Crna Gora otvorila je juče u Luksemburgu pregovaračko poglavlje 17 (ekonomska i monetarna unija), sa pola godine zakašnjenja u odnosu na prvobitne najave, a razlog za to je što sve zemlje članice EU, njih 28, treba da daju mišljenje na predlog zajedničke pozicije koja sadrži predlog mjerila (uslova) za zatvaranje poglavlja.
Jedno od najvažnijih mjerila koje treba da se riješi u okviru ovog pregovaračkog poglavlja je hoće li Crna Gora zadržati euro kao svoju zvaničnu valutu. Prema evropskim pravilima, da bi jedna država mogla da koristi euro kao svoju valutu mora da bude članica EU i da poštuje ključne kriterijume iz Mastrihtskog ugovora koji podrazumijevaju budžetski deficit od 3% BDP-a i javni dug do 60% BDP-a.
Tek nakon toga stiče uslove da uđe u evropsku monetarnu uniju. Država je za sada daleko od ispunjenja ta dva ključna uslova. Javni dug (državni dug, garancije i dug državnih preduzeća), prema posljednjim zvaničnim podacima na kraju prošle godine je bio 2,76 milijardi eura ili 65 odsto BDP-a, dok je deficit budžeta bio 5,57 odsto (236 miliona) procijenjenog BDP-a u 2017. godini. Kreatori ekonomske politike procjenjuju u srednjoročnim planovima smanjenje ta dva parametra, ali to će zavisiti od ukupnih ekonomskih kretanja.
Evropska komisija (EK) u svim izvještajima napominje da je Crna Gora jednostrano uvela euro 2002. godine. To je urađeno uz prećutnu saglasnost evropskih zvaničnika.
Na tu temu je država sa evroskim zvaniučnicima u prethodnom periodu imala brojne formalne i neformalne razgovore, a iz Centralne banke (CBCG) su ranije procijenili gotovo da ne postoji vjerovatnoća da će Crna Gora u toku pregovara o pristupanju EU dobiti zahtjev da se ukine euro kao zvanično sredstvo plaćanja. Iz CBCG su isticali da svi dosadašnji razgovori nisu vođeni u pravcu eventualnog ukidanja eura, već uslova koje Crna Gora mora da ispuni iz Mastrihtskih kriterijuma, a koji se odnose na limite za javni dug i za deficit budžeta.
U jednom od ranijih skrining izvještaja EK za poglavlje 17. navedeno je da je Crna Gora istakla da bi voljela da nastavi da koristi euro kao zvanično sredstvo plaćanja.
“U slučaju napuštanja eura, crnogorski zvaničnici navode da bi se država suočila sa određenim rizicima, kao što su povećana inflatorna očekivanja, pogoršanja fiskalnih disbalansa, rast sive ekonomije, smanjenje stranih direktnih investicija i na kraju ekonomska recesija. Crna Gora je istakla da će težiti da ispuni kriterijume za približavanje evrozoni, da je saglasna da će se pitanje njenog korišćenja eura riješiti tokom pristupnih pregovora”, navela je Evropska komisija u izvještaju.
Poglavlje 17. važan korak na evropskom putu
Ministar vanskih poslova Srđan Darmanović je na sastanku u Luksemburgu kazao da je poglavlje 17. od posebnog značaja zauspješnu ekonomiju Crne Gore, a viceguverner CBCG Nikola Fabris je istakao da će Crna Gora nastaviti da uskladi pravni okvir sa evropskim zakonodavstvom u cilju održivosti javnih finansija. Evropski komesar za susjedsku politiku i pregovore o proširenju Johanes Han je ocijenio da je otvaranje poglavlju 17. važan korak na evropskom putu.
Credit: Ministarstvo Vanjskih Poslova Caption: Cilj održivost javnih finansija: Sa sastanka u Luksemburgu Foto: Ministarstvo vanjskih poslova
Bonus video:
