Proruski uticaj kruni podršku EU i NATO-u

Povjerenje građana Crne Gore u Evropsku uniju i NATO opada pod uticajem globalnih kriza i unutrašnjih političkih slabosti, dok proruski i anti‑NATO elementi unutar institucija nastoje da oslabe evroatlantski kurs zemlje, ocijenili su sagovornici “Vijesti” povodom novog istraživanja CEDEM‑a.

Ono je pokazalo da je podška EU pala za oko sedam odsto u odnosu na prošlu godinu, a NATO alijansi za 7,5 odsto.

Istraživanje, koje je CEDEM sproveo krajem septembra i početkom oktobra na uzorku od 1.006 ispitanika, pokazalo je da 71,3 odsto građana podržava članstvo Crne Gore u EU, dok 17,5 odsto smatra da Crna Gora ne treba da bude članica EU, a 11,3 odsto ispitanika nema određeno mišljenje.

“Kada se razmatraju samo građani koji imaju jasno definisan stav, rezultati pokazuju da bi u slučaju referenduma čak 80,3 odsto podržalo članstvo Crne Gore u EU”, navela je projektna koordinatorka CEDEM-a Milena Ranitović tokom prezentacije rezultata.

Ukazala je da je u martu 2024. godine zabilježena najveća podrška članstvu u EU, a da je sada primijećen pad od oko sedam odsto. Prošle godine, prema istraživanju CEDEM-a, podrška EU iznosila je 78 odsto.

“Uzroci ovakvih promjena još uvijek se analiziraju, pri čemu se razmatraju novi politički pristupi i globalna geopolitička dešavanja”, kazala je Ranitović.

Prema istraživanju CEDEM-a iz avgusta 2020, rađenom u posljednjim danima vladavine Demokratske partije socijalista (DPS), podrška ulasku Crne Gore u EU iznosila je 54 odsto, i od tada je konstantno rasla.

Govoreći o članstvu Crne Gore u NATO-u, Ranitović je ukazala da je podrška trenutno 42 odsto što predstavlja pad u odnosu na prethodnu godinu, kada je iznosila 49,5 odsto.

“Istovremeno, broj građana koji smatra da Crna Gora ne treba biti članica NATO-a povećan je na 30,7 odsto. Ovi rezultati ukazuju na polarizovane stavove među građanima: ili snažnu podršku članstvu u NATO-u ili izraženo protivljenje”, pojasnila je Ranitović.

Kad je riječ o NATO-u, u koji je Crna Gora ušla 2017, podrška u avgustu 2020. iznosila je 37,7 odsto, na prvom istraživanju poslije pada DPS-a, realizovanom u decembru 2021, podrška Alijansi porasla je na 46,3 odsto, na narednom, u decembru 2022, pala je na 43,8 odsto, da bi u maju 2023. godine porasla na 46,7 odsto, a 2024. je iznosila 49,5 odsto.

Pravnik i bivši generalni sekretar Vlade Boris Marić je ocijenio za “Vijesti” da istraživanja javnog mnjenja treba uvijek uzeti s rezervom, ali i ozbiljno razmatrati tendencije koje su očigledne.

On je istakao da globalna kretanja, neki vid krize u kojoj se nalaze EU i Nato, ukazuju da su neophodna preispitivanja načina funkcionisanja, donošenja odluka, karaktera članstva. To, kako je rekao, zasigurno ima uticaj i na povjerenje građana u te saveze.

“Naša javnost dominantno konzumira teme koje su s jedne strane suočavanje sa slabim institucijama i aferama koje pokazuju da su te institucije decenijama pod snažnom šapom privatnih interesa, i da se za to koristi politička pozicija i moć, dok s druge strane na sve to imamo stalnu afirmaciju kvazi istorijskih tema bez kritičkog osvrta na kontekst kolaboracije, autoritarizma, jednoumlja, šovinizma”, kazao je Marić.

On je istakao da, kada se na to doda nesnalaženje vlasti u brojnim javnim politikama s neprihvatljivo sporim reformskim potezima i oslanjanjem na neki vid moguće protekcije u Briselu kada je članstvo Crne Gore u EU u pitanju, onda ne treba da čudi tendencija pada povjerenja.

“Svakako i dalje se radi o visokoj podršci ključnim spoljnopolitičkim prioritetima zemlje, ali moramo se zamisliti nad trendom pada. Posebno je to izazov za političke partije centra koje su očigledno izgubile na snazi, prilično su disperzovane i umjesto da jačaju svoj politički uticaj i afirmišu dijalog, održavaju međusobne antagonizme na štetu povjerenja”, rekao je Marić.

Iz Atlantskog saveza Crne Gore su “Vijestima” kazali da rezultati CEDEM-ovog istraživanja potvrđuju da unutar institucija i političkih struktura i dalje djeluju “proruski i anti-NATO elementi koji ne žele Crnu Goru u Evropskoj uniji”.

“Njihovo djelovanje je usmjereno na širenje sumnje, slabljenje povjerenja građana i relativizaciju strateških ciljeva države.”

Iz Atlantskog saveza navode da ti centri moći koriste javne resurse i medijski prostor da podrivaju euroatlantske vrijednosti, dok istovremeno prikrivaju sopstvenu političku zavisnost od interesa koji su suprotni crnogorskim.

“To je glavna prijetnja, a ne navodni ‘zamor’ građana od integracija”, ocijenjeno je iz Atlantskog saveza.

Podsjećaju da je Crna Gora već duboko u evropskom procesu i članica najsnažnijeg bezbjednosnog saveza na svijetu i da na tom putu nema nazad:

“Država mora pokazati odlučnost, političku zrelost i jasnu volju da odbrani svoje strateške interese od onih koji bi je rado vratili pod tuđi uticaj.”

Navode da je zato ključno da Vlada i nadležne institucije pređu s reaktivnog na proaktivan pristup:

“Da jasnim, jedinstvenim porukama i konkretnim rezultatima vrate povjerenje građana i pokažu da Crna Gora ne samo da pripada Evropi, već da je njena sastavna vrednosna i politička cjelina.”

Crna Gora je 2008. aplicirala za status kandidata za punopravno članstvo u EU. Dobila ga je 2010, a pristupni pregovori su počeli 29. juna 2012. Od tada je Crna Gora otvorila sva poglavlja, 33, a privremeno zatvorila šest (od čega tri krajem prošle godine, a jedno u junu ove godine).

Iz Vlade su više puta tokom prošle i ove godine rekli da planiraju da zatvore sva poglavlja do kraja 2026, kako bi sproveli plan da Crna Gora postane članica 2028. godine.

Kad je riječ o povjerenju u institucije, Vojska Crne Gore je zabilježila rast s prošlogodišnjih 42,7 na 44,5 odsto. Povjerenje u Vojsku 2023. godine iznosilo je 45,2, a godinu ranije 47,2.

( Željka Vučinić )