Nova otkrića o autizmu: razlike zavisno od uzrasta
Nakon nove studije naučnici navode da autizam nema jedinstvenu dijagnozu već da taj termin opisuje više različitih stanja
Autizam se ne bi trebalo posmatrati kao jedinstveno stanje sa zajedničkim osnovnim uzrokom, navode naučnici koji su otkrili da osobe kojima je dijagnoza postavljena rano u djetinjstvu obično imaju drugačiji genetski profil od onih kojima je autizam dijagnostikovan kasnije.
Međunarodna studija, zasnovana na genetskim podacima više od 45.000 osoba s autizmom u Evropi i SAD, pokazala je da su oni kojima je dijagnoza postavljena u ranom djetinjstvu, obično prije šeste godine života, češće ispoljavali poteškoće u ponašanju od najranijeg uzrasta, - uključujući probleme u socijalnoj interakciji, ali su ostajali stabilni tokom života.
Oni kojima je autizam dijagnostikovan kasnije, obično nakon desete godine, češće su imali rastuće socijalne i poteškoće u ponašanju tokom adolescencije, a takođe i povećan rizik od mentalnih oboljenja poput depresije.
“Termin ‘autizam’ vjerovatno opisuje više različitih stanja”, rekao je dr Varun Varijer sa Katedre za psihijatriju Univerziteta u Kembridžu, glavni autor istraživanja. “Prvi put smo otkrili da ranije i kasnije dijagnostikovan autizam imaju različite biološke i razvojne profile.”
Naučnici ipak ne zagovaraju uvođenje dvije posebne dijagnostičke kategorije, jer smatraju da bi to moglo biti neproduktivno za mnoge koji se nalaze negdje između.
Naučnici istražuju da li se populacija može podijeliti u podgrupe, sa zajedničkim osobinama ili razvojnim putevima, što bi moglo učiniti izučavanje autizma pristupačnijim.
“Radi se o spektru”, rekao je Varijer. “Postoji i mnogo drugih faktora koji utiču na starost u trenutku postavljanja dijagnoze, tako da bi svako poistovjećivanje prosječnih podataka sa pojedinačnim slučajem bilo neopravdano”.
Otkrića dolaze u trenutku kada je broj dijagnoza autizma naglo porastao - u Velikoj Britaniji je zabilježen rast od skoro 800 odsto između 1998. i 2018. godine. Stručnjaci kažu da je to prije svega posljedica proširenja dijagnostičkih kriterijuma i veće prepoznatljivosti stanja.
I dok se autizam definiše kroz izazove u socijalnoj komunikaciji, senzornom procesuiranju i restriktivnim obrascima ponašanja, postoji ogromna varijabilnost u načinu na koji se ti problemi ispoljavaju kod različitih pojedinaca. Naučnici istražuju da li se populacija može podijeliti u podgrupe, sa zajedničkim osobinama ili razvojnim putevima, što bi moglo učiniti izučavanje autizma pristupačnijim.
Najnovija studija koristila je podatke o ponašanju iz četiri različite grupe ispitanika praćenih od rođenja, sa uzorcima od 89 do 188 osoba, kao i genetske podatke iz dvije velike studije u kojima je učestvovalo više od 45.000 ljudi.
Ranije se uglavnom pretpostavljalo da su oni kojima je dijagnoza postavljena ranije obično imali izraženije osobine autizma, uz to da nose veći udio genskih varijanti povezanih s autizmom. Međutim, najnovija studija otkrila je drugačiji obrazac.
Analiza objavljena u časopisu “Nature” pokazala je da se osnovni genetski profili razlikuju između osoba kojima je autizam dijagnostikovan ranije i onih kojima je dijagnostikovan kasnije u životu, uz samo skromno preklapanje. Prosječan genetski profil kasnije dijagnostikovanog autizma bliži je onome kod ADHD-a, kao i mentalnih oboljenja poput depresije i PTSP-a, nego profilu autizma otkrivenog u ranom djetinjstvu.
Osobe kojima je dijagnoza postavljena prije šeste godine češće su kasnije prohodale i imale poteškoće u tumačenju gestova rukom, a obično su nailazile na socijalne i komunikacione teškoće koje su se javljale rano, ali su ostajale stabilne. Oni kojima je autizam dijagnostikovan nakon desete godine češće su tokom adolescencije ispoljavali sve veće poteškoće, a do kasne adolescencije suočavali su se s ozbiljnijim izazovima.
Profesorka Uta Frit, počasna profesorka za kognitivni razvoj na Univerzitetskom koledžu u Londonu, koja nije učestvovala u istraživanju, izjavila je:
“To mi uliva nadu da će se pojaviti još više podgrupa, i da će svaka dobiti odgovarajuću dijagnostičku oznaku. Vrijeme je da shvatimo da je ‘autizam’ grupa različitih stanja.”
Prevod: N. B.
( Gardijan )