Crijevne infekcije nastaju kao posljedica unošenja hrane ili vode, kontaminirane patogenim mikroorganizmima i njihovim toksinima, kao i preko zagađenih predmeta sa kojima je osoba bila u kontaktu, kontaminacijom preko prljavih ruku. Nakon konzumiranja hrane ili vode, do pojave prvih simptoma bolesti može da prođe od nekoliko časova do nekoliko dana, to prije svega zavisi od odbrambenih snaga organizma i od količine mikroorganizma koje su unešene u organizam kao i njihove invazivnosti.
Mjesto ulaska patogenih mikroorganizma i njihovih toksina je sluzokoža želuca i crijeva, te kod većine crijevnih infekcija kliničkom slikom dominiraju gastrointestinalni simptomi mučnina, povraćanje, tečne stolice, bolovi u trbuhu u vidu grčeva, sa ili bez povišene temperature.
U Crnoj Gori najčešće dijagnostikovane bolesti koje se prenose hranom su virusima uzorkovani gastroenteritisi, trovanja hranom uzorkovana stafilokokom aureusom, salmoneloze i kampilobakterioze.
Virusni gastroenteritisi najčešće su rotavirusi, rjeđe Norwalk virusi, adenovirusi i astrovirusi. U većini slučajeva se javljaju kod djece u vidu akutnih dijareja, mada su opisane i kod odraslih kao hidrične epidemije.
Stafilokokna trovanja hranom su intoksikacije, javljaju se u ljetnjim mjesecima, spadaju u najčešća oboljenja. Poznata su trovanja sladoledom, zbog idealne podloge za stafilokoku, u vidu jaja, mlijeka, mljevenog mesa.
Simptomi
Nakon par sati od konzumiranja hrane dolazi do pojave upornih povraćanja, često uz pojavu tečnih stolica, koja nisu praćena povišenom temperaturom. Sam izvor infekcije je čovjek, jer su ljudska koža i sluznica često zagađeni stafilokokom. Salmoneloze i kampilobakterioze nastaju ingestijom termički nedovoljno obrađenog mesa, mlijeka, jaja. Izvor infekcije su domaće životinje. Kao stalni izvor infekcije mogu biti i ljudi, što je slučaj sa kliconošama. Uglavnom klinička slika se manifestuje u vidu gastroenteritisa, rjeđe bakterijemije, dok kod manjeg broja, osoba sa hroničnim bolestima ili sa deficitom imunološkog sistema, javlja se septikemija sa septičkim metastazama u raznim organima, sa posljedičnim oboljenjima u vidu meningitisa, artritisa, osetomijelitisa.
Dijagnoza
Dijagnoza crijevnih infekcija se inicijalno postavlja na osnovu kliničke slike, potom potvrđuje specifičnim mikrobiološkim testovima. Kada je u pitanju bakterijski uzročnik, uglavnom se izoluju iz stolice ljudi - koprokultura, dok se paraziti uočavaju mikrobiološkim pregledom stolice. Za prisustvo virusa u stolici kod nas se rutinski dokazuju samo Rotavirus i Adenovirus. Za brzu orijentaciju može se koristiti i određivanje leukocita u stolici.
Terapija
Terapija zavisi od vrste uzročnika i težine kliničke slike. Glavna komponenta terapije je nadoknada vode i elektrolita - oralna ili parenteralna rehidratacija uz ostalu simptomatsku terapiju. Budući da su bakterijske dijareje, spontano izlječiva oboljenja, primena antibiotika je rijetko neophodna, tj. opravdana je samo u određenim slučajevima. Indikacija za antibiotsku terapiju su djeca, posebno predškolskog uzrasta, starije osobe sa hroničnim oboljenjima, osobe sa imunodeficijentnim stanjima i ako klinička slika ima septični karakter.
Analgetike, posebno spazmolitike, ne treba davati, iz dva razloga. Postoji mogućnost da se radi o primarnoj hirurškoj bolesti, koja u početku može imitirati infekcije digestivnog sistema, kao i mogućnost da se radi o hirurškoj komplikaciji primarne crijevne infekcije. Takođe se ne savjetuju ni antidijaroici (npr. loperamid jako često korišćen u našoj populaciji) kod akutnih dijareja, jer se time povećava vrijeme zadržavanja mikroorganizama u crijevnom traktu, a samim tim i njihov patogeni učinak.
(Atorka Danijela Stojanović je specijalista infektivnih bolesti Klinike za infektivne bolesti u Kliničkom centru Crne Gore)
Bonus video:
