Na širokom području sela Šekular u beranskoj opštini nestanci struje su svakodnevica, uprkos tome što su na njihovoj istoimenoj rijeci napravljene četiri male hidrolektrane.
To, kako pričaju mještani, ni u čemu nije promijenilo situaciju, tako da struje u selima, apsurdno, ima jedva za sijalicu i da bi bilo krajnje vrijeme da Šekularci dobiju određene benefite od mini elektrana koje je napravila „Hidroenergija Montenegro“.
„Prije izvjesnog vremena čitavih sedam dana nije bilo jedne faze. Narod je štetovao zimnice u zamrzivačima. Da li je to normalno? Pored četiri hidrocentrale, mi smo praktično bez struje“, kaže predstavnik Mjesne zajednice Vesko Davidović.
On objašnjava da je to najveći problem za čitavo seosko područje Šekulara, na kojem je polovina električnih stubova stara skoro pola vijeka.
„Desilo se jednom prilikom da se stub srušio od starosti, onako pod naponom. Srećom, nije bilo ljudi u blizini, tako da je samo stoka stradala. Ko će tu štetu vlasniku da nadoknadi“, pita Davidović. Stanovnici te beranske mjesne zajednice zbog ovakve situacije su ponovo od nadležnih službi zatražili da preduzmu mjere radi urednijeg elektrosnabdijevanja na njihovom području.
Oni smatraju da bi država na poseban način morala da obaveže i Elektroprivredu i koncesionare koji su napravili elektrane na Šekularskoj rijeci da u toj oblasti uvedu više reda.
“Bilo bi dobro da Elektroprivreda i vlasnici mini hidroelektrana konačno poprave postojeću elektromrežu i da barem na taj način doprinesu stvaranju boljih životnih uslova u našim selima. Najbolji i najpravedniji način bi bio da mi dobijamo procenat od proizvedene i prodate struje, da to ostaje selu”, smatra Davidović.
Preduzeće „Hidoenergija Montenegro“ osnovano je upravo u Beranama u jesen 2007. godine. Tada je biznismen Oleg Obradović došao u rodni grad i preko kompanije „Hamera Capital“ napravio dogovor sa tri opštine na sjeveroistoku Crne Gore o davanju koncesija za izgradnju malih hidroelektrana na njihovim teritorijama, ponudivši im zauzvrat dio akcija u zajedničkoj firmi.
Odluka o upisu udjela Opštine Berane u d.o.o. „Hidroenergija Montenegro“ donijeta je u lokalnom parlamentu krajem oktobra te godine. U njoj je precizno definisano da će Opština kao svoj osnivački ulog unijeti „nenovčana sredstva u iznosu od 5.023 eura, shodno procjeni ovlašćenog procjenjivača“ i na osnovu ovog uloga postati vlasnik 3,33 procenta kapitala novoosnovane firme.
Tom odlukom je definisano i da sjedište firme bude u Beranama, sa osnovnom djelatnošću „izgradnja objekata za proizvodnju i distribuciju električne energije“.
Kasnije se, međutim, ispostavilo da prema pregledu u Centralnom registru privrednih subjekata Opština Berane, kao ni druge dvije opštine, Andrijevica i Plav, nikada nijesu upisane kao vlasnici „Hidroenergije Montenegro“.
U registru Centralne depozitarne agencije zabilježeno je skoro dvadeset promjena.
Trenutno su vlasnici kontroverzni biznismeni Aleksandar Mijajlović i Vesko Ubović sa po trideset procenata i Hamera Capital sa 40 odsto vlasništva.
Prvenstveni plan „Hidroenergije Montenegro” je bio da izgradi ukupno trinaest mini hidroelektrana na području beranske opštine, a vrijednost investicija je 28 miliona eura. “Hidroenergija Montenegro” koncesije je dobila na 27 godina. Sve lokacije su u slivu Lima. Pet u području Šekularske rijeke, i čak osam na beranskoj Bistrici.
Tri male hidroelektrane planirano je da se izgrade na području plavske opštine, i još četiri u Andrijevici.
Nakon što je taj posao na području Berana uveliko odmakao i električna energija iz malih elektrana počela da se distribuira i prodaje, odnosno da se pretače u novac, pitanje koristi i štete prvi su postavili mještani Šekulara.
“Na Šekularskoj rijeci hidroelektrane su počele da se grade još 2012. godine. Te godine Hidroenergija je napravila sporazum sa tadašnjom lokalnom upravom u Beranama. Do sada su izgrađene ukupno četiri hidrocentrale, od kojih smo mi vidjeli samo štetu. Ja sam gledao taj sporazum u kojem se Hidroenergija obavezala da nakon izvođenja radova svu infrastrukturu vrati u prvobitno stanje. Malo od toga je ispoštovano”, priča Davidović.
On smatra da bi od” tih silnih miliona” koji se iz vode pretaču u energiju moglo nešto izdvojiti za instaliranje novih trafo-stanica, jer bi se na taj način pojačao napon struje koji u pojedinim domaćinstvima u Šekularu ne prelazi 140 volti.
Mještanima Šekulara je poznato da su do sada iz hidroelektrana u njihovom selu koncesionari izvukli preko pet miliona eura dobiti. Oni postavljaju pitanje koliko će još izvući za dvadeset i sedam godina, na koliko su dobili koncesije, i da li će selo vidjeti bilo kavu korist od toga, osim što su pretrpjeli neprocjenjivu ekološku štetu u slovu Šekularske rijeke.
Priče o zapošljavanju lokalnog stanovništva bile su prevara
Davidović ističe da iz današnje perspektive sve izgleda prilično haotično i neregularno.
Sve priče o zapošljavanju lokalnog stanovništva bile su, kaže on, prevare. Osim nekoliko stražara i dva-tri radnika na održavanju protoka vode, koji dobijaju po dvjesta pedeset eura, niko iz šekularskih sela više ne radi u hidroenergetskom sistemu na ovoj rijeci i njenim izvorištima.
“Na izvorištima su napravili dvije male hidrocentrale. Zatim su vodu cijevima odveli šest kilomeatra do sljedeće, koja je nešto veća. Četvrta i najveća je niže prema gradu, odnosno selu Rijeka Marsenića. Sva struja odatle se distribuira do njihovog centra u prigradskom naselju Buče, i odatle odlazi u sistem”, objašnjava Davidović.
Bonus video:
