Policija htjela po Đurišića, spašava ga Temeljni

Policija je odmah nakon što je saznala da je nezakonito otkriveni spomenik četničkom komandantu Pavlu Đurišiću u Gornjem Zaostru premješten s privatnog imanja u tamošnju crkvu, zatražila od tužilaštva nalog za oduzimanje sporne biste, ali je ta institucija to odbila, pozivajući se na Temeljni ugovor koji je Vlada potpisala sa Srpskom pravoslavnom crkvom (SPC) 2022. godine.

To su juče rekli Vijestima iz Uprave policije (UP).

Prema Temeljnom ugovoru (član 7), u objektima i prostorima u vlasništvu crkve, državni organi ne mogu preduzimati bezbjednosne mjere bez prethodnog odobrenja nadležnih crkvenih organa, osim u slučajevima kad to nalažu razlozi hitnosti zaštite života i zdravlja ljudi.

To znači da policija može doći do Đurišića samo ako prethodno tužilaštvo to zatraži i dobije odobrenje iz SPC. U konkretnom slučaju, od mitropolita budimljansko-nikšićkog Metodija, koji je otkrio spomenik Đurišiću i u čijoj se eparhiji nalazi crkva u kojoj je bista ozloglašenom četničkom komandantu.

Zbog podizanja kipa Đurišiću, na privatnom imanju, uhapšen je vlasnik Vujadin Dobrašinović. Njega beransko Osnovno tužilaštvo tereti da je počinio krivično djelo - povreda i nedozvoljeno podizanje spomen-obilježja.

Rukovoditeljka Osnovnog državnog tužilaštva (ODT) u Beranama Jadranka Mićović, kazala je juče redakciji da je ta institucija, čim je saznala da je postavljena bista Đurišiću, izdala usmeni nalog policiji da ukloni i oduzme to obilježje.

“Čim smo saznali da je spomenik postavljen, dali smo usmeni nalog policiji da ga ukloni i oduzme”, saopštila je ona Vijestima.

Međutim, iz UP tvrde da je Mićović beranskoj policiji rekla da oduzmu spomenik tek 8. avgusta u 13.53 časova - više od 24 sata nakon što je postavljen - a da su mještani Gornjeg Zaostra uklonili bistu u 14.20 časova i premjestili je u crkvu, te da policija za to vrijeme nije mogla da oduzme sporno obilježje.

“Dakle, od izdavanja naređenja usmenim putem u 13.53 do premještanja spomenika u 14.20, policijski službenici, s obzirom na procedure koje je potrebno ispoštovati, odnosno angažovanje opštinske službe nadležne za uklanjanje spomenika, fizički i faktički nijesu mogli stići da završe zakonom propisane procedure i dođu do Gornjeg Zaostra do 14.20 časova kako bi postupili po usmenom nalogu tužioca”, ocijenili su iz UP.

Oni napominju da, sve i da su stigli na lice mjesta do 14.20, nisu mogli, imajući u vidu veličinu spomenika, da ga sami oduzmu bez mehanizacije koju u takvim slučajevima može obezbijediti i dopremiti samo nadležna opštinska služba.

“Koja je trebalo da spomen-obilježje ukloni odmah nakon 15 časova po rješenju Ministarstva kulture i medija”, podsjećaju iz UP.

Iz institucije na čijem je čelu Lazar Šćepanović ističu da su odmah po saznanju da je da spomenik premješten u crkvu zatražili nalog od beranskog tužilaštva za ulazak u taj vjerski objekat “u cilju oduzimanja spomenika, a takođe i vršenja pretresa”.

“Tom prilikom je rukovoditeljka ODT u Beranama saopštila da činjenica premještanja spomenika u crkvu u potpunosti mijenja okolnosti, te da ODT ne može izdati takav nalog, kao i da ne može izdati naredbu za pretres vjerskog objekta s obzirom na Temeljni ugovor i važeće zakonske norme”, rekli su iz UP Vijestima.

Spomenik Đurišiću postavljen je prošlog četvrtka, u petak ga je otkrio Metodije, a statua je uklonjena istog dana u poslijepodnevnim satima. Nezakonito obilježje sklonili su mještani po, kako su tvrdili, “prethodnom dogovoru s policijom”. Đurišićeva statua prebačena je u Crkvu Svete mati Paraskeve, a nedležna inspekcija je, uz asistenciju policije, naknadno srušila postament obilježja.

Otkrivanje spomenika izazvalo je burne reakcije u javnosti, a posebno nakon napada na ekipe Vijesti i Pobjede. Beranska policija privela je poslije incidenta četiri osobe, a uhapsila Danka Femića i Vlada Stijovića. Femiću je određeno zadržavanje od 30 dana zbog sumnje da je počinio krivično djelo ugrožavanje sigurnost, dok je Stijović pušten na slobodu. Policija je saopštila u utorak da je zbog napada na ekipe dva dnevna lista procesuirala još pet lica - D. L. (47), D. P. (28), V. D. (20) i dvije maloljetne osobe starosti 15 i 17 godina.

