Đurišića više ne traže: Tužilaštvo bez novog zahtjeva u slučaju spornog spomenika

Nadležni državni organi zasada ne traže “odbjegli” spomenik ozloglašenom četničkom komandantu Pavlu Đurišiću, jer beranski Osnovni sud nije dobio novi zahtjev tamošnjeg tužilaštva za taj posao.

“Vijestima” su iz tog suda kazali juče da ne mogu samoinicijativno ponovo pokrenuti postupak da se privremeno oduzme sporni kip iz Manastira Đurđevi stupovi, već da o tome mogu odlučivati ako im tužilaštvo podnese novi takav zahtjev.

To proizilazi iz odgovora predsjednika beranskog Osnovnog suda Ivana Došljaka na pitanje redakcije u vezi sa tim da li će ta institucija ponovo odlučivati o tome da se privremeno oduzme spomenik Đurišića, ukoliko hoće - kad, te ako neće - zašto.

“Prema podacima iz evidencije suda i Pravosudnog informacionog sistema od 2. 10. 2025. godine do danas (juče), Osnovnom sudu u Beranama nije dostavljen novi predlog tužilaštva koji bi se odnosio na privremeno oduzimanje spomenika”, rekao je Došljak redakciji.

“Vijestima” iz Osnovnog državnog tužilaštva u Beranama nisu odgovorili hoće li podnijeti novi predlog za privremeno oduzimanje kipa Đurišića.

Beranski policajci su 1. oktobra postupili po odluci suda da oduzmu sporni spomenik iz Manastira Đurđevi stupovi, ali ga tog dana nisu našli u dijelu prostorija u manastirskom kompleksu koji su pretražili.

“Osnovni sud u Beranama je 1. oktobra 2025. donio rješenje o privremeno oduzimanju predmeta, spomen-obilježja Pavlu Đurišiću od starješine Manastira Đurđevi Stupovi, postupajući po predlogu Osnovnog državnog tužilaštva u Beranama, koje je u svom aktu tačno naznačilo gdje se spomenik nalazi - u konaku Manastira Đurđevi Stupovi i od koga se oduzima - od starješine Manastira”, podsjetio je Došljak.

Na osnovu tog predloga sud je, kako je objasnio predsjednik te institucije, donio rješenje i naložio privremeno oduzimanje kipa. Dodaje da je rješenje odmah dostavljeno na izvršenje Upravi policije, Regionalnom centru bezbjednosti “Sjever” i Odjeljenju bezbjednosti Berane.

“Osnovni sud u Beranama je 2. 10. 2025. obaviješten od Uprave policije, Regionalnog centra bezbjednosti “Sjever” i Odjeljenja bezbjednosti Berane o tome da je izvršen pregled konaka, ali da spomenik s likom Pavla Đurišića nije pronađen. O tome je bez odlaganja obaviješteno Osnovno državno tužilaštvo u Beranama i policijski dopisi su proslijeđeni na nadležnost tužilaštvu”, saopštio je Došljak “Vijestima”.

List je 1. oktobra objavio da je u Manastiru Đurđevi stupovi policajce dočekao iguman manastira Danilo Trpčevski sa sveštenstvom i dozvolio policijskim službenicima da pregledaju konak objekta, ali da tamo nisu našli spomenik Đurišiću.

“Iguman je kontaktirao telefonom mitropolita (budimljansko-nikšićkog) Metodija i on je policajcima rekao da u manastiru postoje prostorije od kojih samo on ima ključ”, kazao je tada sagovornik “Vijesti” iz vrha policije koji je upoznat s dešavanjima u Beranama.

Metodije je navodno rekao policajcima da rješenje treba da bude adresirano na starješinu manastira, odnosno njega, a ne na igumana starješinu konaka, jer za dio prostorija samo on (Metodije) ima pristup.

“Policija je odmah obavijestila sud o novonastaloj situaciji, i čeka njegovu reakciju”, rekao je tada sagovornik.

Predsjednik beranskog suda pojasnio je da se postupak privremenog oduzimanja predmeta može pokrenuti iskjučivo na predlog državnog tužioca, o kom sud odlučuje rješenjem, u skladu sa članom 85 Zakonika o krivičnom postupku (ZKP).

Tim članom ZKP-a je, između ostalog, precizirano da će se “predmeti koji se po Krivičnom zakoniku imaju oduzeti ili mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku”, na predlog državnog tužioca a rješenjem suda privremeno oduzeti i predati na čuvanje sudu ili će se na drugi način obezbijediti njihovo čuvanje. Navedeno je i da rješenje o privremenom oduzimanju predmeta sadrži naziv suda koji donosi rješenje i pravni osnov za privremeno oduzimanje predmeta.

U konaku Manastira Đurđevi Stupovi od polovine avgusta nalazi se bronzana statua s likom četničkog komandanta. Ona je tu prenesena iz crkve u Gornjem Zaostru, gdje je premještena nakon što je uklonjena s postamenta u tom beranskom selu, gdje je otkrivena 8. avgusta.

Spomenik Đurišiću otkrio je Metodije, a statua je uklonjena istog dana u poslijepodnevnim satima. Nezakonito obilježje tada su sklonili mještani po, kako su tvrdili, “prethodnom dogovoru s policijom”. Đurišićeva statua prebačena je tada u Crkvu Svete mati Paraskeve, a nadležna inspekcija je, uz asistenciju policije, naknadno srušila postament obilježja.

Otkrivanje spomenika izazvalo je burne reakcije u javnosti, a posebno nakon napada na ekipe “Vijesti” i “Pobjede”, koje su pokušale da zabilježe kako statuu Đurišiću uklanjaju mještani Gornjeg Zaostra.

Đurišića je 1941. vrhovni četnički vođa Dragoljub Draža Mihailović imenovao za jednog od komandanata četničkih snaga u Crnoj Gori. U narednim mjesecima, prema brojnim istorijskim izvorima, započela je Đurišićeva intenzivna kolaboracija s italijanskim, pa njemačkim okupatorom, pri čemu su njegovi četnici u više navrata izvršili masakre nad civilnim stanovništvom.

U Gornjem Zaostru je 2002. postavljen postament za spomenik Đurišiću, a 2013. i spomen-kompleks. Međutim, oboje su srušeni.

Zakonom o spomen-obilježjima propisano je sprečavanje podizanja spomenika za događaje koji označavaju gubitak slobode ili nezavisnosti Crne Gore, simbolizuju, odnosno označavaju saradnju s okupatorom, njegovim saveznikom ili pomagačem, zatim za osobe koje su bile saradnici okupatora, njegovog saveznika ili pomagača, koje su zastupale fašističke, šovinističke ili nacističke ideje ili ideologije, koje su osuđene za krivično djelo protiv čovječnosti ili drugih dobara zaštićenih međunarodnim pravom ili su proglašene ratnim zločincima...

Prema tom propisu, spomenici se podižu u skladu s programom podizanja, koji donosi skupština opštine, glavnog grada i prijestonice, uz prethodnu saglasnost organa državne uprave nadležnog za poslove kulture (Ministarstvo).

( Željka Vučinić, Balša Rudović )