Budućnost u međuratnom periodu: „Što loptu jače udariš, više odskače” (1)
Donosimo djelove monografije posvećene stogodišnjici Fudbalskog kluba Budućnost
U beogradskom dnevnom listu Pravda 16. decembra 1934. godine osvanuo je tekst “Nogomet u krševima i Savez: Šta očekuje Cetinje”. Nudeći presjek stanja fudbala u onovremenoj Zetskoj banovini, crnogorski novinar Arsenije Simović piše da je Cetinjski nogometni podsavez, osnovan tri i po godine ranije, najsiromašniji od svih u Kraljevini Jugoslaviji.
“On je u pogledu našeg unutarnjeg takmičenja Bogu iza leđa. O njemu niko ne govori, štampa ne piše i nije onda čudno što njegovi klubovi više igraju u Arbaniji nego u svojoj sopstvenoj otadžbini.”
Dodaje da na prostoru Podsaveza nema ni jednog jedinog propisanog igrališta.
“U skoro svim mjestima Jugoslavije igraju fudbaleri koji su u ovom Podsavezu počeli i naučili nogomet, a niko i ne sluti pod kako mučnim okolnostima se stvara taj daroviti materijal, od kojeg na kraju svi ostali podsavezi imaju veću korist nego ovdašnji.”
U tom krokiju, moglo bi da se smjesti i kratko, ali uskovitlano i događajima zgusnuto međuratno bivstvovanje podgoričkog Građanskog sportskog kluba Budućnost (1929-1936), odnosno njegovih fudbalskih i ideoloških prethodnika Radničkog sportskog kluba Zora (1925-1929) i nasljednika Sportskog kluba Crna Gora (1938-1941), postojanog korijena iz koga će po okončanju Drugog svjetskog rata niknuti Fudbalski klub Budućnost. Društava koja su imala čvrst identitet, zasnovan, prije svega na klasnom opredjeljenju, i predstavljali platforme za iskazivanje političkog i ideološkog stava. Žilavih, prkosnih, neprestano u gardu i u opoziciji prema vladajućim strukturama. Ili, što bi se jezgrovito predstavilo krilaticom njihovog aktiviste, dugogodišnjeg člana uprave i komunističkog ideologa Sergija Stanića: “Što loptu jače udariš, ona sve više odskače.”
U društvenoj panorami po završetku Prvog svjetskog rata, oblikovanoj političkim, nacionalnim i klasnim trvenjima i sukobima, Zora/ Budućnost/Crna Gora je nalazila načine da uraste u urbano tkivo Podgorice, postavljajući temelje buduće sportske adrese broj jedan u Crnoj Gori. Proishodeći iz osobenog duha jedne sredine, njena istorija - decenijama oslanjana više na usmeno predanje anegdotskog tipa i (ne)pouzdana sjećanja aktera, nego na oskudnu dokumentarnu zaostavštinu, što joj je davalo mitološke, nerijetko i mitomanske obrise - preciznošću seizmografskog aparata bilježi društvene mijene, strujanja i trendove.
“Fudbal je najzanimljivija društvena pojava”, zapisao je srpski dramaturg Slobodan Stojanović, scenarista nekada, na zajedničkom jugoslovenskom prostoru, popularne TV serije “Više od igre”.
“Refleks životnih oscilacija. Sfera gdje se ispoljavaju ne samo navijačke strasti, već i politička legitimacija.” Primjenjivo i na put kojim je prošla Budućnost. Priča o fudbalu je uvijek i priča o duhu vremena i naravima jedne zajednice. Nakon, metodama prisile izvedenog, a opet značajnim dijelom i dobrovoljnog ujedinjenja, odnosno prisajedinjenja Kraljevini Srbiji - čija priroda i legitimitet su i vijek kasnije izvor rasprava koje, ma koliko uvažavale faktografiju, ne mogu da izbjegnu emotivnu obojenost - Crna Gora je 1. decembra 1918. godine postala dio Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, buduće Kraljevine Jugoslavije. Najprije kao pokrajina, zatim, proširenih granica u odnosu na nekadašnju sopstvenu monarhiju, od 1922. godine Zetska oblast, a onda i u formi Zetske banovine (1929–1941) sa sjedištem na Cetinju, crnogorsko područje je do početka Drugog svjetskog rata bilo nerazvijena provincija, u kojoj su tehnike upravljanja učestalo poprimale karakter terora. Provincija koja je ekonomski bitno kaskala za drugim djelovima zajedničke države.
(Iz monografije “Ponosna prošlost, jedna je Budućnost”, koja će se uskoro naći u prodaji)
( FK Budućnost )