Saopštenje Ministarstva unutrašnjih poslova u vezi biračkog spiska, odnosno zakonske regulative koju implementira ovaj resor Vlade, potvrdilo je da je u sistemu državne uprave na snazi, najblaže rečeno, haotično stanje i da se tamo ne zna ko pije, a ko plaća, saopšteno je iz Demokratske Crne Gore.
Iz te partije reagovali su na tekst "MUP: Nijedan državljanin Crne Gore ne može u posjedu imati dva ista važeća dokumenta"
Reagovanje prenosimo integralno
"Radi javnosti, bez ikakve želje za daljom polemikom, ukazaćemo na neodrživo stanje u institucijama sistema, oblasti izborne legislative i opravdanosti za sveobuhvatnom reformom izbornog i drugog zakonodavstva.
Iz resora unutrašnjih poslova saopšteno je, između ostalog, da "Državna izborna komisija vrši stalnu kontrolu biračkog spiska i upoređuje ga sa podacima iz relevantnih registara stanovništva, državljanstva, prebivališta, matičnih registra i bazom podataka ličnih karata".
Nesporna je činjenica da je propisano da Državna izborna komisija vrši nadzor nad primjenom Zakona o biračkom spisku. "Međutim, u praksi, komunikacija Komisije sa Ministarstvom unutrašnjih poslova ustvari je praćenje promjena u biračkom spisku“. Dakle, u svom reagovanju, Ministarstvo navodi da Komisija vrši stalnu kontrolu. Sa druge strane, iz Državne izborne komisije saopšteno nam je da praktično ništa ne mogu da kontrolišu.
Ovo se jasno vidi u odgovoru Državne izborne komisije na poslaničko pitanje koje su joj 7. okotobra ove godine uputili poslanici Demokrata i članovi Odbora za sveobuhvatnu reformu izbornog i drugog zakonodavstva, Momo Koprivica i Danilo Šaranović. U odgovoru koji su poslanici Koprivica i Šaranović dobili, imamo krajnje različit stav, po pitanju biračkog spiska, Komisije u odnosu na jučerašnje navode Ministarstva. Tako se u dopisu Komisije od 15. oktobra 2019. godine, između ostalog, navodi da ,,Komisija nema mogućnost pristupa kompletnim bazama iz kojih se crpe podaci za birački spisak, odnosno nema mogućnost pravljenja raznih upita nad ovim bazama, što bi omogućilo adekvatnu i brzu kontrolu promjena u biračkom spisku“.
KAKO SE VODI BIRAČKI SPISAK
Da bi se obezbijedila tačnost podataka o biraču, birački spisak pored do sada postojećih podataka treba da sadrži i ličnu fotografiju (u boji) birača formata kao na ličnoj karti, ime jednog od roditelja birača, tačnu adresu prebivališta (mjesto, ulica, kućni broj, ulaz, broj stana), a za birača koji boravi u inostranstvu i podatak o stranoj državi u kojoj birač ima boravište, mjesto boravišta i adresa birača u inostranstvu.
Ne može biti sporno postojanje tehničkih uslova da "lična fotografija" bude dio podataka o biraču sadržanih u biračkom spisku. Takvo rješenje primjenjeno je i na posljednjim parlamentarnim izborima u Republici Sjevernoj Makedoniji.
Demokrate su predložile rješenje kojim se obezbjeđuje da za sva lica koja se nalaze u biračkom spisku postoje (elektronskim) putem dostupni svi relevantni podaci o tome kako je lice steklo pravo upisa u birački spisak i kako su se njegovi podaci mijenjali kroz vrijeme. Na predloženi način osiguraće se postojanje mogućnosti uvida u dokumentaciju za sva lica koja se nalaze u biračkom spisku, a ne samo za ona lica čije se promjene prate nakon što je MUP formirao birački spisak u skladu sa Zakonom o biračkom spisku (član 12 stav 11).
KOME SE DOSTAVLJA BIRAČKI SPISAK
Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o biračkom spisku (,,Službeni list CG”, br. 92/17), kojeg je na predlog radne grupe predstavnika parlamentarne većine, Skupština Crne Gore, u odsustvu opozicije, usvojila krajem 2017. godine brisane su odredbe osnovnog Zakona kojima su bila propisana posebna prava parlamentarne stranke, podnosioca potvrđene izborne liste i nevladine organizacije kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora (uskraćeno im je: pravo na dostavu svih podataka o biračima o promjenama nastalim u biračkom spisku u odnosu na prethodno održane izbore (član 17 stav 4); pravo uvida elektronskim putem u dokumentaciju izvornih registara na osnovu koje su promjene u biračkom spisku izvršene (član 21 stav 2); pravo na dostavu kompjuterski obrađenog biračkog spiska na odgovarajućem mediju (član 22); pravo na dostavu podataka o biračima koji utiču na tačnost i ažurnost vođenja biračkog spiska (član 25).
Na navedeni način, od stane parlamentarne većine, onemogućena je kontrola načina vođenja biračkog spiska i uskraćena prava parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji ovlašćenoj za praćenje izbora, koja su godinama postojala.
Rješenjem koje su Demokrate uputile Odboru, ponovo se uspostavlja pravo učesnika na izborima i posmatračima izbora, na dostavljanje kompjuterski obrađenog biračkog spiska na određenom mediju, s tim što u skladu sa Zakona o zaštiti podataka o ličnosti i međunarodnim standardima kompjuterski obrađen birački spisak ne može sadržati podatak o jedinstvenom matičnom broju birača. Na isti način, našim predloženim rješenjem, uređeno je pitanje dostavljanja podataka koji utiču na tačnost i ažurnost vođenja biračkog spiska parlamentarnoj stranci, podnosiocu potvrđene izborne liste i nevladinoj organizaciji kojoj je od strane nadležnog organa izdato ovlašćenje za praćenje izbora.
