Prema istraživanju “Ocjena integriteta i kapaciteta lokalnih uprava u Crnoj Gori” službenici lokalnih organa skloni su korupciji da bi “završili posao”, a isti razlog motiviše i njihove stranke da nude mito. Prilikom međusobne komunikacije i jedni drugi su doživjeli ili bili svjedoci neprijatnih scena.
"Ocjena integriteta i kapaciteta lokalnih uprava u Crnoj Gori" je za potrebe Uprave za antikorapcijsku inicijativu i UNDP-a iz Podgorice realizovao Centar za preduzetništvo i ekonomski razvoj.
Istraživanje je rađeno tokom februara i marta ove godine na uzorku od 2.759 punoljetnih građana, 331 preduzeća i 381 službenika organa lokalne uprave direktnim anketiranjem, dok je sa predstavnicima nevladinih organizacija realizovano devet dubinskih istraživanja. Ono je pokazalo da je većina ispitanika potvrdila da su pristajali da daju zatraženo mito.
Na mišljenje ispitanih građana o postojanju korupcije, kaže se u izvještaju, utiče dugo čekanje u redovima, pokloni koji građani daju službenicima za posao koji im završe “preko reda”, prije vremena, jer “ako se negdje čeka red, onaj ko ulazi sa darovima brže završava posao” i “ako nemaš poznanstva ništa ne možeš završiti”. Rezultati upućuju na zaključak da na takvo mišljenje građana utiču priče drugih, iskustva prijatelja, rođaka, mediji, postojanje nepotizma, „završavanja posla preko veze“, kao i sve češća hapšenja zbog osnovane sumnje da su pojedinci u pojedinim lokalnim samoupravama počinili krivična djela korupcije i zloupotrebe službenog položaja.
“Rangirajući sektore u kojima je korupcija najizraženija građani izdvajaju one koje su u vezi sa izgradnjom objekata, odnosno izdavanjem građevinskih dozvola, građevinskom inspekcijom i urbanizmom, koje se izdvajaju i po neažurnosti. Ovaj problem je posebno prisutan u opštinama na jugu”, kaže se u izvještaju objavljenom na sajtu Uprave za antikorupcijsku inicijativu. Najčešći uzrok korupcije u organima lokalne samouprave, prema mišljenju građana, je loša primjena zakona i nepostojanje efikasne unutrašnje i spoljašnje kontrole. Iako su komplikovane procedure i propisi označeni kao najzastupljenija negativna pojava u njihovom radu, građani smatraju da one nijesu uzrok pojave korupcije, makar ne direktni.
Tokom istraživanja, 241 građanin je naveo da su službenici od njih tražili mito, a građani na jugu su bili u češćoj situaciji da im se traži mito od ispitanika u centralnom i sjevernom regionu.
“U najvećem broju slučajeva, zahtjeve za mitom su upućivali službenici građevinske i komunalne inspekcije i policije, opštinskih šalterskih službi i urbanizma. Navedene službe u najvećem procentu prijavljuju ispitanici iz sjevernih opština. Značajan podatak je da je 106 ispitanika, koji su prijavili da im je službenik tražio mito, nijesu željeli da navedu o kojoj se službi radi. Ovo je pogotovo karakteristično za građane iz južnog regiona. Građani su najčešće pristali da daju mito. Neprijavljivanje službenika koji su zahtijevali mito najviše je prisutno kod ispitanika iz centralnog i južnog regiona. Građani sa sjevera su ovakve zahtjeve jedino prijavljivali starješini organa lokalne samouprave, a iz centralnog regiona samo Upravi policije. U slučaju prijavljivanja službenika koji su tražili mito, prijava je u tri slučaja proglašena neosnovanom, a u dva slučaja službenik je ukoren. Ishod pritužbe se još ne zna za jedan prijavljeni slučaj, a u po jednom slučaju službenik je suspendovan na neko vrijeme i premješten je na drugu dužnost”, kaže se u izvještaju.
Prema dobijenim rezultatima, svaki peti ili 529 građana je uz pomoć rođaka, prijatelja iz lokalne samouprave nekada „završio posao“. Na skali “izuzetno zastupljena”, najviše je korumpirano zdravstvo i policija, dok građani južne regije izdvajaju katastar.
Iznosi koje lokalne službe naplaćuju građanima za usluge, dozvole i kazne, su, prema njihovom mišljenju, visoki. U odnosu na nacionalni prosjek, ispitanici u južnim opštinama u većem procentu navode da su ove cijene visoke, dok je taj procenat u sjevernim opštinama na nižem nivou.
Zaposleni u opštinama kao najveći uzrok korupcije navode loše plate, lošu primjena zakona i propisa i nepostojanje efikasne unutrašnje i spoljašnje kontrole za suzbijanja korupcije.
Prema podacima izvještaja, podmićeni službenici su uglavnom pomagali strankama da ubrzaju dobijanje dozvola uvjerenja i potvrda.
Što se tiče odnosa prema strankama, službenici nijesu pošteđeni neprijatnih scena, ali ni građani, koji uglavnom ne prijavljuju neljubazne službenike zbog straha da neće završiti posao zbog kojeg su došli.
Oko 20 odsto ispitanika iz nevladinog sektora je ocijenilo rad kao dobar ili solidan, dok je isto toliko istaklo da je rad nedovoljan, nekvalitetan i netransparentan, da u značajnoj mjeri zavisi od poznanstava u organima lokalne samouprave.
Predstavnici preduzeća imaju slična iskustva kao i građani.
Partije zapošljavaju svoje ljude
„Korupcija je kada plaćaš ili lobiraš da dobiješ ono što inače treba da dobiješ ili pak kada plaćaš ili lobiraš za ono što ne bi smio ili trebalo da dobiješ“, ,„Korupcija je kada si plaćen da nešto radiš, a tražiš da ti građanin za to isto plati“ definicije su koje su dali predstavnici nevladinih organizacija koji su učestvovali u istraživanju.
“Gotovo svi misle da je u lokalnoj samoupravi prisutna korupcija, a kao razloge za takav stav navode ponašanje pojedinih službenika koji vidno krše pravila i prolaze bez sankcija. Osim toga, navode još i zapošljavanje članova vladajuće partije bez obira na kvalifikacije i nedostatak kontrole rada”, ističe se u izvještaju.
Sa aspekta NVO-a glavni uzroci korupcije u opštinskim organima su nepoštovanje zakona, ukazane prilike i pohlepa zaposlenih, loše navike koje su davno stečene, mogućnosti sticanja materijalnih koristi, odsustvo kontrole i sankcija. Polovina ispitanika je odgovorila da odbornici u skuštinama ne mogu doprinijeti borbi protiv korupcije, jer se “oni vode prevashodno svojim partijskim interesima i da su i sami najčešće korumpirani”. Ostatak je izjavio da bi odbornici mogli imati uticaja ukoliko bi sami pružili primjer.
Bonus video:
