Opozicija načelno podržava odluku Vlade da se predsjednici opština opet biraju u lokalnim parlamentima, a ne na neposrednim izborima, tako da je potpuno izvjestan prolaz kontroverznih izmjena Zakona o lokalnoj samoupravi.
Sagovornici “Vijesti” iz opozicije saopštili su da načelno podržavaju ideju prema kojoj će se samo gradonačelnik Podgorice i prvi čovjek Prijestonice - Cetinja birati na neposrednim izborima.
Iz Nove srpske demokratije (Nova) poručili su da su oni slično rješenje predlagali ranije, jer im se taj model čini mnogo “jednostavnijim i jeftinijim”.
Zamjenik predsjednika Nove Goran Danilović objasnio je da će poslanici te stranke biti spremni da glasaju za Vladino rješenje, naglašavajući da bi trebalo razmisliti da se jedino gradonačelnik Glavnog grada bira na tajnom glasanju.
“Ne bismo u istu ravan dovodili izbor gradonačelnika Podgorice i predsjednika opštine Cetinje. Radi se o simbolici, a i predsjednik Prijestonice nema neka posebna ovlašćenja, tako da ne vidimo zašto se i on ne bi birao u lokalnom parlamentu”, kazao je Danilović.
Vlada je prije par dana utvrdila Nacrt zakona o izmjenama zakona o lokalnoj samoupravi, a izbor predsjednika opština je najbitnija promjena u odnosu na zakonsko rješenje iz 2003. godine.
Poslanik DPS-a i član radne grupe za izradu tog akta Miodrag Vuković ranije je saopštio da su da međusobna “satiranja” u opštinama, gdje gradonačelnik i parlamentarna većina nijesu iz istih partija, “natjerali” Vladu da razmišlja o promjeni sistema izbora gradonačelnika.
Neki predsjednici opština, čak i iz DPS-a, ranije su ocijenili da bi novi izbor čelnih ljudi lokalnih samouprava bio korak unazad i da na taj način oni ne bi imali legitimitet koji sada imaju.
Danilović smatra da nema razloga za takvu bojazan, jer slični sistemi postoje u mnogim evropskim zemljama.
On je dodao kako razumije argumente koji govore o većem legitimitetu, ali da veliki problem predstavlja funkcionisanje opština kada predsjednici i većina u parlamentima nijesu iz iste partije.
“I u okruženju je bilo ‘povratka’ na staro, jer se pokazalo da je to racionalnije rješenje. U Srbiji su to uradili, pa ih niko nije optužio da koračaju unazad”, rekao je Danilović.
Funkcioner Nove je istakao da bi se, ako se usvoji novo-staro rješenje, ipak trebalo znati ko bi sa izborne liste bio predsjednik opštine i obrazložio: “Bilo bi dobro da kandidat za predsjednika opštine obavezno bude nosilac liste. Kako se ne bi dešavalo da se odjedanput, sa neke ko zna koje pozicije izabere predsjednik zato što je on, eventualno, poslušniji partijskoj strukturi od drugih”.
Direktor Pokreta za promjene (PzP) Boris Marić saopštio je da PzP generalno nije protiv predloga da se predsjednici opština biraju u lokalnim skupštinama, ali je napomenuo da bi se u tom slučaju hitno moralo mijenjati izborno zakonodavstvo vezano za lokalne uprave, kojim bi se depolitizovao i demokratizovao sistem upravljanja i odlučivanja.
“Novi izborni sistem bio bi mješoviti, odnosno većinsko - proporcionalni gdje bi odbornici dobili puni legitimitet”, kazao je Marić.
On je objasnio da bi u tom slučaju 50 odsto odborničkih mjesta pripalo partijskim listama, a 50 odsto kandidatima, bilo partijskim bilo nezavisnim.
U tom slučaju, kako je kazao, Podgorica, na primjer, bila bi izdijeljena na više izbornih jedinica, “otprilike na onoliko koliko u njoj ima mjesnih zajednica”.
Prilikom predstavljanja Nacrta, ministar unutrašnjih poslova Ivan Brajović objasnio je da će sadašnji predsjednici opština funkciju obavljati do isteka mandata na koje su birani, ukoliko ne nastupi neki od zakonskih razloga za prestanak obavljanja funkcije.
”Očekuju se izbori za predsjednika opština Žabljak i Kotor, i oni će obavljati tu funkciju do isteka mandata”, pojasnio je on.
Iz Socijalističke narodne partije kazali su da na stranačkom kolegijumu još nijesu donijeli konačan stav o tom pitanju.
Sprema li se potpuna centralizacija?
Nacrtom zakona propisani su načini prestanka mandata predsjednika opštine prije isteka mandata, a jedan od njih je i da Vlada može razriješiti predsjednika opštine.
Danilović kaže da bi DPS najviše volio da gradonačelnike bira i razrješava u kabinetu premijera Mila Đukanovića.
“Ali to nije pametno. Ukoliko je predsjednik povrijedio zakone i Ustav, zna se na koji način može biti smijenjen. Smatram da se predsjednik opštine nikako ne bi mogao razriješiti na Vladi, bez prethodne saglasnosti lokalnog parlamenta. To bi bilo dobro rješenje i zaštita da se odjednom ne dobije apsolutna centralizacija, sada kada nam je namjera da decentralizujemo Crnu Goru”, kazao je on.
U tekstu piše da će ga Vlada, ukoliko predsjednik opštine ne vrši poslove iz svoje nadležnosti, najprije upozoriti, a nakon toga i razriješiti funkcije.
U DPS-u ne misle isto
Predsjednica Skupštine opštine Nikšić Bojka Đukanović (DPS) kazala je kako smatra da će izbor gradonačelnika po novom rješenju biti funkcionalniji, posebno za one opštine u kojima je bilo problema u saradnji Skupštine i gradonačelnika.
„Pošto se Skupštini daje ingerencija da bira predsjednika, moja pretpostavka je da ga ona može i smijeniti ukoliko to ne funkcioniše i u tom smislu bi, naravno, odnos bio praktičniji, funkcionalniji i konstruktivniji nego ovaj do sada. Uostalom, vrijeme će pokazati da li je to dobro“, kazala je ona.
Potpredsjednik Opštine Mojkovac Stevan Grdinić (DPS) takođe je rekao da bi zbog sličnih problema trebalo mijenjati zakon.
„Novi zakon će omogućiti Skupštini da smijeni predsjednika, ukoliko ne bude radio kako treba“, kazao je on.
On je objasnio da je u Mojkovcu trenutna situacija takva da se sve „lomi“ oko jednog odbornika, koji je tas na vagi i u mogućnosti da uslovljava predsjednika i Skupštinu.
“Vijestima” su ranije gradonačelnici Herceg Novog Dejan Mandić(SNP) i Tivta Dragan Kankaraš (DPS) saopštili da ne podržavaju izmjene koje Vlada kani da uradi. To je nedavno u emisiji “Prizma” na TV Vijesti kazao i gradonačelnik Cetinja Milovan Janković (DPS).
Neka Skupština onda bira i predsjednika države
Danilović ističe da bi trebalo razmisliti da parlamentarna većina u državnoj Skupštini ubuduće bira predsjednika Crne Gore.
“Znam da bi to podrazumijevalo i promjenu Ustava. Ali, njegova ovlašćenja zaista su minimalna, ako se uporede sa ingerencijama predsjednika Vlade. Ne bi bilo loše razmisliti o toj ideji”, kazao je on.
Marić kaže da je veoma indikativno to što je Vlada poslala Nacrt zakona o lokalnoj samoupravi na dvomjesečnu javnu raspravu, ocjenjujući da na taj način pokazuju da još nijesu načisto da li je to rješenje pravo.
Marić je, govoreći o planu Vlade, ranije rekao da je očigledna namjera vlasti da, kroz deklarativno zalaganje za decentralizaciju i razvoj sistema lokalne samouprave, u stvari, zacementira svoj partijski uticaj, "popravljajući greške" napravljene u važećim zakonima.
„I da konačno obezbijede da lokalni parlamenti ostanu puka transmisija režimskih centara moći koji, ni ubuduće neće suštinski donositi nikakve odluke, već verifikovati volju partijske oligarhije. PzP smatra da treba demonopolizovati uticaj partija u izbornom procesu na lokalnom nivou i ustanoviti model koji će omogućiti izbor predstavnika građana“, istakao je Marić.
Bonus video:
