Antivakseri i oni koji redovno odlaze u crkvu okupili su se prošle nedjelje u centru Atine u velikom broju. Veći dio njih pripada i vjernicima, i antivakserima.
Za grčke vlasti jedan od najvećih izvora otpora zaključavanju, nošenju maski, držanju distance i vakcinaciji su uticajni grčki sveštenici i snaga koju crpe sa propovijedaonica.
”Crkvene vlasti odbijaju da kontrolišu ljude koji idu u crkvu jer poštuju ličnost vjernika,” natpis je na glavnom ulazu u crkvu Sv. Nikole u Atini.
Unutar crkve, među masom se na prste jedne ruke mogu izbrojati oni koji nose maske. Sveštenik Vasilijos Voludakis u besjedi se obrušio na vladu, ljekare i crkvene velikodostojnike.
”Žele da crkvu tretiraju na isti način na koji tretiraju teretane, ali mi vjerujemo da smo ovdje u raju,” obratio se vjernicima. “Naučnici neke stvari ne mogu da objasne, pa više vole da ih zataškaju.”
Voludakis je jedan od najistaknutijih kritičara restrikcija nametnutih zbog koronavirusa i vakcinacije u Grčkoj pravoslavnoj crkvi. Izjavljivao je i da će oni koji “avaj” prime vakcinu “gorko zažaliti zbog toga”.
On ima dosta pristalica.
”Ustali smo u zaštitu ljudskih prava, istih prava koja potvrđuje hrišćanstvo,” kaže Marija, sredovječna gospođa koja je na službu došla sa mužem. Prezime nisu željeli da otkriju. “Bog nas ne tjera da ga slijedimo, za razliku od onih koji podržavaju vakcinaciju.”
”U potpunosti vjerujem svom svešteniku,” kazala je Marija Papadopulou pošto je primila sveto pričešće. “Neću da primim eksperimentalnu vakcinu. Moji roditelji su u potpunosti vakcinisani, ali ih ja nisam tjerala da to urade. Zašto bi onda to oni meni radili?”
”Oni hoće da nas podijele i mi to ne treba da dozvolimo. Svako treba da bude slobodan da uradi šta god misli da je dobro za njegovo zdravlje,” dodala je.
Crkveno rukovodstvo zvanično podržava vakcinaciju. Poglavar Grčke pravoslavne crkve, arhiepiskop Jeronim, u novembru je bio zaražen kovidom-19 i proveo je nekoliko dana na intenzivnoj njezi. Mjesec kasnije je kazao: “Da nisam bio zaražen, bio bih prvi koji bi otišao da se vakciniše.”
Kasnije je objavio da je primio vakcinu 12. maja.
Međutim, nekoliko uticajnih arhiepiskopa i sveštenika stalno govore vjernicima da se ne vakcinišu, a neki odbijaju da puste u crkvu vakcinisane i one koji nose maske.
Mitropolit kifirski Serafim, jedan od najmoćnijih sveštenika u zemlji, čak širi teorije zavjere da su “vakcine proizvod abortusa”.
”Ovaj proizvod koji se dobija od ubijenih embriona biće nam ubrizgan u tijelo... Žele da stvore metaljudsko biće, mutaciju čovjeka, čovjeka koji će biti kao robot,” kazao je.
Vladin odgovor
Grčka bilježi veliki porast broja oboljelih, što je uglavnom posljedica delta varijante. Krajem juna, prosječno je bilo oko 400 zaraženih dnevno, a sada se taj broj skočio na 2.700 dnevno.
Oko 44% populacije je u potpunosti vakcinisano, što je nešto iznad prosjeka EU. Međutim, oklijevanje je usporilo imunizaciju, a neki stručnjaci upozoravaju da će na kraju potpuno biti vakcinisano samo 55-58% stanovništva, što je značajno manje od projektovanih 75%.
U pokušaju da poveća ove brojeve, grčka vlada je proglasila obaveznu vakcinaciju za zdravstvene radnike i zaposlene u staračkim domovima. Ministarstvo unutrašnjih poslova pokrenulo je kampanju da poveća stopu vakcinacije u manjim zajednicama, što podrazumijeva i uključivanje lokalnih zvaničnika i sveštenstva koje je naklonjenije vlastima.
Iako je Grčka zvanično sekularna država, crkva ima ogroman uticaj na politiku i društvo, što otežava političarima da se miješaju u vjerska pitanja. Vladi je tradicionalno teško da se suprotstavi sveštenicima koji imaju veliki uticaj na birače. Čak i za sami vrh crkve ima poteškoća da se suprotstavi pojedinim sveštenicima.
”Vlada pokazuje toleranciju, pa čak i poklapanje, sa iracionalnim glasovima unutar Grčke crkve,” kaže portparol vodeće opozicione partije Siriza, Nasos Iliopulos. “Važno je da unutar crkve ima veoma snažnih glasova koji brane racionalnost i nauku. Međutim, vlada sa svojim opštim stavom i kontradiktornošću ne pomaže da se izoluju ekstremistički glasovi.”
Od 15. juna samo je vakcinisanima dozvoljen ulazak u barove, restorane, bioskope i pozorišta. Međutim, ovakve mjere nisu objavljene za crkve.
Redovno kršenje pravila
Od početka pandemije crkva je redovno kršila pravila. Sveštenstvo nikada nije imalo obavezu da nosi maske. Crkve su bile prve zgrade u zemlji koje su se otvorile nakon zaključavanja, iako je ostatak Grčke ostao u kućama.
Pravila koja se primjenjuju na svakoga, poput nošenja maske i držanja distance, nikada se stvarno nisu primjenjivala u crkvama. Nije čak ispoštovana ni direktiva da se vaskršnje službe održe ranije, a ne u ponoć kako je uobičajeno, zbog policijskog časa koji je bio na snazi širom zemlje.
Mitropolit etolijski i akarnananijski Kozma nazvao je nevjernima one koji se plaše da prisustvuju službama u prepunim crkvama.
”Bog ne da da se zarazite. Bog ne zaražava! Ovo je sveto mjesto, hram je božanski,” kazao je.
Tokom vaskršnjih praznika, hiljade vjernika ispunile su crkve u Agrinu, najvećem gradu ove zapadne oblasti. Nakon nekoliko dana, broj zaraženih kovidom-19 na tom području naglo je skočio, a isto se desilo i na egejskom ostrvu Kalimnos.
Početkom pandemije Sveti sinod objavio je da se virus ne može prenijeti svetim pričešćem. Nekoliko sveštenika koji su koristili kašike za jednokratnu upotrebu tokom pričešća kako bi izbjegli prenošenje virusa pljuvačkom bili su suspendovani.
Političari iz vladajuće konzervativne Nove demokratije uslikani su kako se pričešćuju, a ljekari bliski Sirizi takođe su podržali sveto pričešće.
Prošle nedjelje, hiljade demonstranata protiv vakcina okupili su se u dva najveća grčka grada da pruže otpor planu da se vakcinacija učini obaveznom i dostupnom djeci. Okupljeni su nosili transparente “Kažemo ne otrovu”, grčke zastave i krstove. Na protestu u Atini bilo je prisutno nekoliko sveštenika.
”Oni hoće nama, sveštenicima, da kažu šta da pričamo,” kazao je Voludakis, koji je držao službu protiv vakcina u crkvi Sv. Nikole. “Vjerske lidere koji ovo prihvatataju najviše treba kriviti.”
Odmah iza ugla od ove crkve, zidovi su prekriveni posterima antifašističkih grupa koje nazivaju vakcinaciju ucjenom i pozivaju na otpor, tako praktično obezbjeđujući Voludakisu neočekivanog saveznika.
”Sabotiraj aparthejd u zdravstvenim pravilima,” kaže jedan transparent.
Na trgu Sintagma u Atini hiljade ljudi su uzvikivali slogane poput: “Pravoslavlje je živo”, “Mi smo Hristovi vojnici”, “Kazna stiže” i “Mi ne nosimo oružje, nego krstove”.
Suzavac i vodeni topovi u Atini
Grčka policija koristila je suzavac i vodene topove da rastjera okupljene na centralnom trgu u Atini koji su za vikend protestovali protiv obavezne vakcinacije protiv kovida-19.
Više od 4.000 demonstranata okupilo se treći put ovog mjeseca ispred grčkog parmlamenta protiveći se obaveznoj vakcinaciji koja je uvedena za određene profesije.
Neimenovani izvor iz policije kazao je Rojtersu da su pojedini demonstranti bacali petrol bombe zbog čega je policija odgovorila suzavcem.
Posljednja istraživanja pokazuju da bi većina Grka primila vakcinu protiv kovida-19 od koji je u toj zemlji odnio ukupno 12.890 života. Oko 45% populacije je u potpunosti vakcinisano.
Kako je broj oboljelih počeo da se povećava, Grčka je naredila vakcinaciju zdravstvenih radnika i zaposlenih u staračkim domovima i pozvala prosvetne radnike da se vakcinišu na vrijeme za početak školske godine.
Vakcine, molitva i bogosluženja
Ranije ovog mjeseca, ministar zdravlja Vasilis Kikilias i portparol Ministarstva zdravlja za pitanja koronavirusa, specijalista za zarazne bolesti Sotiris Ciodras, sastali su se sa Svetim Sinodom u pokušaju da obezbijede podršku sveštenstva za kampanju vakcinacije.
Međutim, poruka Svetog Sinoda nije bila tako snažna, osim što su preporučili da “vakcinacija kao jedino naučno testirano rješenje za sprečavanje širenja koronavirusa bude stvar slobodnog izbora,” kao i “budnost u molitvama” i “često prisustvo bogosluženjima”. Nisu pominjali preduzimanje koraka protiv sveštenika antivaksera.
”Ostajemo posvećeni traganju za istinom zajedno sa Crkvom,” kazao je Ciodras nakon sastanka.
Prošle nedjelje Sveti sinod je poslao cirkularno pismo koje je pročitano juče na službama u kojima se vjernicima kaže da vakcine nisu suprotstavljene crkvenom učenju i da pozivaju vjernike da slijede uputstva ljekara.
Vladini napori se nastavljaju. Crkva “može da utiče na vjernike i može da prenosi sopstveno iskustvo sa ovim nevidljivim neprijateljem, s obzirom da je od podljedica korone preminulo više mnitropolita i sveštenika,” kazala je portparolka vlade Aristotelija Peloni prošle nedjelje. “Crkva ima snažan uticaj na pastvu kroz pozive vjernicima, naročito onima koji pripadaju ranjivim grupama, da se vakcinišu.”
Članak je objavljen u magazinu “Politiko”.
Prevela i priredila: D. Vraneš Redžić
Bonus video:
