Godina šokova – kako je Tramp uzdrmao Brisel

Donald Tramp nije ni godinu dana na funkciji predsejdnika Sjedinjenih Država, a Briselu se čini kao vječnost. Iz Vašingtona su svake sedmice stizale nove provokacije, optužbe, pa zatim iznenadne promjene kursa. Šok za šokom – a onaj od 4. decembra bio je vrhunac, ocjenjuje dopisnica iz Brisela njemačkog javnog servisa ARD Helga Šmit.

Riječ je o novoj nacionalnoj bezbjednosnoj strategiji SAD – doktrini po kojoj Kina više nije sistemski, već samo ekonomski rival SAD. Rusija se prihvata kao velika sila s obećavajućim tržištem, naročito u oblasti sirovina. A ako dođe do sukoba s predsjednikom Vladimirom Putinom, Tramp nudi sebe kao posrednika.

Pogubna slika Evropske unije

Ta nova doktrina SAD pravi krajnji raskid s Evropljanima. Zemlja koja je nekada bila zaštitnik kontinenta – sada postaje njen neprijatelj, ocjenjuje njemačka novinarka.

Pasusi Strategije posvećeni Evropskoj uniji zvuče joj kao optužnica. U njima se ocrtava slika potpuno urušene Unije, na ivici civilizacijskog sloma, razjedinjene masovnom migracijom i niskim natalitetom. Govori se o potiskivanju opozicije i cenzuri – pritom se misli na desničarske i ekstremno desničarske partije u EU koje treba ojačati.

Ursula fon der Lajen: U EU svako može da bira „koga hoće“

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen reagovala je deset dana nakon što je američka strategija dospjela u javnost. „Niko od nas ne treba da bude šokiran riječima koje drugi izgovaraju o nama“, poručila je ona analizirajući pasus po pasus, i odbacujući tvrdnje iz Vašingtona.

Evropska unija zadržava slobodu da sama donosi svoje zakone – čime ističe odbijanje američkog pritiska da se tehnološkim gigantima iz SAD omogući nesmetano djelovanje, bez ograničenja u Evropi, poručila je Fon der Lajen.

U Evropi, nastavila je šefica Komisije, svako može da bira „koga hoće“, bez spoljnog pritiska ili manipulacije. Fon der Lajen je jasno stavila do znanja šta je po njenom mišljenju u igri: „Sloboda da živimo kako mi želimo.“

Novi partneri

„Mreža ekstremno desnih i konzervativnih partija u Evropi s MAGA pokretom učvrstila se u posljednje četiri godine“, prenosi ARD-ov studio iz Brisela objašnjenje njemačko-američke politikološkinje Katrin Kliver Ešbruk.

Ona podsjeća da se potpredsjednik SAD Džej Di Vens se na Minhenskoj bezbjednosnoj konferenciji nije sastao s njemačkim kancelarom, već sa Alis Vajdel, predsjednicom Alternative za Nemačku (AfD). Takođe, novac fondacije Heritage odlazi britanskom desničarskom političaru Najdželu Faražu.

„To sada moramo očekivati u kontekstu Nacionalne bezbjednosne strategije za Evropu“, zaključuje Kliver Ešbruk. Desničarske partije u Evropi dobijaju podršku – u Mađarskoj, gdje su već na vlasti, i u zemljama poput Njemačke, gdje su u opoziciji.

Uz direktnu podršku partijama ide i umrežavanje preko medija, pa i u Njemačkoj. Prije izbora za Bundestag, Ilon Mask je hvalio AfD, i to ne samo na svojoj platformi Iks, već je i dnevni list „Velt“, koji pripada Springer-grupi, kao gostujući tekst objavio Maskov poziv da se glasa za AfD. Šef Springera, Matijas Depfer, lično se uključio nakon objave Trampove nove bezbjednosne strategije: „Evropa treba da sluša Trampa“, napisao je u uvodniku „Velta“.

EU – projekat protiv SAD?

Da američki predsjednik duboko prezire Evropsku uniju, jasno je rekao prošlog ljeta na samitu NATO u Hagu. Na konferenciji za novinare, Tramp je izjavio: „EU je osnovana da uništi trgovinu SAD.“

Tramp evropski trgovinski suficit doživljava kao ličnu uvredu: „Oni neće naše automobile!“ Odgovor su drastične carine, cilj je oslabiti EU.

Uz to, Tramp stalno unosi nesigurnost oko vojne lojalnosti u okviru NATO, ocjenjuje dopisnica njemačkog ARD-a iz Brisela.

U Evropi ne smije biti manje od 76.000 američkih vojnika

Ta nesigurnost ostaje, ali je ublažava novi Zakon o vojnom budžetu, koji je Kongres donio 17. decembra.

Kako pišu analitičari vašingtonskog trusta mozgova Atlantski savjet, taj Zakon je u oštrom kontrastu s novom američkom Nacionalnom strategijom bezbjednosti, jer „koči napore u Vašingtonu da se vojni resursi preusmjere iz Evrope“.

Zakonom se zabranjuje korišćenje sredstava za smanjenje američkog vojnog prisustva u Evropi ispod 76.000 vojnika duže od 45 dana, kao i povlačenje glavne vojne opreme ili odricanje od uloge SAD kao Vrhovnog komandanta za Evropu (SACEUR) – osim ako Pentagon ne dostavi detaljan izvještaj Kongresu kojim potvrđuje da su odluke donijete u konsultaciji sa saveznicima i da su u skladu sa bezbjednosnim interesima SAD.

Pentagon je saopštio da je u posljednje vrijeme u Evropi bilo raspoređeno oko 100.000 američkih vojnika, od čega je više od 65.000 stalno angažovano, dok je ostatak upućivan na rotacionoj osnovi.

Rusija protivnik – drastična promjena finansiranja Ukrajine

Za razliku od nove doktrine, koja nastoji da obnovi „stratešku stabilnost“ sa Rusijom, ovaj zakon o vojnom budžetu „Moskvu jasno definiše kao protivnika“, navode stručnjaci Atlantskog savjeta.

Za odbranu baltičkih država, Estonije, Letonije i Litvanije, predviđeno je 175 miliona dolara.

Kada je riječ o vojnoj pomoći Ukrajini, za finansiranje kupovine američkog oružja, ona je drastično smanjena sa skoro 14 milijardi koje je Kongres odobrio 2024, na sada (samo) 400 miliona dolara. Administracija predsjednika Trampa se preusmjerila: američko oružje za Ukrajinu plaćaće evropske zemlje.

Kongres je i tu ugradio kontrolne mehanizme kako bi spriječio Trampovu administraciju da potkopa preostalu podršku Ukrajini, na primjer, kako ne bi prekinula obavještajnu podršku Kijevu, kao i da se oružje namijenjeno Ukrajini ne bi preusmjerilo u američke zalihe – kao što je to Pentagon učinio u junu.

Tramp podsjeća na to da je on vrhovni komandant

Predsjednik Donald Tramp je izrazio podršku osnovnim ciljevima zakona na čak 3000 stranica, kojim se odobravaju vojni izdaci u rekordnom iznosu – 901 milijarda dolara. To je osam milijardi više nego što je Tramp tražio.

Potpisao ga je bez prisustva novinara. Međutim, u pisanoj izjavi na sajtu Bijele kuće stoji da više odredbi Zakona izaziva ustavne nedoumice. Konkretno navodeći koje su to odredbe, on na primjer kaže da one „zahtjevaju da Kongres bude obavješten prije nego što predsjednik naloži određene vojne ili diplomatske akcije, uključujući povlačenje trupa ispod minimalnog broja u pojedinim područjima“.

Tramp navodi da ta obavještavanja unaprijed treba očekivati samo „ako to bude izvodljivo“, ističući svoju ulogu vrhovnog komandanta SAD.

( Deutsche Welle )