IDENTIFIKACIJA BIRAČA
Da bi se obezbijedila tačnost podataka o biraču, birački spisak pored do sada postojećih podataka treba da sadrži i ličnu fotografiju (u boji) birača formata kao na ličnoj karti, ime jednog od roditelja birača, tačnu adresu prebivališta (mjesto, ulica, kućni broj, ulaz, broj stana), a za birača koji boravi u inostranstvu i podatak o stranoj državi u kojoj birač ima boravište, mjesto boravišta i adresa birača u inostranstvu.
Ne može biti sporno postojanje tehničkih uslova da ,,lična fotografija” bude dio podataka o biraču sadržanih u biračkom spisku. Takvo rješenje primjenjeno je i na posljednjim parlamentarnim izborima u Republici Sjevernoj Makedoniji.
Predloženim rješenjem, predviđeno je da izvod iz biračkog spiska za biračko mjesto ne sadrži redni broj upisa birača u okviru biračkog mjesta. Na navedeni način eliminiše se mogućnost do sada prisutne zloupotrebe od strane presjednika biračkog odbora, koji glasnim saopštavanjem rednog broja birača koji dolazi da glasa, omogućava da se na biračkom mjestu vodi evidencija o biračima koji su glasali.
CRS-KLJUČ ZA SVE EVIDENCIJE
Jednu od ključnih pretpostavki za demokratske i zakonite izbore predstavljaju tačni i ažurni birački spiskovi. Izvori svih podataka na osnovu kojih se za neko lice vrše promjene u biračkom spisku (centralni registar stanovništva, registar prebivališta, državljana, rođenih, umrlih, baza podataka ličnih karata, JMBG) nalaze se u službenoj evidenciji koju vodi MUP. Zato potpuna javnost u radu tog državnog organa i kontrola rada na ažuriranju podataka o biračima, predstavlja bitan preduslov za sticanje povjerenja u pravilnost biračkog spiska. S tim u vezi, Demokrate su uputile Odboru Predlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o biračkom spisku (odredbe od čl. 1 do čl. 25).
KONTROLA BIRAČKOG SPISKA
Prema sada važećem rješenju Zakona o biračkom spisku (član 12 stav 1) propisano da se promjena u biračkom spisku vrši po službenoj dužnosti ili na zahtjev birača.
Predloženom izmjenom navedene odredbe zakona, predviđeno je i da se promjena u biračkom spisku vrši na osnovu zahtjeva birača koji podnosi za sebe ili drugoga, kao i na osnovu zahtjeva parlamentarne stranke ili podnosioca potvrđene izborne liste. Takođe, predviđeno je da parlamentarna stranka i podnosilac potvrđene izborne liste, mogu, organu nadležnom za vođenje biračkog spiska, podnijeti zahtjev za upis, brisanje, izmjenu, dopunu, ili ispravu podatka za birače u biračkom spisku, ako nađe da za to postoje zakonom utvrđeni razlozi, te da se uz zahtjev prilažu potrebni dokazi.
Parlamentarna stranka i podnosilac potvrđene izborne liste imaju na zakonu zasnovan pravni interes da će svaki građanin Crne Gore, koji ispunjava zakonom propisane uslove, biti upisan u birački spisak, te da to pravo ne može ostvariti nijedno lice koje ne ispunjava uslove za upis u birački spisak.
Na navedeni način ne može biti povrijeđeno pravo birača ni u kom vidu, jer je, saglasno predloženim izmjenama i dopunama ovog zakona, donošenje rješenja o eventualnoj promjeni podataka o biraču u izvornom registru i u biračkom spisku, nakon sprovedenog postupka i pribavljenih dokaza, u isključivoj nadležnosti Ministarstva unutrašnjih poslova.
AFIS SISTEM
Dovoljno je rečeno 2016. godine, kada je upravo iz Ministarstva unutrašnjih poslova saopšteno: ,,AFIS sistem je potpuno pouzdan, ALI LJUDSKI FAKTOR OSTAJE OD KLJUČNE VAŽNOSTI PRILIKOM PROVJERE PODATAKA, odnosno otisaka prstiju kroz sistem…” Iz tog razloga, Demokrate su uputile Odboru predlog za izmjene i dopune Zakona o izboru odbornika i poslanika, Ovim rješenjem propisuje se da se identitet birača na biračkom mjestu utvrđuje otiskom prsta, što će se omogućiti tako što će se na svakom biračkom mjestu postavi softverski dograđeni terminal za elektronsku identifikaciju birača koji će sadržati i čitač otiska prsta. Biometrijski podatak otiska prsta birača nalazi se u bazi podataka Centralnog registra stanovništva. Nakon utvrđenog identiteta, sistem prvo provjerava da li je birač već negdje glasao, ukoliko jeste, taj podatak se automatski evidentira u Centralnoj bazi podataka o biračima i pojavljuje na uređaju, te takvom biraču birački odbor neće omogućiti glasanje.
Jasno je, dakle, iz svega navedenog da su rješavanje gore pomenutih pitanja u najboljem javnom interesu, jer je tačan i ažuran birački spisak jedna od ključnih pretpostavki za fer i poštene izbore. Zbog istog, u cilju neophodne kontrole načina vođenja biračkog spiska, neophodno je, između ostalog, izvršiti izmjene i dopune Zakona o biračkom spisku", navodi se u reagovanju Demokrata.
Bonus video:
