljerijsku vatru na ruske oklopne jedinice. Sada je za tu svrhu razvila sopstvene dronove, “leleka” i “furija”.

Ukrajinska kompanija Skyfall izrasla je u jednog od najvećih proizvođača dronova u zemlji. Osnovala su je trojica inženjera s ciljem da razviju “vampire” - višenamjenski dron za teške zadatke, sposoban da nosi bombe od 15 kilograma ili da prevozi municiju, hranu, vodu i ljekove. Rusi su mu dali nadimak Baba Jaga, po zloj vještici iz dječjih bajki, piše “Blumberg”.

Skyfall je isporučio hiljade ovih letjelica na front. Kompanija takođe proizvodi popularni Shrike FPV dron, vodi akademiju za obuku budućih inženjera, upravlja servisnim centrima za dronove u gradovima bližim liniji fronta i održava dežurnu telefonsku liniju 24 časa dnevno, sedam dana u nedjelji, kako bi vojnicima pomogla u rješavanju tehničkih problema s dronovima..

Fabrika može da proizvede više borbenih dronova nego što je ukrajinskoj vojsci potrebno. Teški modeli, među kojima je “vampir”, mogu se sastavljati brzinom od 4.000 komada mesečno. Manji dronovi, slični onima koje je Ukrajina upotrebila tokom vikenda, mogu se praviti višestruko brže - oko 4.000 dnevno, rekao je izvor magazina “Tajm”.

Za sada, dronovi koje Ukrajina proizvodi ostaju unutar zemlje, jer je vlada tokom rata zabranila izvoz oružja. Međutim, kada rat završi, očekuje se da će te zabrane biti ukinute, pa bi se ukrajinski dronovi mogli u velikim količinama pojaviti na svjetskom tržištu. Prošle godine, Ukrajina je proizvela više od dva miliona borbenih dronova različitih tipova. Ove godine, na putu je da udvostruči tu brojku, piše “Tajm”

Za vladu u Kijevu, izvoz ovih sistema na strana tržišta predstavlja ključni dio plana za obnovu i ponovno naoružavanje poslije rata. Jedan poslanik je prošle godine procijenio da bi prodaja dronova drugim državama mogla donijeti ukrajinskim proizvođačima oko 20 milijardi dolara, koje bi potom mogle biti reinvestirane u domaću namjensku industriju.

Ukrajinski proizvođači već imaju narudžbine od nekoliko evropskih država, kao i Egipta, Indije i Pakistana. “Oni svi znaju da naši dronovi funkcionišu, jer su testirani u borbi”, kazao je izvor za “Tajm”.

( N.B. )