Monstat: Tvrdnje o proizvoljnosti ili neprofesionalnosti rada zasnivaju se na pogrešnom tumačenju statističkih standarda

Tvrdnje o proizvoljnosti ili neprofesionalnosti rada Uprave za statistiku (Monstat) zasnivaju se na pogrešnom tumačenju statističkih standarda koji su jasno definisani i međunarodno nadzirani, saopšteno je danas iz Monstata.

Oni su reagovali na jučerašnje saopštenje nevladine organizacije (NVO) "Udruženje penzionera Crne Gore - Za život dostojan čovjeka" u kome su iz te NVO između ostalog poručili da traže zakonitu i pravovremenu primjenu usklađivanja i zakonskih odredbi o visini penzija, jer se, kako su kazali, "nastavlja usklađivanje na štetu penzionera".

"Povodom navoda iz saopštenja NVO Udruženje penzionera, kojima se u javnosti dovode u pitanje stručnost, zakonitost i metodološka utemeljenost rada Uprave za statistiku, smatramo neophodnim da, radi tačnog informisanja javnosti, ukažemo na sljedeće:

Uprava za statistiku proizvodi podatke o prosječnim zaradama, zaposlenosti i drugim makroekonomskim pokazateljima u skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike, kao i sa metodološkim pravilima Evropske unije, te međunarodnim i nacionalnim statističkim standardima. Ove metodologije nijesu proizvoljne, već su standardizovane, jasno propisane i predmet su redovnih evaluacija od strane Eurostata u okviru pregovaračkog procesa Crne Gore sa Evropskom unijom, posebno u okviru Poglavlja 18 – Statistika. Tvrdnje o proizvoljnosti ili neprofesionalnosti rada Uprave za statistiku zasnivaju se na pogrešnom tumačenju statističkih standarda koji su jasno definisani i međunarodno nadzirani", ističe se u saopštenju Monstata.

U saoštenju se dodaje da Uprava za statistiku analizira administrativne izvore podataka, naročito podatke Poreske uprave, u cilju proizvodnje podataka o prosječnim zaradama.

"Međutim, preuzimanje i integracija administrativnih izvora u statistički sistem predstavlja složen proces koji se sprovodi postepeno, uz obavezno obezbjeđivanje pune uporedivosti i statističke konzistentnosti. Poseban izazov predstavljaju nacionalno utvrđeni rokovi, koje nije moguće ispoštovati ukoliko se koriste podaci Poreske uprave. Statistički kvalitet i međunarodna uporedivost imaju prednost nad parcijalnim i vremenski neusaglašenim administrativnim podacima. Ovo posebno dolazi do izražaja u januaru mjesecu, kada se zahtijeva da podatak o prosječnoj bruto zaradi za prethodnu godinu bude dostupan i prije roka definisanog Kalendarom statističkih podataka (kraj januara), zbog potreba usklađivanja penzija, obračuna doprinosa po osnovu nezapošljavanja lica sa invaliditetom (IOPPD obrazac), kao i obračuna iznosa socijalnih i drugih davanja vezanih za prosječnu zaradu", kazali su iz Monstata.

Primjena statističkih klasifikacija i kriterijuma

Iz Monstata su naveli da u vezi sa navodima o navodnom kršenju Zakona o računovodstvu, ističu da Uprava za statistiku ne vrši razvrstavanje pravnih lica u svrhu primjene tog zakona, već primjenjuje statističke klasifikacije i kriterijume definisane isključivo za potrebe zvanične statistike.

"Statistički obuhvati i kriterijumi ne mogu se poistovjećivati sa regulatornim rješenjima iz oblasti računovodstva. U ovom dijelu riječ je o miješanju regulatornih rješenja i statističke metodologije, što dovodi do netačnih zaključaka u javnosti. Takođe, u vezi sa netačnim navodima koji se odnose na Statistički poslovni registar, ističemo da Uprava za statistiku vodi ovaj registar u skladu sa Zakonom o zvaničnoj statistici i sistemu zvanične statistike, te da se on koristi isključivo u statističke svrhe i u potpunosti je usklađen sa metodologijom Eurostata", kazali su iz Monstata.

Iz te institucije su poručili da navodi o nepravilnostima u vođenju Statističkog poslovnog registra nijesu utemeljeni na važećim zakonskim i metodološkim pravilima.

"Podaci o poslovnim subjektima po klasama veličine objavljuju se prema kriterijumima iz Zakona o računovodstvu i važećoj evropskoj statističkoj metodologiji. Iako Zakon o računovodstvu razlikuje mikro, mala, srednja i velika pravna lica, u statističkom saopštenju „Broj i struktura poslovnih subjekata“, u skladu sa EU praksom, mikro i mala preduzeća objedinjena su radi obezbjeđivanja međunarodne uporedivosti podataka. Objedinjavanje mikro i malih preduzeća predstavlja standardnu evropsku statističku praksu, a ne odstupanje ili manipulaciju podacima. Podaci po klasama veličine (mikro, mala, srednja i velika preduzeća) objavljeni su u publikaciji 'Poslovni subjekti u vlasništvu žena i muškaraca u Crnoj Gori, 2022–2024'", rekli su iz Monstata.

Naveli su da posebno odbacuju tvrdnje koje se odnose na obračun bruto domaćeg proizvoda (BDP) i navodne primjedbe evropskih institucija u vezi sa ovim makroekonomskim indikatorom.

"Obračun BDP-a u Crnoj Gori sprovodi se primjenom tri međunarodno propisane metode: proizvodne, potrošne (rashodne) i prihodne (dohodovne), u skladu sa metodologijom Sistema nacionalnih računa ESA 2010. Pojedine javne interpretacije BDP-a zasnivaju se na selektivnom i pogrešnom tumačenju pojedinih komponenti, van konteksta zvanične metodologije. Napominjemo da se nivo BDP-a definiše proizvodnom metodom obračuna, koja predstavlja referentni metod, budući da su za njenu primjenu raspoloživi najdetaljniji podaci. Proizvodna strana definiše nivo BDP-a, dok rashodna metoda prikazuje upotrebu proizvedene vrijednosti. Pojedinačne komponente rashodne metode, naročito promjene zaliha, ne mogu se tumačiti izolovano niti koristiti kao osnov za dovođenje u pitanje nivoa BDP-a. Svi podaci o BDP-u, uključujući detaljne rezultate sva tri metoda obračuna, redovno se dostavljaju Eurostatu. U dosadašnjoj praksi nije iskazana zabrinutost, niti je dovedena u pitanje pouzdanost obračuna BDP-a u Crnoj Gori od strane Eurostata", rekli su iz Monstata.

Prema njihovim riječima, tvrdnje o navodnim primjedbama evropskih institucija nijesu potvrđene nijednim zvaničnim nalazom Eurostata.

"Na kraju, Uprava za statistiku sprovela je redovnu benčmark reviziju nacionalnih računa za period 2006–2024. godine, u skladu sa evropskom revizionom politikom. Revizija je zasnovana na uključivanju novih izvora podataka, uključujući Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2023. godine i Popis poljoprivrede 2024. godine, kao i na metodološkim unapređenjima i primjeni COICOP 2018. Revizija je sprovedena u skladu sa najboljom praksom Evropske unije i međunarodnim statističkim standardima", kazali su iz Monstata.

Navode da cijene interesovanje javnosti za pitanja ekonomskih kretanja i položaja penzionera, ali naglašavaju da se metodološka pitanja u oblasti zvanične statistike razmatraju i rješavaju isključivo u okviru nadležnih institucija i u skladu sa međunarodnim standardima koje je Crna Gora obavezna da primjenjuje.

"Uprava za statistiku ostaje posvećena profesionalnom, nezavisnom i transparentnom obavljanju svojih zakonskih nadležnosti", zaključuje se u saopštenju.

( Ne.V. )