Bjelopoljsko Više tužilaštvo reklo je u utorak da je zbog dešavanja u Gornjem Zaostru formiralo predmet protiv Metodija i rukovodioca Službe za građane Glavnog grada i lidera Slobodne Crne Gore Vladislava Dajkovića.

Dajković je pokušao da spriječi državne organe da uklone postament, blokirajući automobilom put do Gornjeg Zaostra. Time se pohvalio na Fejsbuku, a policija je Dajkoviću izdala prekršajni nalog zbog blokade puta.

Više tužilaštvo u Bijelom Polju prethodno je formiralo predmet povodom izjava učesnika skupa u beranskom selu, na kom je, između ostalih, govorio i Metodije. On je tada kazao da je “malo onih koji su bili nadahnuti kao Đurišić”, te da bi spomenik tom ratnom zločincu trebalo da se podigne i u centru Berana.

“Najbitnije je da budemo slični njemu, da budemo vjerni svome rodu, da znamo ko smo - da smo Srbi, da smo pravoslavni. Jer mnogi danas, koji su nas najviše tih godina klali, potiču iz naših korijena. Spremno čekaju, kao ulizice, bilo koju imperiju da prođe ovim prostorima, da bi joj se stavili na uslugu”.

Đurišića je 1941. vrhovni četnički vođa Dragoljub Draža Mihailović imenovao za jednog od komandanata četničkih snaga u Crnoj Gori. U narednim mjesecima, prema brojnim istorijskim izvorima, započela je Đurišićeva intenzivna kolaboracija s italijanskim, pa njemačkim okupatorom, pri čemu su njegovi četnici u više navrata izvršili masakre nad civilnim stanovništvom.

U Gornjem Zaostru je 2002. godine postavljen postament za spomenik Đurišiću, a 2013. i spomen-kompleks. Međutim, ubrzo su srušeni.

Tzv. vojvodski savjet ujedinjenog ravnogorskog pokreta 2017. je pokrenuo inicijativu da se Đurišiću podignu spomenici u Beranama i Zaostru, a 2019. je aktuelni potpredsjednik Vlade i tadašnji poslanik Budimir Aleksić (Nova srpska demokratija) pozvao Dragoslava Šćekića (Socijalistička narodna partija), u tom trenutku čelnika Berana, da podigne spomenik četničkom vojvodi.

UP: Angažovali 70 policajaca da pomognu pri uklanjanju biste

Iz UP su rekli Vijestima da su službenici Odjeljenja bezbjednosti (OB) Berane 6. avgusta, nakon dobijenih operativnih podataka da je u Gornjem Zaostru postavljen postament na kom se planira podizanje spomenika Đurišiću, o tome upoznali tužioca u ODT-u Berane, a potom i tužioca u bjelopoljskom Višem tužilaštvu. Tvrde da su oni rekli da, s obzirom na to da bista nije bila postavljena, nema elemenata krivičnog dijela.

Iz OB Beranu su, kažu iz UP, dan kasnije (7. avgusta), kad je postavljen spomenik, o tome upoznali dva tužilaštva, iz kojih su im odgovorili da je posrijedi krivično djelo - povreda i nedozvoljeno podizanje spomen-obilježja. Dodaju da su o događaju obaviješteni Ministarstvo kulture i medija i Sekretarijat za kulturu Opštine Berane, nakon čega je inspektorka za kulturna dobra Ministarstva izašla na teren i prvom čovjeku Berana Đolu Lutovcu uručila rješenje o uklanjanju spomenika u roku od tri dana.

Iz UP dalje navode da se istog dana uveče, u 21.25 časova, Sekretarijat za inspekcijske poslove Opštine Berane obratio tamošnjoj policiji sa zahtjevom za pružanje asistencije, “što je odmah odobreno iz razloga hitnosti”, nakon čega je, tvrde, angažovano 70 službenika Regionalnog centra bezbjednosti “Sjever” radi pružanja asistencije na uklanjanju biste. Kažu da su policijski službenici, s nadležnom opštinskom službom i Lutovcem, otišli u Gornje Zaostro, ali da spomenik nije uklonjen.

“... Jer je Opština Berane, nakon neuspjelih pregovora predsjednika Opštine s okupljenim građanima da se spomenik ukloni, a koji su trajali od 1 do 4 časa, odustala od... uklanjanja spomen-obilježja. Nakon toga, predsjednik Opštine je službenike OB Berane upoznao o postignutom dogovoru s građanima... da oni sami uklone spomenik, do 15 časova 8. avgusta, nakon održavanja skupa”, saopštili su Vijestima iz UP.

( Balša Rudović )