Kavijar dilpomatija u Savjetu Evrope

Jedna od najuglednijih evropskih organizacija za zaštitu ljudskih prava rizikuje da izgubi na značaju ako ne pokrene detaljnu istragu o navodima o namještanju glasanja u korist režima u Azerbejdžanu.

Koruptivni skandal, najveći u istoriji Savjeta Evrope, vjerovatno nikad ne bi izbio na vidjelo da milanske vlasti nisu primijetile dvije sumnjive novčane transakcije.

Te višemilionske transfere su preko banaka na Baltiku obavile fiktivne firme iz Ujedinjenog Kraljevstva i Maršalskih Ostrva. Milanski tužilac je preuzeo slučaj i ono što je isplivalo bilo je politički eksplozivno.

Zvanično, kompanija koja je dobila novac pripada supruzi italijanskog političara. Luka Volonte je primio ukupno 2,39 miliona eura od kraja 2012. do kraja 2014.

Istragom je utvrđeno da je novac poslao Azerbejdžan, a Volonte bi sljedećeg mjeseca trebalo da sudu da odgovara za optužbe o pranju novca.

Tužioci takođe ispituju da li su te isplate povezane sa Volonteovim radom kao člana Parlamentarne skupštine Savjeta Evrope (PSSE).

Savjet Evrope, osnovan 1949, je čuvar ljudskih prava i demokratije 47 država članica, uključujući Rusiju i Tursku. Svaka država imenuje predstavnika u PSSE, koja se sastaje četiri puta godišnje u Strazburu. Azerbejdžan se priključio 2001, ali posmatrači odavno ukazuju na slab odgovor PSSE na namještanje izbora i kršenje ljudskih prava u toj naftom bogatoj zakavkaskoj državi.

Godinama se pominje „kavijar diplomatija“, strategija Bakua u kojoj skupim poklonima, organizovanjem gozbi i drugim podsticajima utiče na mišljenje kreatora politike u korist Azerbejdžana.

Tamošnji političari su u januaru 2013. proslavili malu pobjedu kada je SE iznenada oborio rezoluciju Njemca Kristofa Štrasera o političkim zatvorenicima u Azerbejdžanu.

Međutim, u Volonteovom slučaju, problem ide dublje od ribljeg delikatesa i skupih tepiha. On je priznao da je dobio 2,39 miliona, ali negira da je novac povezan sa njegovim aktivnostima u SE.

Volonte je za RAI rekao da novac potiče od azerbejdžanskog političara Elhana Sulejmanova.

Sve je počelo kada je Volonte otputovao u Azerbejdžan u julu 2011. Putovao biznis klasom jer je Sulejmanov platio kartu. Kada se vratio, napisao je mejl u kojem se zahvalio azerbejdžanskom kolegi, pominjući jačanje prijateljstva i dragocjene poklone.

Ostali su u kotaktu i Volonte je čak komentarisao mogućnosti unapređenja imidža Azerbejdžana na svjetskoj sceni. Kada je u maju 2012. Inicijativa za evropsku stabilnost (ESI) objavila izvještaj o „kavijar diplomatiji“ i izazvala komešanje u SE, Volonte je rekao da „nema dokaza o korupciji“.

U decembru 2012, nekoliko nedjelja prije glasanja o rezoluciji, Volonte je poslao mejl azerbejdžanskom lobisti Muslumu Mamadovu, o tome na koje „prijatelje“ može računati kad počne rasprava.

Pomenute osobe su neobično pozitivno govorile o Azerbejdžanu, uključujući aktuelnog predsjednika PSSE Pedra Agramunta, kojeg ESI opisuje kao „vodećeg branioca režima u Azerbejdžanu duže od decenije“.

Volonte je u decembru dobio prvu isplatu od kompanije sa sjedištem u Velikoj Britaniji, preko računa u jednoj estonskoj banci. Jasno je da je uložen napor da se sakrije da novac potiče iz Azerbejdžana.

Nakon što je Štraserova rezolucija poražena, Volonteu se prepao da je došao kraj njegovom unosnom prijateljstvu. „Zaboravili ste ne nakon vaše pobjede...“ napisao je Sulejmanovu. Predložio je novu rezoluciju o političkim zatvorenicima, koju je povukao nakon nekoliko dana.

„Svaka vaša želja je moja zapovijest,“ napisao je kasnije Mamadovu. Potom su održani novi razgovori u Bakuu sa Sulejmanovim i ruskim političarem Aleksejom Puškovim.

Prijateljstvo se Volonteu isplatilo. Rekao je da je dobio 10 miliona dolara tokom deset godina. Milanski tužioci su zamrznuli novac, ali Volonteu neće biti suđeno za korupciju nego za pranje novca.

Zamjenik lidera njemačke delegacije u SE, Frank Švabe (SPD) strahuje da skandal ide još dublje od ovoga.

„Postoji sumnja da korupcija ima šire razmjere i da nije samo Volonte umiješan,“ upozorio je.

Prema istraživanju koje je sproveo list „Tagesšpigl“, postoje dokazi da je otkriven samo dio skandala. Isplate Volonteu od 2014. je obavljala Hilux Services LP, ofšor kompanija iz Glazgova. Njeni vlasnici su dvije kompanije sa Djevičanskih ostrva. Iste osobe koje su registrovale tu kompaniju u martu 2013. su osnovale najmanje 12 drugih ofšor firmi sa istom adresom u isto vrijeme.

Azerbejdžanska kompanija Baktelekom je na estonski račun Hilux Services uplatila skoro milijardu eura između kraja 2013. i kraja 2014. Zato se sumnja da je u pitanju veći aparat, koji ne služi samo za plaćanje jednog političara.

Međutim, kako navodi EURACTIV, napori da se ovo pitanje razjasni su više nego spori. Samo su političari iz Jermenije, susjeda i rivala Azerbejdžana, pokušali da nametnu tu temu na plenumu. To je spriječio predsjednik PSSE Agramunt.

Međutim, u januaru je obezbijeđena podrška na plenarnoj sjednici u Strazburu i 64 političara iz 25 država su potpisali „deklaraciju o integritetu“ pozvavši da se otvori nezavisna istraga povodom skandala. Estonski političar Erik Niles Kros, jedan od potpisnika rezolucije, kaže: „PSSE postoji da bi se suprotstavio onima koji krše ljudska prava. Ako ta organizacija bude diskeditovana, to nije loše samo za SE, nego za čitavu evropsku ideju.“

EURACTIV piše da nije umiješan samo Azerbejdžan. „U međuvremenu se u SE pojavila mreža država sa autoritarnim tendencijama, koja ih štiti od kritičkih mišljenja,“ rekao je Švabe. Zbog toga je rasprava o ljudskim pravima u Turskoj već ostavljena po strani.

Predsjedavajući ESI Gerald Knaus se nada da će afera Volonte izazvati talasanje. „Ako jedan poslanik može dobiti stotine hiljada eura, a da se ne pokrene nezavisna istraga, onda je Savjet Evrope samo pijaca.“

Članovi SE koji odbijaju da ćute nailaze na otpor. Agramunt je nastojao da umanji značaj cijelog slučaja i pominje „nezakonite napade na čast i reputaciju jedne osobe.“

Predsjednik PSSE je već odložio odluku o nezavisnoj istrazi. Sada će lideri grupa u SE morati da podnesu predlog.

Ključnu ulogu igra lider njemačke delegacije Aksel Fišer (CDU) jer je takođe predsjedavajući EPP grupe, kojoj je Volonte pripadao.

Međutim, Fišer nije među onima koji se aktivno zalažu da se afera razjasni i odobrava Volonteovu verziju događaja.

Nakon što je saznao za navode o korupciji, pozvao je da se napravi registar nevladinih organizacija u kojem bi se detaljno prikazale njihove finansije. Ta inicijativa, koja jasno cilja na organizacije poput ESI, podsjeća na ruski zakon o „stranim agentima“.

Knaus kaže da su članovi PSSE sada pred odlukom. „Jedna opcija je da potpišu deklaraciju o integritetu i podrže zahtjev sa spoljnom i ozbiljnom istragom o ozbiljnim optužbama i reformišu sramno slabi Kodeks ponašanja. To će dovesti do moralnog iskupljenja i vratiti kredibilitet instituciji od vitalnog značaja.“

Druga opcija je da slijede Agramunta, navodeći bez ikakvih dokaza da one koji ukazuju na potrebu za borbom protiv korpucije „mora da finansiraju Jermeni“ i ignorišu zahtjeve za ozbiljnom istragom, zaključuje predsjedavajući ESI.

SE ne smije ostati FIFA ljudskih prava

„Danas PSSE ima gori sistem protiv korupcije od FIFA. PSSE takođe izgleda loše u poređenju sa većinom drugih nacionalnih parlamenata...Savjet Evrope ne smije ostati FIFA ljudskih prava,“ upozorio je ESI.

Transparensi internešnal je pozvao čelnike SE da istraže navode o korupciji i izrazio zaprepaštenje zbog „očigledno nedostatka efikasnih unutrašnjih mehanizama protiv korupcije“.

Knaus je kazao i da je ružičasta slika o izborima u Azerbejdžanu koju su prestavljali posmatrači PSSE odavno trebalo da pokrene određena pitanja,

( Angelina Šofranac )