Ameba može pojesti vaš mozak, vaši udovi mogu iznenada početi da nekontrolisano otiču, možete postati slijepi... i sve to izazivaju paraziti kojih možda niste ni svjesni da se nalaze u vašem tijelu...
Lajšmanija je zoonoza, protozoalna infekcija čovjeka i životinja, najčešće pasa. Uzročnik ove parazitske bolesti je intracelularna protozoa iz roda lajšmanije. Prenosioc bolesti je insekt iz familije flebotomina, kod nas poznat pod imenom nevid ili papatač.
Bolest je karakteristična za sve mediteranske zemlje, sjevernu Afriku, srednju i južnu Ameriku. Bolest je česta na području Podgorice i primorskom dijelu Crne Gore.
Od lajšmanije kod nas najčešće obolijevaju psi, stariji od godinu dana, dok ljudi obole u višestruko manjem procentu.
Nije zabilježen, do sad, nijedan slučaj direktnog prenošenja bolesti sa psa na čovjeka kontaktom. Bolest se može prenijeti transfuzijom krvi ili ubodom iglom, sa psa na psa i sa čovjeka na čovjeka.
Bolest ima simptome u vidu alopecija, eksfolijativnog dermatitisa, nodularnih kožnih lezija, generalizovane limfadenopatije, progresivni gubitak težine, mišićne atrofije, letargija, smanjeni apetit, poliurija, polidipsia, očne promjene, a bolest može biti prisutna i skoro bez vidljivih spoljnih simptoma.
Očni ili afrički očni crv (Loa loa) je valjkasti crv koji parazitira u potkožnom tkivu čovjeka, a može da migrira do očiju pa se može vidjeti kroz providnu beonjaču. Migracije izazivaju jak bol u očima koji traje od nekoliko minuta do nekoliko sati, upale pa čak i sljepilo.
Endemit je u dijelovima Zapadne Afrike posebno u tropskim šumama Kongoa i Sudana. Kod starosjedioca su simptomi manje ozbiljni nego kod turista kod kojih se javljaju određene komplikacije. Bolest prenose muve iz roda Chysops. Ovim crvom zaraženo je oko 20 miliona ljudi u Africi.
Foto: Wikipedia
Ascaris lumbricoides (velika dječija glista) je čest parazit djece i odraslih, živi u tankom crijevu, a njegove larve u toku migracije borave u jetri i plućima.
Ascaris lumbricoides je najveća nematoda čovjekovog digestivnog trakta. Nematode su nesegmentirani, obli crvi kod kojih je izražen polni dimorfizam (jedinke su odvojenih polova), mužjaci su manji od ženki. Tijelo nematoda je pokriveno kutikulom koja je kompleksne građe. Ispod kutikule se nalaze mišićni sloj koji omogućava kretanje parazita. Mužjak Ascaris lumbricoidesa je veličine oko 17 cm, a ženka od 25 do 30 cm.
Ženka polaže nesegmentovana jaja koja se segmentiraju u spoljašnjoj sredini. Ukoliko su jaja oplođena, ona su veličine 60x45 μ i imaju 3 opne. U spoljašnjoj sredini jaja moraju da pretrpe segmentaciju da bi postala infektivna za čovjeka. Otporna su na hladnoću, antiseptička sredstva i razblažene kiseline. Temperatura od 65 stepeni Celzijusa ubija ih za nekoliko minuta, a sunčana svjetlost za 24 sata.
Da bi se u jajašcu mogao zametak dalje razvijati, potrebni su povoljni uslovi, obično u vlažnoj i toploj zemlji.
Onkocerkozu (Onchocerca, riječno sljepilo) izaziva parazit Onchocerca volvulus, a prenose je mušice papučarke koje se legu u brzim vodotocima. Onhocerkoza je endemska u više od 25 zemalja tropskog pojasa Afrike, Azije i Amerike.
Osobe koje putuju na kratko vrijeme u maloj su opasnosti, međutim oni koji ostaju duže od 3 mjeseca i žive i rade pored prebivališta mušica papučarki su u velikoj opasnosti (misionari, vojnici).
