Šest država osnivača EU najavile su da će produbiti međusobnu integraciju, ostavljajući pravo drugim članicama da vode svoje politike, a američki politikolog, analitičar i osnivač analitičke agencije Stratfor Džordž Fridman smatra da je ovaj ideja potpuna aluzija i da ona može dovesti do raspada EU na više djelova.
Fridman je kazao da stvarnost Evrope najbolje oslikava komentar italijanskog premijera Matea Rencija, koji je kazao da je EU, zbog raznih kriza sa kojima se suočava, “kao orkestar koji svira na Titaniku."
“Mislim da ništa bolje od te rečenice ne oslikava stvarnost Evrope, osim jedne stvari. Orkestar na Titaniku je znao da brod bio tone i da će umrijeti. Svirali su uprkos svojoj sudbini. Rukovodstvo i aparat EU se nalaze na brodu koji tone, vide da voda raste, ali insistiraju će brod nastaviti da plovi ako jednostavno nastave da sviraju stare melodije. Orkestar na Titaniku je svirao sa herojskom hrabrošću. Bend EU svira uz jasno negiranje realnosti. Između ova dva primjera postoji ogromna intelektualna i moralna razlika, i pretpostavljam da je Renci nije svjestan”, naveo je Fridman u svom blogu "Geopolitička budućnost".
Ministri inostranih poslova šest država osnivača EU - Belgije, Francuske, Njemačke, Italije, Luksemburga i Holandije - su se sastali u Rimu 9. februara i izdali zajedničko saopštenje, rekavši da su "zabrinuti zbog stanja evropskog projekta", i da su migracije i terorizam za EU dva najveća izazova.
“Odvojimo malo vremena da procijenimo i druge probleme: katastrofalno ekonomsku stanje južne Evrope. Grčka i Španija i dalje imaju stope nezaposlenosti oko 20 odsto, kao i južna Italija. Iz zajedničke izjave se vidi da EU nije u mogućnosti da formuliše zajedničku politiku za ublažavanje ekonomske krize, ili da zajednički i odlučno ublaži socijalnu katastrofu koja je u toku. To ćutanje je znak poricanja - negiranje činjenice da je jedan dio EU u katastrofalnom stanju, a da ga drugi dio smatra kao nešto strano, a ne kao deo jedinstvene zajednice,” napisao je.
Na sastanku su razmotrene mogućnosti rješavanja osnovnih problema, a u saopštenju je rečeno: "Mi čvrsto vjerujemo da je EU ostaje najbolji odgovor koji imamo za današnje izazove, a ona omogućava različite puteve ka integraciji."
Jasno je da jedna od mogućnosti koja je razmatrana bila povećana integracija država osnivača EU, dok se drugima dozvoljava da nastave drugim putevima.
“Međutim, to se već dešava. Južna i Sjeverna Evropa već imaju različite puteve. U suočavanju sa migracijom, čini se da svaki narod postavlja svoja pravila. I u pogledu terorizma, EU nema vojnu silu ili zajedničku odbrambenu politike. Dakle, po definiciji, svaka zemlja prati svoj tok,” smatra Fridman.
Neposredna pretpostavka je da se to odnosi na Veliku Britaniju, koja pokušava da izmijeni svoj odnos sa EU kako bi se izbjegla prisilni odlazak poslije referenduma. To se odnosi i na bivše sovjetske satelite, koji su usvojili veoma drugačiji stav o izbjeglicama od onog koga zagovara Njemačka. “Između ostalog, oni nisu ekonomski u stanju da zbrinu veliki broj izbjeglica. Ignorisali su direktive EU i slijedili svoj put”.
Zbog toga, na sastanku država osnivača je ostao utisak priznanja onoga što se već dogodilo.
“Evropsko iskustvo se podijelilo. Neko iz Grčke drugačije doživljava Evropu nego neko iz Poljske ili Holandije. Za Grke, biti Evropljanin je nastojanje da se opstane. Za Poljake, riječ je o suočavanju sa Rusijom. Za Holanđane, radi se o zaštiti visokog životnog standarda. Ovo nije kritika bilo koje od ovih zemalja, već se samo ukazuje da od 2008. teško utvrditi šta je ostalo od evropskih integracija”.
Fridman smatra da je zanimljiva ideja Evrope sa užim krugom visoko integrisanih zemalja, i sa spoljnim krugom manje integrisanih zemalja, ali je istakao tri problema.
“Prvi je Italija. Ona može biti deo Unutrašnje šestorke, a sjeverna Italija može da uživa isti ekonomski standard. Ali južna Italija dijeli sudbinu Grčke i Španije. Rim se suočava bankarskom krizom, ali zemlje Šestorke, a posebno Njemačka, ne pokazuju nikakvu namjeru da pomognu. Takođe i Francuska ne uživa u ekonomski uspjeh Njemačke ili Holandije, tako da se integracija može svesti na četiri države Beneluksa i Njemačke. Ali dok belgijsko flamansko stanovništvo može da slijedi jaču integraciju, to može otuđiti siromašnije valonsko stanovništvo već podijeljene Belgije. Dakle, kada pogledamo pažljivije što bi integracija bila jača, jezgro Evrope bi se stalno smanjivalo,” navodi Fridman.
Drugi problem unutrašnjeg kruga je euro.
“Mnoge zemlje u eurozoni ne pripadaju novom jezgru. To bi moglo prisiliti zemlje južne Evrope da se povuku iz eurozone, što bi redefinisalo granice EU u velikom neredu. Na kraju, tu je i problem Njemačke. Njemci se oslanjaju na izvoz da bi održali svoj prosperitet, i njima je potrebna evropska zona slobodne trgovine kao tržište na kome mogu da dominiraju. U slučaju jače integracije, mnoge ostale članice bi mogli da preispitaju da li imaju korist od slobodne trgovine. A ako se to desi, već nesigurna izvozna situacija Njemačke - obzirom na stanje većine njenih globalnih klijenata - može da postane katastrofalna,” doda je.
“Ideja o više integrisanom jezgra Evrope je iluzija. Izgleda da lideri Šestorke, sa sa izuzetkom Rencija, nisu ozbiljno razmislili o ideji Evrope u dve brzine. Ovakav sistem je pokušaj da se ostvari povratak u vrijeme u kome je članstvo u EU značilo samo lijepe stvari. Ali najveći problem sa ovim pristupom je da zahtjeva puno vremena da bi se sproveo, jer je to složen proces, dok se EU kreće nevjerovatno sporo. Evropa tone, a redizajn broda se olako nudi kao rješenje. Bez obzira da li državnici priznaju njihovo postojanje, pojavljuje se geopolitička stvarnost. Raspad Evrope u nespojive djelove može biti jedan od scenarija”.
Bonus video:
