Penzije od dvije hiljade eura, Mandić da dijeli ordenje? Zakon o Skupštini pripremljen, dogovaraju se detalji

Predsjednik parlamenta Andrija Mandić zakazaće za utorak novu sjednicu parlamenta, a na dnevnom redu mogao bi se naći i Predlog zakona o Skupštini, koji je, prema nezvaničnim informacijama, pripremljen u saradnji sa opozicijom.

Prema saznanjima “Vijesti”, u zakonu o Skupštini naći će se odredbe o penzijama poslanika. Predloženo je da i bivši i sadašnji poslanici imaju pravo na penzije, uz uslov da su poslanici najmanje šest godina i u najmanje dva mandata. Poslanička penzije iznosila bi dvije prosječne plate u državi, što je oko dvije hiljade eura (prosječna zarada iznosi oko hiljadu eura).

U Crnoj Gori je za vrijeme vlasti Demokratske partije socijalista (DPS) 2008. usvojen zakon o poslaničkim (privilegovanim) penzijama. Ustavni sud je krajem 2009. ukinuo taj zakon i proglasio ga neustavnim, uz obrazloženje da privilegovane penzije državnih funkcionera ne smiju nesrazmjerno odstupati od prosječne penzije u državi.

Početkom ove godine neki mediji objavili su da će zakonom o Skupštini biti vraćene privilegovane penzije, što su iz vlasti demantovali.

Navodno je zakonom o Skupštini predviđeno i da Mandić ima ovlašćenje da dijeli ordenje.

Nekoliko izvora “Vijesti” iz Skupštine kazali su da su dogovori o ovom rješenju u toku i da Kolegijum predsjednika Skupštine još o tome nije raspravljao. Kažu i da Pokret Evropa sad (PES) ima određene rezerve, ali nijesu željeli da iznose više detalja.

Iz Kabineta predsjednika Skupštine su u maju prošle godine kazali da njihov pravni tim priprema predlog Nacrt zakona o Skupštini, koji će predložiti Kolegijumu šefa parlamenta.

Mandić je krajem 2023. u intervjuu Televiziji Vijesti kazao je da je kolegama iz poslaničkih klupa obećao da će do kraja prvog kvartala 2024. izaći pred njih sa dugoočekivanim Predlogom zakona o Skupštini.

“Da bih se u januaru, februaru, martu već pojavio sa jednim predlogom tog osnovnog teksta koji bi mogao da se unapređuje”, rekao je tada Mandić.

Donošenje zakona o Skupštini, koji bi regulisao način rada, konstituisanje i organizaciju parlamenta, ali i prava i dužnosti poslanika obećavale su i ranije vlasti.

U prošlom sazivu Skupštine 25. jula 2022. formirana je radna grupa koja je radila na izradi zakona i tada je iz parlamenta saopšteno da je došlo vrijeme da se usvoji akt o Skupštini, kao krovni dokument koji će omogućiti nesmetano i profesionalno funkcionisanje te institucije.

“Usvajanjem ovog akta Skupština Crne Gore će, prvi put od svog osnivanja 1905. godine, imati pravni propis koji će, u rangu zakona, definisati njeno djelovanje, funkcije i nadležnosti”, navadeno je u saopštenju.

U Radnu grupu za izradu Nacrta zakona o Skupštini imenovani su predstavnici svih klubova poslanika koji participiraju u parlamentu.

Nacrt tog zakona nikad nije predstavljen pa se i dalje rad Skupštine uređuje Poslovnikom koji se redovno krši. Tako premijeri i ministri, bez ikakvih posljedica, mogu da izbjegavaju premijerski sat, kontrolna saslušanja, poslanici bojkotuju parlament i skupštinska tijela kad im to odgovara...

Za dvije godine održano deset premijerskih satova

Iz Centra za građansko obrazovanje (CGO) juče je saopšteno da je tokom mandata premijera Milojka Spajića (od kraja oktobra 2023) održano ukupno deset premijerskih satova, na kojima je razmatrano 457 poslaničkih pitanja, od čega je 132 bilo direktno upućeno premijeru.

“Ovaj broj je značajno manji od onog predviđenog Poslovnikom Skupštine, što ukazuje na sistemsku praksu izbjegavanja parlamentarne kontrole od strane premijera”, rekla je asistenkinja na programima u CGO Itana Gogić.

Kazala je da premijerski sat nije puka proceduralna obaveza, već jedan od ključnih mehanizama demokratskog nadzora nad izvršnom vlašću jer omogućava neposredan dijalog, javnu odgovornost i transparentnost rada Vlade i da je zato neprihvatljiva praksa koju uspostavlja Spajić i takve sesije izbjegava na različite načine.

Prema njenim riječima, time se krši Poslovnik Skupštine Crne Gore, koji propisuje da se premijerski sat mora održati najmanje jednom u okviru svakog dvomjesečnog redovnog zasjedanja.

“Predlog predsjednika Skupštine Andrije Mandića o izmjeni Poslovnika, kojom bi se premijerski sat redovno održavao u posljednjoj sedmici svakog mjeseca tokom redovnih zasjedanja, nije dobio podršku, uz obrazloženje da bi takvo rješenje dodatno ograničilo prostor za njegovo održavanje zbog međunarodnih obaveza premijera, državnih praznika i potencijalnih vanrednih okolnosti”, rekla je.

CGO je, kako je navela Gogić, tokom prošle i ove godine evidentirao niz opstrukcija održavanja premijerskog sata.

“Sjednica zakazana za 29. jun prošle godine otkazana je zbog službene posjete premijera Briselu, najavljene tek dan ranije, što je izazvalo oštre reakcije opozicije i ocjene o nepoštovanju Skupštine”, podsjetila je.

Kako je rekla, pomjerena sjednica za 1. jul nije održana zbog blokade opozicije, obrazložene kontinuiranim ignorisanjem Skupštine od premijera.

Gogić je navela da je sličan scenario ponovljen 26. jula prošle godine, kada je sjednica odložena zbog odlaska premijera u Pariz povodom otvaranja Olimpijskih igara.

“Novi termin, 30. jul, nije realizovan, jer je istovremeno trajalo kontrolno saslušanje premijera i ministra finansija pred Odborom za ekonomiju, finansije i budžet. Odlukom predsjednika Skupštine sjednica je otkazana uz obrazloženje očuvanja digniteta Skupštine, dok je opozicija ocijenila da je riječ o namjernom izbjegavanju političke odgovornosti”, kaže se u saopštenju.

Navodi se da Premijerski sat zakazan za 20. decembar prošle godine nije održan zbog blokade opozicionih poslanika, koji su optužili vladajuću većinu za ustavni puč, u kontekstu produbljene institucionalne krize i spornog penzisonisanja sudije Ustavnog suda.

“Ni pomjereni termin 23. decembra nije donio pomak, jer premijer nije prisustvovao sjednici, pravdajući odsustvo objavljivanjem pisanih odgovora na sajtu Vlade”, rekla je Gogić.

Ona je podsjetila da takva praksa ne može biti zamjena za neposredan i javan parlamentarni dijalog.

“Ni 27. juna ove godine premijer nije prisustvovao premijerskom satu zbog održavanja Međuvladine konferencije sa Evropskom unijom. Iako je sjednica formalno održana, izostali su odgovori premijera na poslanička pitanja”, kaže se u saopštenju.

Navodi se da je dodatna opstrukcija zabilježena 28. jula, kada je premijer odlučio da na pitanja odgovori isključivo u pisanoj formi, obrazlažući to prioritetima u vezi sa usvajanjem zakona iz oblasti evropskih reformi.

To je, kako je kazala Gogić, izazvalo političke kritike zbog potkopavanja kontrolne uloge Skupštine.

Još se čeka i zakon o Vladi

Pored zakona o Skupštini dugo se najavljuje i donošenje zakona o Vladi, čiji je inovirani Nacrt Ministarstvo javne uprave poslalo Venecijanskoj komisiji 22. aprila, na davanje mišljenja.

Venecijanska komisija je u mišljenju, objavljenom u junu, upozorila da je u Nacrtu izostavljena opšta odredba o odgovornosti cijele Vlade prema Skupštini. Podsjeća se da, iako Ustav ne sadrži posebne odredbe o odgovornosti Vlade prema parlamentu, ovlašćenje zakonodavnog doma da bira i razrješava dužnosti predsjednika Vlade i njene članove, tj. potpredsjednike i ministre, podrazumijeva da je, ne samo premijer, već cijela izvršna vlast, politički odgovorna pred Skupštinom.

Venecijanska komisija pozdravila je izmjene koje se odnose na ograničenje broja ministarstava i strukturu izvršne vlasti, navodeći da je preporuka u ovom dijelu u potpunosti ispoštovana. Podsjeća se da je prethodna verzija nacrta ograničavala broj ministarstava na 15, uključujući sedam osnovnih resora, što je, smatraju u Komisiji, moglo narušiti ravnotežu između zakonodavne i izvršne vlasti. Navodi se da sada član 8 revidiranog nacrta zakona postavlja gornju granicu od 20 ministara, od kojih dva mogu biti ministri bez portfelja, čime se izvršnoj vlasti pruža “veća fleksibilnost u organizaciji vladinih odjeljenja ili ministarstava...”

“Venecijanci” su, između ostalog, istakli zabrinutost zbog nemogućnosti prvog potpredsjednika Vlade da privremeno preuzme dužnosti premijera u slučaju njegove odsutnosti ili spriječenosti.

“Takođe, komisija traži preciziranje procedura za zamjenu premijera, ukoliko prvi potpredsjednik Vlade nije u mogućnosti da preuzme tu funkciju. Preporučuje se da tada dužnost premijera privremeno obavlja potpredsjednik Vlade koji je najduže na funkciji ili je najstariji po godinama.”

( Biljana Matijašević )