Istorija organizovanog _______ poduhvata

Nakon finalizacije organizovanog _______ (da adekvatnim pridjevom popuni nadležno tužilaštvo) poduhvata ministra pomorstva Filipa Radulovića i njegovih saradnika iz tog resora i iz vrha menadžmenta Barske plovidbe, a koji rezultiraju prodajom brodova i gašenjem državne pomorske kompanije Crnogorska plovidba Kotor, siguran sam u dvije stvari:

1. Za 28 godina bavljenja novinarstvom sretao sam na javnim funkcijama u ovoj državi “svega i svačega”, ali većega i istovremeno nevještijeg “barona Minhauzena” od aktuelnog ministra pomorstva Filipa Radulovića još vidio nisam. Uz sve dužno uvažavanje prema poslovično žarkoj ljubavi između političara i istine.

2. Državni sekretar u Ministarstvu pomorstva Jovan Šćekić obezbijedio je sebi stalno i istaknuto mjesto u galeriji portreta slavnih bokeljskih brodovlasnika i kapetana na zidovima ovdašnjih muzeja. Za razliku od njihovih, koji su slavu bokeškog pomorstva pronosili diljem svijeta a svoj zavičaj činili materijalno i kulturno bogatim kapitalom i iskustvima stečenim na dalekim morima i okeanima, Šćekićev portret ostaće kao prikaz čovjeka koji je dizanjem ruke izglasao gašenje modernog bokeljskog brodarstva duge plovidbe. Manje je, pritom, bitno je li Šćekić to sam htio ili je samo slijepo slijedio nalog pretpostavljenih da kao predstavnik države-vlasnika, glasa za prodaju brodova i gašenje Crnogorske plovidbe na njenoj Skupštini akcionara 16. jula 2025.

A date that will live in infamy! (da se poslužim legendarnom rečenicom američkog predsjednika F. D. Roosevelta iz njegovog obraćanja Kongresu nakon japanskog napada na Perl Harbor 7. decembra 1941, a koju će razumjeti čak i aktuelni, na engleskom jeziku u Kaliforniji odgojeni crnogorski ministar pomorstva).

Radulović je sebe i (ne)voljnog saučesnika Šćekića, djelanjem na gašenju Crnogorske plovidbe, definitivno upisao na stranice srama bokeljske pomorske istorije kao grobare ovdašnjeg savremenog brodarstva i pokušaja (političara nekih ranijih, dakako) da se Kotor vrati na mapu pomorskih centara regiona, na poziciju izgubljenu uništenjem nekada moćne Jugooceanije. I to je nesporno.

Ono što je, međutim, sada bitnije jeste hoće li se zbog toga što su uradili, Radulović i njegovi saradnici iz vrha Ministarstva pomorstva, dijela top-mendžmenta Barske plovidbe i glavnih predstavnika manjinskih akcionara te kompanije, naći na stranicama nekih drugih dokumenata a koje u Crnoj Gori ne vode istoričari ni novinari, već policijski istražitelji, finansijski forenzičari, tužioci i, u konačnom, sudski pisari, te na kraju uniformisana lica što popunjavaju dnevnu evidenciju prisutnosti korisnika smještaja u Spužu. Motiva za to preispitivanje, ali i materijala za trasiranje kursa ka takvom konačnom ishodu je na pretek i to vidi svako ko ima dioptriju manju od Homera ili Raya Charlesa.

Istorija laži i organizovanog _______ poduhvata počela je još u ljeto prošle godine kada je kum jednog od sekretara u Ministarstvu pomorstva, obreo na čelu Barske plovidbe, a ministar Radulović istovremeno tadašnjem menadžmentu Crnogorske prigovorio da je ta “kompanija u katastrofalnom stanju” i priprijetio da će je on zbog toga “poslati u stečaj”. Iako je tada u javnosti demantovao da je to poručio menadžmentu Crnogorske, Radulović je najavio brzu izradu analize i plana prestrukturiranja ove dvije brodarske kompanije, ali je pritom obmanuo javnost. U septembru 2024. ministar je kazao da tu analizu “priprema tim sa Ekonomskog fakulteta Podgorici” i da će ona biti gotova “za četiri do šest” sedmica. Ispostavilo se međutim, da taj dokument uopšte ne radi tim Ekonomskog fakulteta, već anonimna firma “Računovođa” doo iz Podgorice koja ama baš nikakve dodirne tačke niti iskustva sa poslovanjem u pomorskoj ekonomiji nema. “Računovođa” je “Plan prestrukturiranja brodarskih društava u Crnoj Gori” napravio tako “kvalitetno” da i svi koji su završili i srednju pomorsku školu, a kamoli fakultet, nakon što ga pročitaju, ne znaju bi li se smijali, plakali ili čupali sebi kosu sa glave. Dokument je završen i predat tek krajem marta, a Ministarstvo pomorstva, krijući taj Plan od javnosti, odmah je krenulo u realizaciju jednog od šest u njemu predviđenih scenarija - onog razrađenog do najsitnijih detalja, a koji se zove “Programirano gašenje Crnogorske plovidbe AD”.

