Grupa američkih hakera koji su nekada radili za obavještajne službe SAD pomogla je Ujedinjenim Arapskim Emiratima da špijuniraju novnarke BBC-a, predsjedavajućeg Al Džazire i druge poznate arapske medijske ličnosti tokom napetog spora sa Katarom 2017. godine.
Američki operativci su hakovali elektronske uređaje, većinom mobilne telefone, u okviru tajnog obavještajnog programa UAE nazvanog “Projekat gavran”. Projekat je služio za špijunažu disidenata, ekstremista i političkih protivnika monarhije.
Istragom agencije Rojters početkom ove godine razotkrivene su aktivnosti ovog projekta, uključujući i činjenicu da su mete između ostalih bili jedan britanski aktivista i nekoliko neimenovanih američkih novinara.
Među operativcima “Gavrana” je, kako navodi britanska agencija, najmanje devet bivših zaposlenih u Nacionalnoj bezbjednosnoj agenciji (NSA) i u Vojsci SAD.
Uloga Amerikanaca u napetom zalivskom sporu 2017. pokazala je kako su bivši obavještajci iz SAD postali ključni igrači u sajber ratovima drugih država, gotovo bez ikakvog nadzora Vašingtona.
UAE su osnovali “Projekat gavran” 2009. godine uz pomoć američkih obavještajnih plaćenika i bivših visokih zvaničnika Bijele kuće iz vremena administracije Džordža Buša Mlađeg.
U početku, cilj je bila borba protiv terorizma i pružanje pomoći vlastima UAE da prate ekstremiste širom regiona. Međutim, misija “Projekta gavran” se brzo proširila kako bi uključivala praćenje niza političkih protivnika Emirata, pokazala su dokumenta u koja je Rojters imao uvid.
Na meti je bio i Katar, koji UAE i Saudijska Arabija dugo optužuju za ohrabrivanje političke opozicije širom regiona, djelimično kroz finansiranje medijske mreže Al Džazira.
Tokom protesta Arapskog proljeća 20011, zalivske zemlje su na opsežno izvještavanje Al Džazire o uličnim demonstracijama gledale kao na namjerni pokušaj Katara da ohrabri opoziciju u njihovim monarhijama. Sa druge strane, izvještavanje Al Džazire o protestima je imalo „ogroman psihološki uticaj” na demonstrante, jer je slalo poruku „ova bitka se odvija svuda, nijeste sami”, kazao je Moncef Marzuki, bivši predsjednik Tunisa koji je izabran 2011. nakon svrgavanja Zine al Abidine Ben Alija.
Emirati su takođe koristili “Projekat gavran” protiv neistomišljenika kod kuće, kazali su za Rojters bivši operativci. U godinama nakon Arapskog proljeća, na meti su se sve više nalazili aktvisti za zaštitu ljudskih prava i novinari koji su preispitivali aktivnosti vlasti. U junu 2017. godine, kada su zalivske zemlje počele blokadu Katara, UAE je pojačala špijunažu novinara koje je smatrala povezanim sa Katarom. Tog mjeseca, katarska misija “Projekta” je sa dva operativca porasla na sedam.
U do tada nezabilježenom sukobu među arapskim zemljama, tabor okupljen oko UAE je prekinuo diplomatske veze sa Katarom i uveo vazdušnu, kopnenu i pomorsku blokadu male države. Te nedjelje, operativci “Gavrana” su krenuli u akciju sa namjerom da „provale” u ajfone najmanje deset novinara i izvršnih direktora medija za koje su vjerovali da su povezani sa katarskom vladom i Muslimanskim bratstvom.
Hakovani su telefoni medijskih ličnosti počev od Žizel Kuri BBC-jeve voditeljke u Bejrutu, do predsjedavajućeg Al Džazire šeika Hamad al Tanija i producenta londonskog satelitskog kanala koji je osnovao član Muslimanskog bratstva.
Bivši operativci “Gavrana” kazali su za Rojters da je cilj bio da pronađu materijal koji bi pokazao da katarska kraljevska porodica utiče na izvještavanje Al Džazire i drugih medija i da razotkriju veze između te uticajne televizijske mreže i Muslimanskog bratstva. Britanska agencija navodi da njihovom istragom nijesu uspjeli da utvrde do kakvih su podataka došli operativci.
Al Džazira tvrdi da je nezavisna od katarske vlade. Ataše za medije u ambasadi Katara u Vašingtonu je kazao da „vlada Katara ne zahtijeva, traži ili sprovodi bilo kakvu agendu u Al Džaziri”.
Ministarstvo inostranih poslova UAE nije odgovaralo na pozive Rojtersa da prokomentariše navode o hakovanju i špijunaži medijskih ličnosti. NSA je takođe odbila da komentariše, kao i američko ministarstvo odbrane.
Dejna Šel Smit, bivša ambasadorka SAD u Kataru, kazala je da smatra alaramantnom činjenicu da američki obavještajni veterani rade za druge vlade protiv američkih saveznika. Ona je kazala da Vašington treba bolje da nadgleda hakere koje je obučio nakon što oni napuste obavještajnu zajednicu. „Ljudi sa takvim vještinama ne bi trebalo da budu u prilici da svjesno ili nesvjesno podrivaju američke interese ili djeluju u suprotnosti sa američkim vrijednostima”, kazala je ona za Rojters.
Preko Karme do podataka u telefonu
U hakerskim napadima korišteno je sajber oružje nazvano Karma. Rojters je u januaru objavio da Karma omogućava operativcima Gavrana da upadaju u ajfone tako što unose broj telefona mete ili pridruženu mejl adresu u napadački softver. Za razliku od drugih oružja, za Karmu nije potrebno da meta otvori link koji je poslat ajfonu. Karma je operativcima “Gavrana” omogućavala pristup kontaktima, porukama, fotografijama i drugim podacima pohranjenim u ajfonima. Nije im omogućavala praćenje razgovora. Mada su “Gavranovi” operativci provaljivali u uređaje, oni nijesu imali puni pristup podacima koje su prikupljali već su ih prosljeđivali obavještajcima UAE koji su nadgledali operaciju. Iz kompanije Epl su odbili da komentarišu navode Rojtersa.
Bonus video:
