Bioskop je mrtav, živio bioskop! U svakom slučaju, u pozorištu. Eruptivan i hiperaktivan, poznati britanski režiser Piter Grinavej (72) već dvije godine redefiniše zakone tržišta blokirajući distribuciju svog filma “Goltzius and the Pelican Company”. Vizionarski i do sad nečuveno, ovaj film, prikazan u Nacionalnoj galeriji u Londonu i pariskom Luvru, oživljava erotske priče iz Biblije kroz radove holandskog umjetnika iz 17. vijeka.
Nakon Londona i Pariza, Grinavej svoje najnovije ostvarenje, snimano dijelom u Hrvatskoj, potpuno logično donosi u Italiju, gdje je već prikazano u milanskom Teatro dell'Arte della Triennale i napuljskom teatru Bellini, a od juče do 16. novembra vidjeće ga publika u Rimu.
Grinavej svoje insistiranje da se njegov film prikazuje u pozorišnim salama objašnjava riječima da je to “najdublji omaž namjerama filma” koji je istraživanje novih jezika ali prihvata i utjelovljuje mnoge forme umjetnosti koje su obično “ispod radara” filma: dramu i pozorište, muziku i ples, govorništvo i retoriku, arhitekturu i kaligrafiju. I naravno, slikarstvo jer je Goltzius bio graver. Ukratko, film je, prema riječima Grinaveja, lekcija iz istorije.
“Ali, filmovi su danas predmet biznisa, komercijalna roba koju zaboravljate odmah po konzumiranju, dobit ide na štetu kvaliteta”, smatra Grinavej.
On ističe da su forme, poput video-arta i tehnologije od ključne važnosti za film i njegov rad.
“Stare barijere koje su razdvajale različite forme umjetnosti nestaju, digitalni mediji postaju sve jednostavniji za upotrebu i dozvoljavaju nam da upotrijebimo čak i još suptilniji umjetnički jezik. Svi, potencijalno, imamo obilje načina da se izrazimo i trebalo bi da se osjećamo obaveznim da ih i upotrijebimo”, navodi reditelj čiji je znak raspoznavanja u filmskom svijetu fokusiranost na slikarstvo i slikare.
Kao i na početku karijere, u do sada neprevaziđenom “Crtačevom ugovoru”, i u novom filmu Grinavej je usredsrijeđen na slikara.
“Imamo osam hiljada godina dugu istoriju slikarstva, sa 32.000 slika u pećinama, a samo 120 godina trajanja filma i to se ne može porediti. Slikanje je jednistavna, ekonomična tehnika, neposredna. A film, čim ga prikažeš, nestaje; kinematografija je je efemerna, slikarstvo je vječito. U jevađelju piše: 'Na početku bijaše riječ', ali ja mislim da je to pogrešno. Mislim da je prvo bila slika, i da će ona vrlo vjerovatno biti posljednje sredstvo izražavanja ideja civilizacije koja nestaje, što će se sasvim sigurno desiti. Zato likovnu umjetnost moramo njegovati, ohrabrivati kroz obrazovni sistem. Rembrant je rekao: 'Ne znači da umiješ da vidiš samo zato što imaš oči'”.
Druge dvije teme koje se ponavljaju kroz sve Grinavejeve filmove i kojima je čini se, opsjednut, su seks i smrt.
“Možete li da se sjetite nečega važnijeg od početka i kraja života? Ja ne znam ništa o tome osim dvije stvari: dvoje ljudi su imali seks i stvorili nešto predodređeno da umre. To su jedine dvije stvari o kojima nema rasprave, koje se ne dovode u pitanje, dominantne u umjetnosti uopšte i u kinematografiji. Za Balzaka je postojao i novac, za Šekspira moć. Ali to su samo sredstva da se plati seks i zavara naša smrtnost”, kaže Grinavej.
Ponavljajući da kinematografija izumire, Grinavej je izjavio da je to dobar povod da se vrati njenom najvećem heroju, Sergeju Ejzenštajnu.
“Radim na dva fima o njemu, jednom o njegovom boravku u Meksiku, a drugom o vremenu koje je proveo u Švajcarskoj. Riječ je o vremenu koje je proveo van Rusije, što mu je dalo vremena i mogućnosti da vidi malo dalje, van otadžbine. Takođe se nadam da ću uskoro početi snimanje filma o Brankusiju, imam u pripremi i projekat 'Smrt u Veneciji'”, najavio je Grinavej.
Bonus video:
