Kolektor nečiste savjesti: Glasaju za planove sa postrojenjem u Botunu, pa protestuju protiv njega

Političari u Crnoj Gori stavljaju lični i partijski interes ispred opšteg, maskirajući ga kolektivnim identitetom i ne žele da riješe probleme.

To za “Vijesti” ocjenjuje građanski aktivista Stefan Đukić, komentarišući “podvojene” stavove pojedinih političkih aktera kada je u pitanju izgradnja postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda (kolektora) u zetskom selu Botun.

Predstavnici vladajuće većine su na Vladi i u Skupštini glasali za prostorne planove koji uključuju to postrojenje, dok su njihove partijske kolege iz Zete zajedno sa mještanima protestvovali protiv kolektora.

“Naše partije i njihovi predstavnici nemaju osjećaj ni svijest da sa vršenjem vlasti, učestvovanjem u institucijama imaju i neke obaveze, a ne samo privilegije i prava. Oni i dalje, u svakoj situaciji, lični i partijski interes stavljaju kao primaran, maskirajući ga kolektivizacijom te borbe - pa se bore za lokalnu zajednicu, etničku grupu, državu u cjelini”, smatra Đukić.

Kako dodaje, partije vlasti zaboravljaju da ta pozicija zahtijeva i neke obaveze.

“Ne žele nikad da donesu odluku koja je dobra za društvo u cjelini ako je ta odluka nepopularna za njihovu interesnu grupu, odnosno ako na drugi način mogu bolje politički profitirati. Takve stvari su legitimne ali ne dok se vrši vlast. Neko mora da donese i ‘teške’ odluke s vremena na vrijeme”, kazao je sagovornik lista.

Odgovarajući na pitanje kakvu poruku šalju podijeljenim stavovima - on ocjenjuje da se obraćaju svojim biračima.

“Nije poenta riješiti problem, već imati bolji rezultat na sljedećim izborima”, ističe Đukić.

Govoreći o tome da partije imaju jedan stav u podgoričkom, a drugi u zetskom odboru, on objašnjava da je glasačima u glavnom gradu bolje reći da su za, a u Zeti da su protiv.

“Ne postoji jasna ‘magistrala’ stavova za koji se partije zalažu, samo koraci od juče do danas”, dodaje.

U institucijama za, na terenu protiv

Prostorni plan Crne Gore (PPCG) do 2040. godine Vlada je utvrdila na sjednici 12. juna, a njime je, između ostalog, predviđena i izgradnja kolektora u Botunu. Isti plan je usvojila Skupština dvije sedmice kasnije. Na sjednici parlamenta za njega su glasali poslanici Pokreta Evropa sad (PES), Nove srpske demokratije (NSD), Demokratske narodne partije (DNP), Demokrata, Bošnjačke stranke, Socijalističke narodne partije (SNP), Ujedinjene Crne Gore, Albanskog foruma i CIVIS-a, dok su protiv bili predstavnici Demokratske partije socijalista.

Takođe, Vlada je na sjednici održanoj 10. decembra donijela 12 zaključaka o izgradnji postrojenja u Botunu, u kojima se, između ostalih, navodi da se prati zagađenje koje proizvodi buduće postrojenje, ali i sanacija bazena crvenog mulja.

Kolektoru u Botunu se, među poslanicima, najviše protivio lider DNP-a Milan Knežević. On je više puta prijetio izlaskom iz vlasti ukoliko krene izgradnja postrojenja ili policija napadne građane koji protestuju. Takođe, na posljednjem premijerskom satu održanom krajem novembra, on je saopštio da će, ukoliko dođe do hapšenja u Botunu na organima partije pokrenuti postupak izlaska iz vlasti, kao i da će, ako ne bude imao podršku za taj naum, napustiti partiju.

Zbog protivljenja izgradnji kolektora, isključenje iz vlasti DNP-a je od premijera krajem septembra tražio i gradonačelnik Podgorice Saša Mujović. Svađa između njih dvojice je nastala nakon što je prvi čovjek Podgorice saopštio da je Knežević, na sastanku sa ambasadorom EU u Crnoj Gori Johanom Satlerom, kazao da neće ni na koji način opstruirati izgradnju ovog postrojenja, što je lider DNP-a demantovao.

Podršku izgradnji kolektora pružile su i Demokrate u Podgorici, što je saopštio njihov odbornik Mitar Paunović.

Ipak, na protestima protiv izgradnje postrojenja u Botunu govore su držali i predsjednik zetskog odbora te partije Luka Krstović, ali i NSD-a Miroslav Brajović, kao i poslanica SNP Slađana Kaluđerović.

Takođe, nekoliko dana uoči referenduma, poslanik Demokrata Albin Ćeman je na društvenim mrežama objavio fotografiju partijskim kolegom i ministrom ekologije Damjanom Ćulafićem uz poruku “Botun Botunjanima”, što su mnogi protumačili kao podršku građanima tog zetskog sela.

Od Mugoše do referenduma

O projektu novog postrojenja za preradu otpadnih voda u Podgorici govori se duže od deceniju, još od vremena kada je na čelu grada bio Miomir Mugoša (DPS).

U vrijeme mandata Slavoljuba Stijepovića (DPS), odnosno 2017, potpisan je ugovor o kreditu s Njemačkom bankom za obnovu i razvoj i dobijena donacija Evropske unije od 10 miliona.

Sve to vrijeme, mještani Botuna su se protivili projektu.

Početkom 2020. tadašnji direktor Vodovoda i kanalizacija Filip Makrid i direktor kompanije Bemax Veselin Kovačević potpisali su ugovor za izgradnju primarnog kolektora u okviru sistema za prečišćavanje otpadnih voda. Nakon potpisivanja ugovora gradonačelnik Ivan Vuković je podsjetio da je u pitanju projekat vijeka za Glavni grad, projekat izgradnje sistema za prečišćavanje otpadnih voda, procijenjene vrijednosti preko 50 miliona eura.

Vuković nakon dvije godine u junu 2022. ponovo potpisuje Ugovor za izgradnju sistema postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda. Pored Vukovića, paraf na dokument od 3.500 strana stavili su tadašnji izvršni direktor preduzeća Vodovod i kanalizacija Makrid, i izvođači radova direktor turske kompanije Kuzu Group Mehmet Emre Bastopku i član borda direktora turske firme Alkatraš, Bauram Albauark.

Osim što bi za Podgoricu izazvalo finansijski kolaps ukoliko gradnja ne počne do kraja ove godine, odustajanje od postrojenja u Botunu moglo bi da dovede i do katastrofalnih ekoloških posljedica, jer postojeći kolektor prečišćava otpadne vode za najviše 55.000 ljudi, a u glavnom gradu živi oko 180.000 stanovnika. Nerješavanje pitanja otpadnih voda može ugroziti i zatvaranje Poglavlja 27 (zaštita životne sredine), a time usporiti i put države ka članstvu u Evropsku uniju.

Opština je odluku o organizaciji referenduma donijela početkom oktobra, nekoliko dana nakon što je Agencija za zaštitu životne sredine (EPA) dala je Glavnom gradu Podgorica saglasnost na Elaborat procjene uticaja na životnu sredinu za projekat izgradnje postrojenja.

Botunjani nijesu saglasni sa odlukom da to postrojenje bude izgrađeno na tim parcelama i pored tvrdnji podgoričke i državne izvršne vlasti, ali i domaće i međunarodne javnosti da se ne radi o zagađivaču. Mještani Botuna, međutim, u to ne vjeruju i naglašavaju da imaju više nego negativno iskustvo sa izgradnjom i radom nekadašnjeg Kombinata aluminijuma (KAP), a posebno sa bazenom crvenog mulja, koji i danas zagađuje i pitanje je kad će biti saniran jer je već godinama u rukama privatnika koji ne vodi računa ni o zdravlju ljudi, ni o zdravlju prirode. Tvrde i da je postrojenje veliki zagađivač, da je posebno sporna planirana spalionica otpadnog mulja, ali i da se radi o zastarjeloj tehnologiji koju razvijene zemlje navodno zaobilaze.

Kako bi spriječili ulazak turskog investitora, Botunjani su najprije organizovali straže na parceli preko puta one na kojoj je planirana gradnja. Nakon što su ih nekoliko puta obišli inspektori Uprave za inspekcijske poslove Glavnog grada, šatore su prenijeli na parcelu na kojoj je planirano postrojenje.

Na referendumu održanom 14. decembra 7.834 građana Zete, odnosno, 98 odsto izašlih, izjasnilo se protiv izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda u Botunu.

( Aljoša Turović )