Solarnu elektranu dobijaju i Vraćenovići

Solarna elektrana “Vraćenovići” planirana je u istoimenom mjestu u Nikšiću, a gradiće se na površini od 1,28 miliona kvadrata, najbliža kuća biće od nje udaljena 60 metara dok je planirano postavljanje 192.000 solarnih panela. Nakon pribavljanja svih dozvola i dokumentacije, planirano je da izgradnja projekta iza kojeg stoji “Agenos Energy” - traje godinu dana.

To, između ostalog, piše u Elaboratu o procjeni uticaja na životnu sredinu, koji je privatna kompanija za ovaj projekat dostavila Agenciji za zaštitu životne sredine. Agencija trenutno odlučuje da li da im da odobrenje na taj dokument, odnosno izda ekološku saglasnost.

Ističe se da je solarna elektrana planirana na zemljištu koje nije u zonama zaštite niti u konfliktu sa ekološkim državnim ili međunarodnim mrežama, te da će projekat godišnje proizvesti do 170 gigavat časova (GWh) struje, zavisno od vremenskih prilika.

Za ovaj projekat gradiće se i 16 trafo-stanica, 192.000 solarnih panela i put dug 1,5 kilometara.

“Ukupna površina obuhvata iznosi približno 1.284.908 kvadrata, dok površina pod solarnim panelima iznosi oko 419.037 kvadrata, što čini približno 32 odsto ukupne površine. Predmetna lokacija se nalazi u prigradskom naselju, koje nije gusto naseljeno. Najbliži stambeni objekat je udaljen je od predmetne lokacije trafo-stanica na oko 60 metara, dok je polje solarnih panela udaljeno 62 metara od najbližeg objekta. Planirano trajanje izgradnje je približno 12 mjeseci, u zavisnosti od tehničkih i vremenskih uslova a solarna elektrana projektovana je za dugoročni, stabilan i bezbjedan rad u trajanju od najmanje 25 godina”, ističe se u dokumentaciji.

Uz elektranu i četiri endema

Navodi se da se elektrana ne gradi u močvarnim i obalnim područjima, da u blizini nema vodotoka ni ušća rijeka, niti poljoprivrednog zemljišta i kulturno-istorijski zaštićenog zemljišta, te da će uticaji projekta biti minimalni, da će kratko trajati i da se mogu otkloniti.

Kako piše, na ovom mjestu nisu rađena sistematska mjerenja segmenata životne sredine, ali se očekuje minimalno zagađenje tipično za gradilišta. Ističe se i da će uticaj na životnu sredinu biti nizak tokom rada elektrane, jer paneli koriste isključivo sunčevu energiju i ne zagađuju vodu, vazduh ili zemlju.

“Približno 845.000 kvadrata, odnosno 63 odsto površine, od čega je 575.000 kvadrata između panela, zadržaće svoj prirodni izgled. Na tom dijelu terena biće očuvano postojeće nisko rastinje, travna vegetacija i prirodni reljefni oblici, čime se doprinosi očuvanju pejzažnog karaktera prostora, infiltraciji površinskih voda i smanjenju erozionih procesa. Pošto solarna elektrana tokom faze eksploatacije ne generiše hemijske niti druge štetne emisije, ne očekuju se negativni uticaji na biljni i životinjski svijet. Može se zaključiti da je potvrđeno prisustvo četiri endemske vrste biljaka Balkanskog poluostrva, koje na teritoriji Crne Gore imaju široko rasprostranjenje i stabilne, brojčano značajne populacije”, piše u dokumentaciji.

Na ovom mjestu je uočeno i osam vrsta beskičmenjaka od posebnog značaja, od kojih je dio zaštićen nacionalnim propisima dok su neki od ostalih, evropski značajni, ugroženi, te da se nalaze na dodacima Direktive o staništima Evropske unije, Bernskoj konvenciji i Konvenciji o međunarodnom prometu ugroženih vrsta divlje flore i faune (CETIS).

Ima i “Natura 2000” staništa

Po dokumentaciji, pri pripremi terena i izgradnji solarne elektrane doći do gubitka vegetacije i prirodnih staništa, posebno u dijelu pristupnih staza, panela, stubova, trafo-stanica i tehničke zone, dok je studija biodiverziteta pokazala prisustvo travnjačkih “Natura 2000” staništa - šikara medunca i cera i travnato - kserofilnih zajednica.

“Natura 2000” je međunarodna ekološka mreža na teritoriji Evropske unije, a Crna Gora u procesu pristupanja tom savezu mora da uspostavi ova zaštićena područja.

Ističe se da na mjestu solarne elektrane postoje privremene lokve i bunari, ali da vode tokom istraživanja u njima nije bilo pa nisu registrovani vodozemci, dok je u širem području zabilježen veći broj prirodnih lokvi, tradicionalnih pojila i seoskih bunara.

“U pojedinim od njih registrovano je prisustvo više vrsta vodozemaca, uključujući i one koje su zaštićene nacionalnim propisima i koje se nalaze u aneksima Direktive o staništima Evropske unije. Budući da voda u ovim mikroakvatičnim staništima potiče gotovo isključivo od atmosferskih padavina, njihovo postojanje je sezonskog karaktera, ali imaju izuzetan značaj za opstanak vodozemaca, jer predstavljaju rijetka vodena staništa u holokrasnom području Crne Gore”, ističe se u dokumentu.

Preko ovog lokaliteta idu i stubovi dalekovoda Nikšić - Bileća naponske snage 110 kilovolti (kV), pa će projekat biti prikopčan na ovu mrežu. Ističe se da je ugovor o priključenju već potpisan u julu 2024. godine sa Crnogorskim elektroprenosnim sistemom (CGES), pa definisana tehnička i pravna osnova za taj posao.

Vlada je urbanističko-tehničke uslove za izradu tehničke dokumentacije za ovaj projekat, izdala u avgustu 2023. godine.

Javna rasprava do februara

Javna raspava i dostavljanje mišljenja i primjedbi na dokumentaciju za solarnu elektranu “Vraćenovići”, trajaće do 1. februara 2026. godine.

Javna tribina o ovom Elaboratu održaće se u sali Skupštine opštine Nikšić 23. januara sa početkom u deset časova, piše na sajtu Agencije za zaštitu životne sredine.

“Vraćenovići” su samo jedna od većih elektrana ovog tipa koje niču u Nikšiću, pri čemu i Elektroprivreda (EPCG) gradi solarno postrojenje na obali Krupačkog jezera, na površini od milion kvadrata i vrijedno 28 miliona eura.

Državna energetska kompanija i na nikšićkom Kapinom polju planira izgradnju ukupno četiri elektrane ovog tipa i to “B1”, “B2”, “L1” i “L2”, a ukupna vrijednost kompleksa biće oko 35,1 milion eura. Oni solarnu elektranu grade i u mjestu Štedim, a taj projekat se prostire na 2,5 miliona kvadratnih metara.

Očekuje se da će solarno postrojenje uskoro biti izgrađeno i na Vilusima.

( Mirko Kotlaš )