Obaška što je ministar ovo javnosti tada uporno pokušavao lažno prodati kao “spašavanje Crnogorske plovidbe”: njegovo i insistiranje Radulovićevih najbližih saradnika žurno je potpisan kontroverzni ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji Crnogorske i Barske plovidbe koji je bio ključni dio tog scenarija iz Plana i krenula je priprema terena za ono što su kreatori i naručioci tog dokumenta najavili u ljeto prošle godine - uništenje 100 odsto državne kompanije Crnogorska plovidba, prebacivanje njena dva najveća resursa (kreditima neopterećenih brodova “Kotor” i “Dvadeset prvi maj”) ili njihovog novčanog ekvivalenta u Barsku plovidbu gdje država ima samo 55 odsto kapitala, te onda u završnom koraku, isplata višemilionskih nadoknada manjinskim akcionarima Barske koji su u međuvremenu već javno upozorili da su nesaglasni sa takvim planom Ministarstva pomorstva, odnosno države kao većinskog vlasnika njihove kompanije.

Pod plaštom opravdanja da Barskoj treba svježi keš da održi sopstvenu likvidnost i pokuša “spasiti” Crnogorsku, kao dio ovog plana realizuje se i prodaja izuzetno vrijednih nekretnina Barske - poslovnog prostora na elitnoj lokaciji usred Beograda i stare njene poslovne zgrade na superatraktivnoj lokaciji u centru Bara. U sve to uključeni su Radulović i njegovi saradnici iz vrha Ministarstva pomorstva - ministrova sestra od tetke na čelu Direktorata za pomorsku privredu, sekretar ministarstva koji je u rodbinskim odnosima sa uticajnim poslanikom PES-a, izvršni direktor Barske koji je kum jednog od državnih sekretara u Ministarstvu pomorstva i pojedini članovi Odbora direktora Barske ispred manjinskih akcionara - i sami višestruko povezani sa nekim građevinskim firmama kojima je lokacija stare poslovne zgrade Barske vrlo interesantna, odnosno koji predstavljaju manjinske akcionare što se kriju iza zbirnog kastodi računa u Prvoj banci. Istoj onoj banci koja je prije nekoliko mjeseci, inače, blokadom računa Crnogorske zbog nevraćenog joj overdraft kredita (zanimljivo, kasnila je saglasnost Ministarstva pomorstva - države kao vlasnika kompanjije, da se taj aranžman produži) dovedena u nelikvidnost i situaciju da joj brodovi ostaju bez rezervnih djelova, pravilnog održavanja i da raste nezadovoljstvo posada koje se mogu obratiti ITF-u, zaustaviti brod u nekoj od svjetskih luka i time “zabiti zadnju brokvu u mrtvački sanduk” Crnogorske koji je već izdeljala grupa predvođena Radulovićem.

U međuvremenu, ministar je smijenio neposlušni mu Odbor direktora Crnogorske koji se odlučno protivio scenariju što ga je Radulović počeo realizovati sklapanjem Ugovora o poslovno-tehničkoj saradnji sa Barskom, a onda se sredinom juna, baš očekivani scenario i desio sa brodom “Kotor” koji je prinudno zaustavljen u SAD.

Radulović potom opet obmanjuje javnost tvrdeći da Vlada navodno više nema zakonskog osnova na kojem legalno može pomoći Crnogorskoj i dati joj novac da ova prevaziđe nelikvidnost u koju je, obaška, Ministarstvo pomorstva i dovelo zimus. Ova njegova tvrdnja je neistinita jer Vlada ima u rukama mehanizam u kojem da hoće, koliko sjutra može spasiti Crnogorsku: nalažući TREĆOJ državnoj brodarskoj kompaniji u Crnoj Gori - Sektoru za pomorski i priobalni prevoz Morskog dobra koji gazduje trajektima što u Boki svake godine prave višemilionski čisti profit, da sa Crnogorskom potpiše ugovor o poslovno-tehničkoj saradnji i u kotorsku kompaniju “upumpa” nekoliko miliona eura koje Morskom dobru pretiču, a ono ih, inače, rasipa na sve osim na ono gdje bi taj novac trebalo da ide - uređenje obale. Druga varijanta je računovodstvena koju predlažu međunarodni stručnjaci za pomorsku ekonomiju jer Crnogorska svojom djelatnošću ne preveze ni gram tereta na domaćem tržištu te stoga kao konkurent ne ugrožava nikog na tržištu Crne Gore zbog čega bi onda Agencija za zaštitu konkurencije novu eventualnu tranšu iz budžeta toj kompaniji, mogla zabraniti kao nedozvoljenu državnu pomoć.

Radulović uz to, javnost dodatno obmanjuje kontinuiranim tvrdnjama o navodno katastrofalnom stanju brodova Crnogorske plovidbe, žureći da ih što prije proda i taj kapital onda upumpa u Barsku. Pritom javnosti saopštava razloge za zaustavljanje “Kotora” u SAD koji uopšte ne odgovaraju istini - onom što je navedeno u zvaničnom raportu PSC inspekcije američkog Coast Guarda koji su objavile “Vijesti”.

Kao “šlag na tortu” ministar pomorstva koji je dan ranije najavio da država mora što hitnije prodati brodove Crnogorske dok oni još išta vrijede, ljut na medije, potom objavljuje čitav niz fotografija i tvrdnji da su ta dva broda po njemu, zapravo više plutajuće staro gvožđe koja nego iole iskoristila plovila, iako ih država čiji je on ministar baš na Radulovićevu inicijativu prodaje i za upravo te brodove koje ministar javno kudi, treba da od potencijalnog kupca izvuče što više novca.

Nesposobnost, egocentrična zaslijepljenost ili nešto treće - mnogo ozbiljnije? Za ovo prvo sam siguran da je prisutno u radu Radulovića i njegovih saradnika, a na ova dva druga pitanja treba odgovor da daju članovi specijalnih timova Predraga Šukovića i Vladimira Novovića.

( Siniša Luković )