Neopravdano potrošili i novac iz EU za kulturu

Značajna količina novca iz državnog budžeta za prošlu godinu potrošena je sa stavki ili na stavke i račune koje nisu predviđene zakonom i propisima. Zabilježeni su slučajevi isplate novca bez potrebnog ili dovoljnog obrazloženja, kao i bez pravdanja od onoga kome je novac isplaćen. Dio novca koji je uplaćen potrošačkim jedinicama nije potrošen za planirane namjene ili nije uopšte potrošen, ali nije ni vraćen u budžet. Utvrđen je i slučaj da je dio namjenske donacija iz Evropske unije za podršku kulturi potrošen nenamjenski, i da je nakon zahtjeva - note vraćen Evropskoj agenciji za obrazovanje, audiovizuelnu djelatnost i kulturu.

To je, između ostalog, u izvještaju navela Državna revizorska institucija (DRI) koja je dala je uslovno mišljenje na finansijsku reviziju i negativno mišljenje na reviziju pravilnosti Predloga zakona o završnom računu budžeta (izvještaj o ostvarenom trošenju novca) za 2024. godinu.

Ministar finansija u prošloj godini bio je i sadašnji ministar Novica Vuković.

“Predloga zakona o završnom računu budžeta Crne Gore za 2024. godinu utvrđeno je da potrošačke jedinice nijesu u svim materijalno značajnim aspektima uskladile poslovne aktivnosti sa zakonskim i drugim propisima koji regulišu budžetsko poslovanje u Crnoj Gori i u skladu sa tim nadležni Kolegijum izražava negativno mišljenje”, navedeno je u Izvještaju DRi za reviziju pravilnosti.

DRI u reviziji pravilnosti za trošenje novca iz budžeta daje negativno mišljenje sa svaku godinu od 2019. godine, što znači da se značajan broj nepravilnosti ne rješava već da se one nastavljaju iz godine u godinu.

U dijelu tačnosti finansijskog iskaza dato je uslovno mišljenje zbog toga što završni račun budžeta za 2024. godinu sadrži “utvrđene greške koje imaju materijalan i prožimajući efekat na finansijski izvještaj”.

“Na osnovu činjeničnog stanja utvrđeno je da su pogrešna prikazivanja, pojedinačno ili zbirno, materijalno značajna u odnosu na postavljene kriterijume za finansijsku reviziju na osnovu čega nadležni Kolegijum izražava uslovno mišljenje”, naveli su iz DRI.

EU notom tražila novac nazad

U izvještaju se navodi da je Evropska agencija za obrazovanje, audiovizuelnu djelatnost i kulturu Evropske komisije (EACEA) je prilikom finansijske revizije projekata iz EU fondova koji se realizovao u periodu od 1. 6. 2015. do 31. 5. 2019. godine, konačnim revizorskim izvještajem utvrdila da je Kraljevsko pozorište “Zetski dom” (koordinator projekta EU Collective Plays) neopravdano utrošio iznos od 202.943,60 eura odnosno da troškovi nijesu priznati kao opravdani.

“S obzirom da troškovi projekta nijesu realizovani u skladu sa Ugovorom o dodjeli granta sa više korisnika, zahtjevan je povraćaj sredstava u skladu sa debitnom notom od 13. 6. 2024. godine koja je na dan 27.12. 2024. godine sa obračunatom dnevnom kamatom iznosila 209.343,13 eura. Potrošačke jedinice treba da donatorska sredstva koriste isključivo za troškove koji ispunjavaju kriterijume koji su propisani od strane donatora”, navela je DRI.

Navode primjer da je Vlada odobrila potrošnju 11 miliona eura za eksproprijaciju nepokretnosti u zahvatu Faze II Aerodroma Tivat na lokalitetima KO Đuraševiči i KO Mrčevac, da je taj novac uplaćen na račun Ministarstva prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine kod komercijalne banke. Ukazuju da on nije potrošen, ali nije ni vraćen u budžet iako je to moralo biti urađeno.

“Dakićevcima” 7,7 miliona, uplaćeno 2,7 miliona

Takođe, iz budžetske rezerve je u decembru prošle godine na depozitni račun Privrednog suda uplaćen iznos od 7.787.128 eura za isplatu potraživanja iz rada i po osnovu rada za sve preostale radnike “Radoja Dakića” u stečaju, koja nijesu izmirena u dosadašnjem toku stečajnog postupka. DRI je utvrdio da tokom prošle godine nije isplaćen ovaj novac već da je u prva tri mjeseca ove godine isplaćeno 2.738.312,61 eura.

Ministarstvu prostornog planiranja uplaćen je krajem prošle godine iznos od 24.601.425 eura za eksproprijaciju zemljišta za dionicu auto-puta Smokovac - Mateševo. Taj novac nije bio isplaćen za tu namjenu ni u februaru ove godine, a račun na kojem se nalazi nema oznaku državni.

