Bloger britanskog ”Gardijana” u svom novom tekstu piše o nepravedno zaboravljenim spomenicima antifašističkoj borbi koje je širom prostora bivše Jugoslavije postavio Josip Broz Tito. U svom posljednjem tekstu naslovljenom “Spomenici Drugom svjetskom ratu koji izgledaju kao vanzemaljska umjetnost” autor Džošua Surtis piše o zanimljivoj fotografskoj seriji belgijskog fotografa Jana Kempenaersa koji je tri godine putovao zemljama bivše Jugoslavije u potrazi za spomenicima Drugom svjetskom ratu, koje izlaže u londonskoj Breese Little galeriji do 13. jula.
Fotografisao je ukupno 26 spomenika, a na ideju je došao kada je, listajući enciklopediju, ostao zadivljen njihovom apstraktnošću i futurističkim izgledom.
Uz pomoć prijatelja iz Zagreba pronašao je lokacije spomenika i krenuo na put.
Spomenik u Sanskom mostu
“Iz Kempenaersovih fotografija je vidljivo da niko danas, star ili mlad, ne mari za spomenike”, piše Surtis, izrazivši čuđenje nad tim stanjem kao i činjenicom da spomenici propadaju, bivaju devastirani grafitima, pa čak i uklanjani.
“Izgrađeni na mirnim poljima, u zabitima, izgledaju kao vanzemaljski objekti, neobjašnjivi krugovi u žitu ili omoti albuma 'Pink flojda'. Betonske strukture izgubljene u pejzažima upadljivo ne pripadaju mjestima na koja su postavljeni”, zapaža Surtis.
“Čak i da su izgrađeni danas, njihov bi futuristički dizajn provocirao javnost i izazivao ogroman interes”, zaključio je, dodavši da o njihovom mjestu u istoriji umjetnosti dovoljno govore imena njihovih autora, poput, na primjer, Dušana Džamonje.
Spomenik u Nišu
“Tito je angažovao vodeće umjetnike Jugoslovenskog kulturnog pokreta, poput Džamonje za izradu spomenika. Britanski ekvivalent bio bi kada bi Harold Vilson angažovao Henrija Mura da stvori ratne spomenike širom Velike Britanije”.
Surtis izdvaja Džamonjin “Spomenik revolucije naroda Moslavine” kod sela Podgarić koji, uprkos svom značaju, godišnje privlači tek šačicu entuzijasta.
Na kraju, “Gardijanov” bloger zaključuje da će, uprkos nebrizi lokalnog stanovništva, dio dostojanstva spomenicima vratiti projekat “Spomenici: Kraj jedne ere” Jana Kempenaersa.
Bonus video:
