Država ispunila tri od 26 zadataka: Porazna statistika u prošlogodišnjoj borbi protiv pušenja

Država je prošle godine realizovala svega tri od ukupno 26 zadataka u borbi protiv upotrebe duvanskih proizvoda.

To pokazuje izvještaj o realizaciji Akcionog plana programa kontrole upotrebe duvanskih proizvoda, a koji potvrđuje da nadležne institucije nisu uradile gotovo ništa od planiranih mjera na tom planu jer nije realizovano 88,5 odsto aktivnosti.

Prema izvještaju, jedino su realizovane aktivnosti koje se odnose na osnivanje i zasjedanje Nacionalne komisije za kontrolu duvana i izrađen je predlog izmjena i dopuna Zakona o ograničavanju upotrebe duvanskih proizvoda.

Međutim, izostale su ključne aktivnosti u borbi protiv pušenja - nije sproveden pilot program za odvikavanje od upotrebe duvanskih proizvoda putem kratkih intervencija, nije uspostavljen ni program za odvikavanje u populacionim savjetovalištima domova Zdravlja, nije edukovan kadar za tu vrstu usluga.

Ministarstvo zdravlja i Institut za javno zdravlje (IJZ) nijesu nabavili opremu za akreditovanu laboratoriju za ispitivanje bezbjednosti duvanskih proizvoda, niti obezbijedili uslove tehničke uslove za njeno osnivanje, a nijesu ni procijenili zdravstveni rizik stanovništva na osnovu podataka dobijenih iz humanog biomonitoringa. U izvještaju se navodi da je IJZ, Ministarstvo i Nacionalna komisija nijesu ni informisali javnost putem medija o toksičnim sastojcima duvana i emisiji iz duvanskih proizvoda.

Prema izvještaju, Ministarstvo prosvjete, nauke i inovacija (MPNI), Zavod za školstvo, Centar za stručno obrazovanje i IJZ u prošloj godini nijesu uspjeli ni da izrade program obuke nastavnika osnovnih i srednjih škola na temu prevencije upotrebe duvanskih proizvoda.

U izvještaju, koji je izradio Direktorat za javno zdravlje i biomedicinu Ministarstva zdravlja, podsjeća se da je upotreba duvana jedan od najvažnijih faktora rizika za kardiovaskularne i respiratorne bolesti, kancer i nekoliko drugih hroničnih bolesti.

“Trenutna situacija u pogledu upotrebe duvanskih proizvoda u Crnoj Gori i negativnog uticaja na zdravlje ljudi, društvo i životnu sredinu zahtijeva primjenu snažnih korektivnih mjera. Potrošnja duvana među odraslima i mladima u Crnoj Gori je visoka (Prema Istraživanju o kvalitetu života, životnim stilovima i zdravstvenim rizicima stanovnika Crne Gore iz 2017. godine zastupljenost pušača u opštoj populaciji iznosi 35,4 odsto, što je značajno više u odnosu na evropsku populaciju)”, navodi se u dokumentu koji je usvojila Vlada.

U izvještaju piše da rezultati realizacije Akcionog plana za 2024. godinu ukazuju na značajan izazov u sprovođenju aktivnosti, budući da je od ukupno 26 planiranih zadataka realizovano svega tri:

“Ovakav stepen realizacije jasno pokazuje da postoje sistemske prepreke koje treba hitno adresirati kako bi se postigli željeni ciljevi u kontroli upotrebe duvanskih proizvoda i zaštiti javnog zdravlja u Crnoj Gori”.

Šefica kancelarije Svjetske zdravstvene organizacije dr Mina Brajović nedavno je u razgovoru za “Vijesti” poručila da Crna Gora treba da “iznjedri” napredna rješenja koja će predvidjeti zabranu upotrebe pušenja na javnim mjestima, potpunu zabranu oglašavanja, promocije i sponzorisanja, jednoobrazna i standardizovana pakovanja za sve duvanske i nikotinske proizvode, podršku za odvikavanje i snažna akcizna opterećenja, da bi se uspješno uhvatila ukoštac sa upotrebom duvana kao vodećim uzrokom prijevremene smrtnosti.

Ona je podsjetila i na alarmantne podatke podaci o pušenju u Crnoj Gori.

“Duvanski proizvodi koji se puše, uključujući i nargile, sadrže više od 7.000 hemikalija, od kojih je najmanje 250 poznato kao toksične ili kancerogene. Upotreba duvana za žvakanje takođe izaziva ozbiljna, ponekad i fatalna zdravstvena stanja. Duvanska industrija ne proizvodi običnu potrošačku robu - ona prodaje proizvode osmišljene da stvore i održe zavisnost, a ubijaju do polovine korisnika koji ne prestanu sa upotrebom. Ovi proizvodi sadrže nikotin, supstancu koja izaziva zavisnost, kao i brojne toksične hemikalije koje utiču na gotovo svaki organ u ljudskom tijelu i štetno djeluju na zdravlje tokom cijelog života. U prosjeku, pušači koji puše cijelog života izgube najmanje 10 godina života”, istakla je Brajović i upozorila da je upotreba duvana tokom 2021. odgovorna za 15,4 odsto svih smrtnih slučajeva kod muškaraca i 4,7 odsto kod žena u Evropskom regionu SZO.

Prema procjenama SZO iz 2022. godine, 32 odsto odraslih osoba u Crnoj Gori koristi duvan, što značajno premašuje prosjek evropskog regiona (25,3 odsto) i globalni prosjek (20,9 odsto). Prema podacima iz Investicione studije za kontrolu duvana u Crnoj Gori, objavljenom 2024. godine, više od 2.000 građana Crne Gore svake godine umre od bolesti povezanih s upotrebom duvana, što čini 30 odsto svih smrtnih slučajeva u zemlji.

( Ana Komatina )