“Kroz Glavnu knjigu trezora evidentiran kao izdatak, međutim isti se ne može evidentirati kao izdatak dok ne dođe do konačne isplate na osnovu adekvatne dokumentacije. Predmetni račun, iako ne nosi oznaku državni, na kojem se nalaze ova sredstva dio je Konsolidovanog računa, u skladu sa članom 9 Zakona o budžetu i fiskalnoj odgovornosti. Tim povodom je Ministarstvo prostornog planiranja, urbanizma i državne imovine bilo u obavezi da o neutrošenim sredstvima obavijesti Ministarstvo finansija koje je za isti iznos trebalo umanjiti izdatke, uvećati depozite i evidentirati ovaj iznos kao gotovinu na Konsolidovanom računu državnog trezora”, naveli su iz DRI.

Trošak za muziku kapitalna investicija

Jedna od velikog broja nepravilnosti je to što je od ukupnog iznosa od 893.767 eura za program “Razvojni projekti Prijestonice Cetinje”, isplate od 635.045 eura nemaju karakter kapitalnih projekata.

“Isplate se odnose na uređenje zelenih površina, usluge organizacije zabavno-muzičkog programa, realizacije marketing kampanje za manifestacije u Prijestonici”, naveli su iz DRI.

DRI upozorava na rast troškova za subvencioniranje zapošljavanja OSI

DRI u izvještaju upozorava da izdaci za subvencionisanje zarada lica sa utvrđenim invaliditetom, koji se isplaćuju preko Zavoda za zapošljavanje - Fonda za profesionalnu rehabilitaciju, od 2022. godine premašuju prihode Fonda.

Najveća razlika zabilježena u 2024. godini kada su prihodi Fonda bili 14,2 miliona a rashodi 33,1 miliona, odnosno da je deficit od 18,9 miliona nadoknađen iz državnog budžeta.

“Skreće se pažnja Skupštini i Vladi Crne Gore na rast deficita Fonda za profesionalnu rehabilitaciju i zapošljavanje OSI i potencijalni rizik ugrožavanja aktivnosti profesionalne rehabilitacije lica sa invaliditetom”, naveli su iz DRI.

“Vijesti” već tri godine pišu o enormnom rastu broja osoba koje imaju rješenja o utvrđenom invaliditetu, dominantno iz dva grada Rožaja i Berana, kao i da je to dovelo do drastičnog povećanja rashoda iz državnog budžeta.

Ovaj Fond je već početkom avgusta za isplate poslodavcima subvencija za zapošljavanje OSI potrošio cijelu sumu planiranu za čitavu 2025. godinu.

Novac vjerskim organizacijama uplaćivan mimo zakona i bez obaveze pravdanja

Ministarstvo pravde, kako navodi DRI, uplatilo je vjerskim školama u prošloj godini 1,7 miliona eura i to Gimnazija Sveti Sava 900.000 eura i Medresi Mehmed Fatih 800.000 hiljada eura, mimo zakonskih normi.

“Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju propisuju da se iznosi sredstava kojim se finansiraju srednje vjerske škole određuju na osnovu ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za obrazovni program, broja učenika, koeficijenta programske grupe u koju je obrazovni program razvrstan i drugih kriterijuma karakterističnih za obrazovni program, ustanovu i određeno područje, utvrđeno je da Ministarstvo nije izradilo metodologiju za izračunavanje ekonomske cijene koštanja obrazovanja učenika za obrazovne programe. Ugovori o finansiranju srednjih vjerskih škola ne sadrže član kojim se propisuje, odnosno obezbjeđuje kontrola namjenskog korišćenja dodijeljenih sredstava, kao ni obavezu sačinjavanja izvještaja korisnika o načinu trošenja budžetskih sredstava”, naveli su iz DRI.

Ukazuju i da je posebnim zaključkom Vlade iz budžetske rezerve isplaćena pomoć u rješavanju pitanja prostornih kapaciteta Muzeja islamske kulture i umjetnosti u Podgorici, u svojini Islamske zajednice u iznosu od 200.000 eura.

DRI navodi da je novac isplaćen iako nije priložena propratna dokumentacija niti je navedena obaveza izvještavanja o utrošku navedenih sredstava.

“Navedena kupovina objekta još uvijek nije realizovana, a Mešihat islamske zajednice Crne Gore je dobio sredstva 30. 10. 2024. godine. Navedena isplata nije u skladu sa tačkom dva Zaključka Vlade i Uputstvom o radu državnog trezora kojim je definisano ovjeravanje i odobravanje plaćanja od strane potrošačkih jedinica”, naveli su iz DRI.

( Goran Kapor )