Minus premašio milijardu i po: Nelikvidnost privrede rekordna, dug na blokiranim računima 60 odsto veći nego 2022.

Nelikvidnost privrede u Crnoj Gori dostigla je novi rekord i na kraju avgusta iznos zvanične prinudne naplate vrijedio je 1,518 milijardi eura, što je prvi put da je ova cifra nenaplaćenih potraživanja prešla milijardu i po. U odnosu na isti mjesec prije tri godine iznos međusobnih nenaplaćenih potraživanja unutar privrede povećan je za 560 miliona eura ili za skoro 60 odsto.

Podaci Centralne banke ukazuju i da su na 31. avgust u blokadi bila 21.103 izvršna dužnika (preduzeća i preduzetnici), što je 21,05 odsto od registrovanog broja ili svaki peti privredni subjekt, od ukupno registrovanih 100.258 pravnih lica i preduzetnika.

Podatke o blokadama transakcionih računa preduzeća i privrednika vodi Centralna banka, a iznosi blokada tih računa su zbir svih njihovih dugova koje potražioci nisu mogli naplatiti u redovnim postupcima, već su se na osnovu presuda ili drugih izvršnih postupaka odlučili da svoj novac naplate blokadom računa. Ako na računima dužnika nije bilo novca, taj račun postaje blokiran sa iznosom blokade na preostali iznos duga. Ti nenaplaćeni dugovi se smatraju prijavljenom vrijednošću nelikvidnosti privrede.

Za godinu dana, od avgusta prošle godine, ukupan iznos blokade je narastao za 206 miliona eura ili za 15,7 odsto. U istom mjesecu 2023. godine vrijednost blokada je bila 1,12 milijardi, a u avgustu 2022. godine 957 miliona eura. Odnosno za tri godine međusobna nenaplaćena potraživanja u privredi su povećana sa 957 miliona na 1,518 milijardi, odnosno za 561 milion ili za 58,6 odsto.

Ukupan broj dužnika rastao je u znatno nižim procentima. Prije tri godine bilo je blokirano 19.320 preduzeća i privrednika, a sada je veći za 9,2 odsto.

“Na dan 31. 8. 2025. godine koncentracija duga bila je relativno velika, tako da je na primjer, deset najvećih blokiranih privrednih subjekata, odnosno 0,05% od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo sa 35,21% u ukupnom iznosu blokade, što znači da je njihova blokada iznosila 534.616.626,08 eura. Pedeset najvećih blokiranih privrednih subjekata, koji čine 0,24% od ukupno evidentiranih dužnika, učestvovalo je 54,15% u ukupnom iznosu blokade, što znači da je njihova blokada iznosila 822.151.450,18 eura”, naveli su iz Centralne banke.

S blokadom koja traje kraće od jedne godine nalazi se 1.291 izvršni dužnik, čiji su ukupni dugovi po blokadi 35 miliona eura, što čini 2,30 odsto ukupnog iznosa blokade.

Najveći procenat preduzeća i privrednika čiji je račun u blokadi bio je u aprilu 2012. godine - 26,79 odsto. Tada je bilo blokirano 15.678 računa, a ukupna vrijednost duga na koji su blokirani bila je 414 miliona eura. Pedeset najvećih dužnika tada je imalo ukupan dug od 170 miliona eura.

Na avgustovskoj listi preduzeća i preduzetnika s blokiranim računima nalazi se 136 dužnika kojih nije bilo na julskoj listi, dok je u avgustu odblokiran račun za 130 dužnika kojima je račun bio u blokadi u julu. Do promjene iznosa, osnosno smanjenja ili povećanja iznosa duga tokom avgusta je došlo kod 518 preduzeća i preduzetnika.

Na narastajućoj nelikvidnosti djelimično se raspravljalo i na skupštinskom odboru za ekonomiju prošle sedmice kada su razmatrani izvještaji o radu Centralne banke.

Predsjednik Odbora Boris Mugoša predložio je da se raščisti baza firmi u blokadi od 21 hiljade dužnika jer tamo ima preduzeća koja “fikusiraju” deset-dvadeset godina i da nam je potreban realni prikaz tih potraživanja između firmi koje zaista postoje.

“Ono što zabrinjava je preko 2.200 preduzeća danas više u blokadi nego prije par godina što jeste podatak koji sve treba da nas upozori”, kazao je Mugoša.

Prema podacima iz registra, u avgustu je osnovano 490 novih preduzeća, dok ih je izbrisano 38. U istom mjesecu odlukama Privrednog suda otvoren je stečajni postupak nad 50 preduzeća.

Dva Baraća vode kolo najvećih dužnika

Najveći dug prema blokadi računa ima preduzeće “Barać” od koga povjerioci pokušavaju da naplate 206,9 miliona eura. Ovo preduzeće je u neprekidnoj blokadi već skoro 17 godina ili 6.193 dana. U registru je kao vlasnik upisana Jovana Barać.

Druga kompanija po visini duga je “Beton Beograd” iz Budve s dugom od 146 miliona eura. Prema registru, vlasnici ove firme su Igor Barać i Zoran Tomašević. Povjerioci ovog preduzeća iz Budve do svog novca ne mogu doći već 5.912 dana ili već 16 godina.

Na trećem mjestu s dugom od 33,8 miliona eura se nalazi preduzeće “Casino Avala” u okviru kojeg je do prije četiri godine poslovao kazino u istoimenom hotelu u Budvi. Njemu su računi u neprestanoj blokadi već četiri i po godine ili 1.706 dana. Prema registru iza povezanih firmi vlasnici “Casina Avala” su Ofer Shtern, kao i of-shor firma “Avala holding limited”.

Firma “KOMP-AS” iz Bijelog Polja, s dugom od 29,8 miliona, je na četvrtom mjestu, a njena blokada traje 5.039 dana ili skoro 14 godina. Vlasnik firme je Milanka Jovanović.

Na petom mjestu neslavne liste je “Cijevna komerc” s dugom od 28,3 miiona eura. Od nje povjerioci svoj novac ne mogu da dobiju već 1.964 dana koliko joj traje blokada. Njen vlasnik je Danilo Petrović.

( Goran Kapor )