Manifestuje se osipom koji svrbi, upalom kože, povećanim limfnim čvorovima i oštećenjima očiju koja mogu dovesti do gubitka vida.
Prevencija je ista kao i za sve bolesti koje prenose insekti – repelenti i odjeća dugih rukava i nogavica.
Afrika dobija bitku protiv riječnog sljepila: Seljani love crne muve >>>
Od riječnog sljepila boluje više od 18 miliona ljudi u svijetu.
Toxoplasma gondii je parazit koji se nastanjuje u svim toplokrvnim životinjama i ljudima. Infekcija ovim parazitom moguća je preko termički nedovoljno obrađenog mesa (jagnjetine, svinjetine i govedine), fecesa zaraženih mačaka, kao i prenosom sa inficirane majke na fetus, što može dovesti do oboljenja i/ili smrti fetusa.
Oko 10-20% ljudi je zaraženo toksoplazmom, ali samo kod jako malog broja dođe do razvoja bolesti – toksoplazmoze.
Tokom prvih nedjelja nakon infekcije mogući su simptomi koji podsjećaju na simptome gripa. Nakon toga ovaj parazit rijetko uzrokuje simptome bolesti.
Šagasova bolest ili američka tripanosomijaza je tropska parazitarna bolest koju uzrokuje praživotinja Trypanosoma cruzi.
Od Chagasove bolesti obolijevaju oni koje zaraze zaraženi kukci, prenosnici bolesti. Bolest se prenosi kukcima iz porodice Reduviidae koji sisaju krv. Zajedno sa krvlju parazit ulazi u probavni sistem gdje se razvija. Parazit se nalazi u izmetu kukca koji kad sisa krv, pored mjesta uboda obavlja i nuždu. Kako "žrtva" rukama trlja mjesto uboda (usta, a ponekad i oko očiju), svojim utrljavanjem omogućava da izmet zajedno sa nametnikom uđe u krvotok.
Prvi simptomi bolesti su mučnina, vrtoglavica, oticanje očiju i povišena temperatura. Nakon toga bolest miruje godinama, a nekad i decenijama.
Insekat zarazu može da prenese i na kućne ljubimce, a "djeluje" isključivo dok domaćini spavaju i dok nema izvora svjetlosti koji ih ometaju u kretanju.
Bolest se inače javlja uglavnom u siromašnim ruralnim područjima Meksika, Centralne i Južne Amerike, a od nje u svijetu umre oko 20.000 ljudi godišnje. Nekoliko slučajeva je zabilježeno i u Evropi.
Amebijaza (lat: amoebiasis) je vrsta protozoalne infekcije koja može biti akutna ili hronična, a javlja se u vidu zapaljenja sluznice debelog crijeva ili drugih vancrijevnih manifestacija. Uzročnik bolesti je dizenterična ameba (Entamoeba hystolitica), koji se javlja u vidu vegetativne i cistične forme. Za čovjeka je patogena vegetativna forma ovog parazita. Najteži oblik bolesti je tzv. amebna dizenterija.
Oko 90 odsto zaraženih osoba nema nikakve simptome, ali bolest ima potencijal da postane izrazito opasna. Prema procjenama Svjetske zdravstvene organizacije od amebijaze godišnje oboli oko 40-50 miliona ljudi širom svijeta, a između 70.000 i 100.000 slučajeva se završi smrtnim ishodom.
Trihurijaza je zarazna bolest koju uzrokuje crijevni okrugli crv Trichuris trichiura.
Parazit se javlja uglavnom u suptropskim i tropskim područjima u kojima slabe higijensko-zdravstvene mjere i topla, vlažna klima osiguravaju uslove potrebne za inkubaciju jajašaca u tlu.
Zaraza nastaje kada osoba proguta hranu koja sadrži jajašca koja su bila inkubirana u tlu tokom 2-3 sedmice. Larve se izlegu u tankom crijevu, sele se u debelo crijevo i zavuku glave u crijevnu sluznicu. Svaka larva naraste na oko 11 cm. Zrele ženke proizvedu oko 5.000 jajašaca na dan koja se izlučuju stolicom.
Samo jaka zaraza izaziva simptome boli u stomaku i proliv. Vrlo jaka zaraza može uzrokovati krvarenje iz crijeva, anemiju, gubitak težine i upalu slijepog crijeva (apendicitis). Ponekad može rektum ispasti kroz anus (prolaps rektuma), naročito kod djeteta ili žene u trudovima.
Filarijaza je parazitsko oboljenje, koje izazivaju valjkasti crvi iz reda Filariidae. Kod čovjeka infekciju izaziva osam vrsta ovih parazita: Loa loa, Onchocerca volvulus, Mansonella streptocerca (kožna grupa), Wuchereria bancrofti, Brugia malayi, Brugia timori, (limfatična grupa), Mansonella perstans i Mansonella ozzardi (okultni oblik).
Kao i kod svih valjkastih crva, životni ciklus filarije ima 5 razvojnih faza, od čega se prve dvije odigravaju dok su filarije još u organizmu vektora (komarci i muve). Oni se infestiraju ujedom i hrane se krvlju čovjeka, a isto tako prenose filarije u organizam čovjeka kada su u trećem razvojnom stadijumu. Odrasla ženska jedinka produkuje hiljade novih larvi.
Simptomi filarijaze zavise od vrste filarije koja je dovela do infekcije.
Limfatična filarijaza je posljedica prisustva crva u limfnim sudovima i čvorovima i manifestuje se povišenom tjelesnom temperaturom, ingvinalnom (u regiji prepona) ili aksilarnom (u regiji pazuha) limfadenopatijom (uvećanim limfnim čvorovima), bolom u predjelu prepona ili testisa, ljuštenjem kože, velikim otokom ekstremiteta ili genitalija (elefantijaza)...
Tropska plućna eozinofilija se karakteriše paroksizimalnim suvim kašljem, „sviranjem“ u grudima, dispnejom (otežanim disanjem), anoreksijom, malaksalošću i gubitkom tjelesne težine.
Mikrofilaremija najčešće prolazi asimptomatski, a nekada se kod težih infekcija javlja granulomatozno zapaljenje slezine koje vremenom dovodi do njene destrukcije.
Onkocerkijaza dugo vremena prolazi bez simptoma. Odrasle jedinke stvaraju čvorove u potkožnom tkivu i oslobađaju larve u okolna tkiva. Nezrele jedinke se kreću po tijelu i mogu izazvati različite simptome: poremećaje vida (od lakših formi do potpunog sljepila), osip, lezije, svrab, depigmentacije po koži, upalu limfnih čvorova...
Kod loaijaze se javljaju otoci potkožnog tkiva ekstremiteta (najčešće oko zglobova), što je praćeno bolom, svrabom i urtikarijom. Rijetko može nastati komplikacija u vidu meningoencefalopatije.
Amebom Naegleria fowleri inficirano je samo 175 osoba u svijetu, pa taj parazit nije dovoljno poznat i istražen.
Međutim, susret sa tom amebom je ekstremno opasan. Ameba uzrokuje bolest poznatu kao primarni amebni meningo-cefalitis. Od 175 zaraženih osoba preživjelo je samo šest.
Naegleria fowleri možemo pronaći svuda u prirodi, posebno u jezerima sa svježom, toplom vodom. Ameba takođe može da živi i u bazenima sa toplom vodom.
Ameba ulazi u nos kupača, a zatim migrira direktno u mozak. Pomoću posebnih enzima ameba probija zaštitnu barijeru i ulazi u tkiva mozga.
Tamo se hrani moždanim ćelijama i brzo uzrokuje smrt. Stopa preživljavanja ove infekcije je samo tri odsto. Simptomi prisutnosti parazita u mozgu su glavobolja, mučnina, povraćanje, vrtoglavica, epileptični napadi.
Galerija
Bonus video:
