Planovi ne štite djecu u „Ljuboviću”: “Kana” će tražiti da se van snage stavi DUP “Zabjelo - Ljubović”

Nevladina organizacija “Kana, ko ako ne arhitekt” ponovo će pokrenuti inicijativu da se van snage stavi Detaljno-urbanistički plan “Zabjelo-Ljubović” jer svako novo gradilište u obuhvatu trenutno važećeg plana proizvodi nove konflikte u prostoru i urbanističke probleme od kojih će se taj dio grada oporavljati decenijama.

To su, pored ostalog, “Vijestima” rekli iz te organizacije, komentarišući to što su u toku prošle godine date saglasnosti, a u međuvremenu i započeta gradnja stambenih zgrada uz samu ogradu i s dvije strane Javne ustanove Centar za djecu i mlade “Ljubović” u naselju Zabjelo, u Podgorici.

“Ljubović” je javna ustanova za smještaj djece i mladih s problemima u ponašanju, a odlukom tadašnjeg premijera Dritana Abazovića i, kako je to sam tada saopštio, iako se te lokacije ne otkrivaju, u krugu ustanove sada se nalazi i sklonište za djecu žrtve trgovinom ljudima.

Takva ustanova, međutim, nije “zaštićena” planskim dokumentima u smislu da ijedan predviđa određenu udaljenost budućih, pa ni stambenih zgrada, od ove ili sličnih ustanova koji se u planovima kategorišu kao “javna funkcija”.

Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine tako je dalo saglasnost na urbanističko-tehničke uslove, odnosno idejna rješenja investitorima “Safe Harbor” iz Nikšića i “Euromont gradnja” iz Podgorice.

Nikšićki investitor počeo je s radovima početkom septembra, tik uz ogradu Centra “Ljubović”. Tada su “Vijesti” i uputile prvi set pitanja resoru Slavena Radunovića, međutim, oni su tada samo kazali da je sve u skladu s propisima.

Gradilište je u međuvremenu privremeno zatvoreno – jer je usljed radova došlo do pucanja betonske ograde Centra “Ljubović”. Ujedno, radovi su izazvali i pucanje tla s dvorišne strane uz ogradu.

Prije nekoliko dana, tik uz ogradu s druge strane “Ljubovića”, građevinske radove započeo je i drugi investitor, “Euromont gradnja”. I radovi tog investitora doveli su do oštećenja žive ograde, iz Cedisa su “Vijestima” prošle sedmice potvrdili i da je usljed radova došlo i do kraćeg prekida napajanja električnom energijom u “Ljuboviću”.

U odnosu na obje investicije podnijete su prijave i građevinskoj inspekciji Ministarstva prostornog planiranja. U prvoj prijavi, u odnosu na investitora “Safe Harbor”, su iz Centra “Ljubović”, pored ostalog, naveli da će budući objekat ugroziti mir, bezbjednost, ali i privatnost korisnika, te da će kvalitet usluge koju “Ljubović” pruža biti doveden u pitanje.

Uprava “Ljubovića” protiv firme “Safe Harbor” Osnovnom sudu u Podgorici podnijela je i tužbu za smetanje posjeda, uz predlog za donošenje privremene mjere obustave gradnje do pravosnažnog okončanja sudskog postupka.

Loš plan, još gora kontrola

“Gradnja stambenog objekta tik uz ogradu Centra ‘Ljubović’ nije incident, nego očekivana posljedica lošeg plana i još lošije kontrole njegove primjene”, kazali su “Vijestima” iz NVO “Kana”.

DUP Zabjelo-Ljubović, podsjećaju, plan je iz 2005, čije su izmjene i dopune, koje su sada na snazi, donesene 2009, na period od pet godina, kako stoji u Odluci o donošenju izmjena i dopuna iz juna te godine.

“Međutim, iako se ovaj plan koristi već 11 godina duže nego što je bilo zakonski predviđeno u vrijeme njegovog donošenja, važno je istaći da je DUP Zabjelo-Ljubović oduvijek bio neadekvatan za kvalitetan i pravedan razvoj ovog prostora, jer prekomjerno favorizuje stanovanje (82 odsto ukupne površine zahvata namijenjeno je stanovanju), dok gotovo da ne predviđa javne funkcije ni otvoreni, zajednički, prostor. Tako je, kako se u samom tekstu plana kaže, formiran prostor ‘izrazito stambenog karaktera’, a stanovi se, kao što znamo, vlasnicima zemljišta u zahvatu plana najviše isplate”, kažu iz te NVO.

Investitorima se, dodaju, “još više isplati kada, kršeći zakon, grade i više nego što ovaj izuzetno permisivan plan predviđa”:

“Na šta naša grupa i građani koji žive u kvartu ispod Ljubovića ukazuju godinama. Tokom 2020. godine smo dokazali da nadzor nad gradnjom u ovom zahvatu uopšte ne funkcioniše. Ti napori su rezultirali zaustavljanjem nepropisne gradnje na jednoj od parcela, formiranjem malog, ali prijeko potrebnog javnog parka sa igralištem i stavljanjem DUP-a Zabjelo-Ljubović van snage”, navode.

Zbog toga, dodaju, u zahvatu plana nije bilo gradnje u periodu između 2020. i 2024. godine:

“Tada je započet i rad na novom planu za ovo područje. Međutim, vlasnici zemljišta u zahvatu plana tražili su da se stari DUP Zabjelo-Ljubović vrati među važeće planove, i to je omogućeno odlukom Ustavnog suda iz proljeća 2024. Kao razlog naveden je proceduralni propust u donošenju Odluke o stavljanju plana van snage. Rezultat je bilo vraćanje DUP-a Zabjelo-Ljubović među važeća planska dokumenta, punih 10 godina nakon što je plan istekao i četiri godine nakon što je stavljen van snage zbog negativnih efekata koje je njegova primjena proizvodila u prostoru.”

Intenzivna stambena izgradnja u skladu s tim planom, dodaju iz “Kane”, zatim je nastavljena, “na radost vlasnika zemljišta na ovom području”.

“Za razliku od njih, za građane koji žive u ovom kvartu nastavak gradnje bio je loša vijesti, jer su nove stambene zgrade nastavile da sužavaju ionako oskudan otvoreni prostor u ovom već preizgrađenom naselju. Ukratko, tako je zombi - DUP Zabjelo-Ljubović nastavio da guši mogućnosti za udoban život u ovom dijelu Podgorice”, kazali su iz “Kane”.

Rezultat su, dodaju, stalni konflikti na terenu:

“I, kako vidimo, rizici po bezbjednost i dostojanstvo korisnika javnih usluga, među kojima su i štićenici i štićenice Centra ‘Ljubović’. U ovom slučaju, radovi tik uz granicu parcele na kojoj se nalazi Centar ‘Ljubović’ doveli su do pucanja tla i ograde koja pripada ovoj ustanovi, a inspekcija je reagovala tek nakon podnesenih prijava i uz konstataciju da su sve saglasnosti izdate ‘u skladu s propisima’, iako je jasno da nepostojanje rastojanja između ove javne ustanove i novog objekta ne može biti u skladu s principima zaštite javnog interesa”, kazali su iz te NVO.

I ovdje, kako dodaju, opet na vidjelo izlazi loš kvalitet planskog dokumenta:

“DUP Zabjelo-Ljubović propisuje (tipično, previše mala) rastojanja između stambenih objekata, ali uopšte ne sadrži propise za neophodnu udaljenost između novih stambenih zgrada i objekata koji imaju javnu funkciju. Za ustanovu kao što je ‘Ljubović’ (koja zbrinjava djecu i mlade u naročito ranjivom položaju), morali bi važiti stroži kriterijumi, koji predviđaju veća rastojanja, zaštitni zeleni pojas, kontrolu pogleda i buke, i obavezne bezbjednosne procjene prije izdavanja saglasnosti za gradnju.”

Udaljenost nije dovoljna, sve i da je zakonita

Komentarišući dosadašnje postupanje resora prostornog planiranja, iz NVO “Kana” su rekli da je to Ministarstvo dalo saglasnost na idejno rješenje u kojem se navodi da je udaljenost novog objekta “propisna”, ali “efekti na ogradu i dvorište ustanove pokazuju da to nije slučaj”.

“Sve i da je propisna, udaljenost očigledno nije dovoljna, i nadležni ne bi smjeli da žmure pred tom činjenicom”, navode i poručuju da će NVO “Kana” ponovo pokrenuti inicijativu za stavljanje DUP-a Zabjelo-Ljubović van snage.

“U međuvremenu, pozivamo nadležne da obustave izdavanje/važenje saglasnosti za nove stambene objekte u zoni neposrednog uticaja na Centar ‘Ljubović’ dok se ne sprovede bezbjednosna i urbanistička provjera, u smislu stabilnosti terena, zaštite privatnosti, intenziteta buke i bezbjednosti korisnika. Nadležni prosto moraju početi da se suočavaju sa sistemskim problemima koje u Podgorici proizvodi prekomjerna stambena izgradnja bez adekvatne javne infrastrukture i bez odgovarajućih prostora za osjetljive javne funkcije”, poručili su iz te NVO.

Centar “Ljubović” u nadležnosti je Ministarstva socijalnog staranja, koje vodi Damir Gutić. Oni su nedavno kazali da to što se “Ljubović” nalazi u direktnom okruženju gradilišta “može rezultirati izloženošću korisnika i zaposlenih buci i prašini”.

Tada su rekli i da taj resor “dijeli zabrinutost da ovakvi uslovi mogu imati uticaja na opštu dinamiku rada same ustanove”.

“I u stalnoj je komunikaciji sa Upravom JU Centar ‘Ljubović’, te preduzima sve zakonom propisane mjere radi zaštite interesa korisnika i osiguranja nesmetanog funkcionisanja Centra”.

Na pitanje da li će izgradnjom biti narušena privatnost korisnika i doveden u pitanje kvalitet usluge koju ustanova pruža djeci i mladima, kao i korisnicima Skloništa za žrtve trgovine ljudima, koje je dio ustanove, ukazali su na važnost “očuvanja sigurnosti, privatnosti i dostojanstva korisnika”.

“Posebno imajući u vidu da korisnici pripadaju posebno osjetljivoj grupi djece, te će i dalje pratiti situaciju i preduzimati mjere i aktivnosti iz svoje nadležnosti... Ministarstvo socijalnog staranja, brige o porodici i demografije ostaje posvećeno zaštiti interesa korisnika, a posebno osjetljivih grupa djece, kao što su djeca korisnici usluga JU Centra “Ljubović” i nastaviće da, u saradnji s drugim nadležnim organima, prati tok svih postupaka i da preduzima sve mjere iz okvira svojih nadležnosti radi zaštite prava i bezbjednosti djece i mladih u sistemu socijalne zaštite.”

Redakcija je o slučaju gradnje stambene zgrade tik uz ogradu “Ljubovića” pitanja dostavila i Savjetu za prava djeteta i predsjedniku Savjeta i ministru sporta i mladih Dragoslavu Šćekiću. Iz Savjeta, međutim, nisu ni ranije, ni u međuvremenu, odgovorili na pitanja “Vijesti”.

( Damira Kalač )