Daleko je Španija

Četvrtu godinu zaredom, Omladinski orkestar Zapadnog Balkana nastupio je na KotorArtu, ponovo okupljajući publiku na Pjaci od kina. Koncert održan u četvrtak, 7. avgusta, pod nazivom Playing the Future, bio je dio ovogodišnje turneje orkestra na kojoj se predstavljaju umjetnički dometi postignuti tokom višednevnih orkestarskih radionica.

Iako je ovo rezultat umjetničko-obrazovnog aspekta projekta, valja istaći da njegov cilj ima i dublju, društveno-integrativnu dimenziju: orkestar već godinama okuplja mlade muzičare iz regiona, tačnije iz zemalja koje ne pripadaju Evropskoj uniji, odnosno iz Albanije, Bosne i Hercegovine, Crne Gore, Sjeverne Makedonije, Srbije i s Kosova - s namjerom da kroz zajedničko muziciranje doprinese prevazilaženju etničkih podjela.

Program koncerta fokusiran je na orkestarska dijela iz korpusa programaske i operske literature Volfganga Amadeusa Mozarta, Nikolaja Rimskog-Korsakova, Žorža Bizea, Hosea Pabla Monkaja, Kamija Sen-Sansa. Ovaj izbor predstavlja jasan iskorak ka osvajanju složenijeg i zahtjevnijeg repertoara. Taj pomak ogleda se kako u tehničkim i izvođačkim izazovima koje ova djela postavljaju, tako i u stilskoj raznolikosti i sadržinskoj slojevitosti kao osnovom za dublje razumijevanje i interpretativnu zrelost.

Podsjetimo se: prošlogodišnji program kombinovao je umjetničku muziku s aranžmanima pop i rok hitova, dok je godinu ranije koncepcija bila usmjerena na plesnu muziku (Brams, Kodalj, Hačaturjana). Ipak, zajednička osobenost svih dosadašnjih programskih orijentacija ostala je nepromjenjena – visok nivo komunikativnosti muzike s najraznovrsnijim slojevima publike, odnosno publikom najširih kulturnih interesovanja.

U Mocartovoj Uvertiri za Čarobnu frulu, stilski pristup nije bio dovoljno jasan, dok je u Španskom kapriču Rimskog-Korsakova izostala zvučna uravnoteženost između solista i orkestra. Drugim riječima, iako pojedine sekcije orkestra pokazuju uigranost, a mladi muzičari nesumnjivo ulažu trud i energiju, utisak je da nijesu svi solisti zadovoljili profesionalne standarde. Njihovo neiskustvo, možda i trema, prirodno su se odrazili na ritmičku sigurnost i izražajnu artikulaciju – naročito u djelima koja zahtjevaju specifične stilske i karakterne nijanse.

Ipak, izazovi nijesu isključivo, a možda ni primarno, u izvođačima, već djelimično leže i u koncepciji koju je dirigent postavio. Sulejmanijev dirigentski pristup tokom prethodnih godina ne pokazuje značajnije promjene, naročito u pogledu preciznosti gestikulacije i oslikavanja muzičkog karaktera pokretom ruku. Upravo ta činjenica mogla je doprinijeti tome da tumačenje španskog folklora – kako u Španskom kapriču, tako i u stavovima Karmen – ne bude dovoljno eksplicitno u gotovo svim aspektima kompozicije. Izostala je ritmička preciznost, izražajna linija melodije, temperament koji bi slušaoce uveo u različite ambijente Španije i istakao psihološku dinamiku junaka opere.

Uprkos izvođačkim nedostacima, koncert je izazvao snažan odgovor publike koja je tražila tri bisa. Pored dva planirana bisa, publika je povicima „još, još“ (na engleskom) izazvala i treći, nakon što su se muzičari već povukli sa scene. Spontana reakcija došla je publike čiji je sastav bio posebno raznovrstan. Riječ je o ljetnjoj strukturi publike u Kotoru, u kojoj su se prepoznali turisti, mladi, slučajni prolaznici, ali i oni skloni neposrednoj emocionalnoj reakciji – bez velikih pretenzija prema interpretativnoj dubini, ali s iskrenim oduševljenjem. Takva publika oslikava duh Kotora u avgustu: otvorenog i raznolikog grada koji inspiriše na otkrivanje novih iskustava.

( Boris Marković )