Prvi svjetski rat se poklapa s jednim od najkreativnijih perioda u istoriji umjetnosti, a među mnogobrojnim, tragičnim gubicima su i sva ona remek-djela koja nikada nisu vidjela svjetlost dana jer su umjetnici koji su tek namjeravali da ih stvore nestali u ratnom vihoru.
Povodom stogodišnjice Velikog rata, londonski list “Gardian” napravio je listu talenata koji su, najčešće prerano, sasječeni u apokaliptičnim događajima početkom XX vijeka.
Franc Mark (1880 -1916), jedan od glavnih predstavnika njemačkog ekspresionizma i osnivač avangardne umjetničke grupe “Plavi jahač”, poginuo je u bici kod Verdena u 36. godini, a moderna umjetnost je izgubila jednog umjetničkog diva u nastanku.
Najtalentovaniji umjetnik futurističkog pokreta Umberto Bočioni (1882-1916) stvarao je intenzivno dramatične prikaze, kao što je skulptura “Jedinstveni oblici kontinuiteta u prostoru”, moćno podsjećanje na tehnološka dostignuća novog vijeka.
Futurizam je u ratu vidio pročišćenje i nadolazak nove energije. Kada je rat izbio, Bočioni se dobrovoljno prijavio. Ranjen je 1915, a poginuo je par mjeseci kasnije, tokom opravka, pri padu s konja.
Anri Godije-Bžeska ( 1891-1915) je bio talentovani francuski umjetnik koji je živio i radio u Velikoj Britaniji, gdje je dijelio radikalni modernizam sa prijateljima Ezrom Paundom i Džejkobom Epštajnom.
Po izbijanju rata pridružio se francuskoj vojsci. Poginuo je na frontu u 24. godini, ostavivši za sobom malo, ali izuzetno djelo. Užasno visoka stopa smrtnosti prve svjetske oružane kataklizme još više je pogoršana pandemijom gripa - španskom groznicom koja je kosila oslabljeno evropsko stanovništvo nakon rata.
Među njenim žrtvama bio je genijalni Egon Šile (1890-1918). To je bio kraj jedne od najprovokativnijih i najstrastvenijih ličnosti moderne umjetnosti. Njemački ekspresionista August Make ( 1887-1914) dijelio je ista interesovanja kao i francuski fovisti - seks, putovanja i titrave boje.
Makeova umjetnost je senzualna i hedonistička, nimalo mračna. Njegova umjetnička životna radost ga nije, međutim, spasila od surove sudbine. Poginuo je u prvim danima rata, u 27. godini.
Apolinerova smrt
Rovovski rat nije bio opasan samo zbog granata i neprekidne artiljerijske paljbe, već i zbog krajnje nehigijenskih uslova. Kubistički vajar Rejmon Dišan -Vijon (1876-1918) se za razliku od svog slavnog brata Marsela Dišana, koji je izbjegao ratne strahote tako što je emigrirao u Ameriku, dobrovoljno prijavio u vojsku.
Prije nego što je postao umjetnik, završio je medicinu, tako da je služio kao ljekar na zapadnom fronu. Zarazio se tifusom i umro u 41. godini.
Najsimboličnija i najoplakanija smrt u umjetničkoj zajednici Pariza tokom rata bila je smrt legendarnog koliko i kontroverznog pjesnika, pisca i dramaturga Gijoma Apolinera ( 1880-1918).
Omiljeni prijatelj Pabla Pikasa i ugledni član zajednice boema Monparnasa, ranjen je u glavu na frontu 1916. Umro je dvije godine kasnije, dva dana prije kraja rata, u 38. godini, od napada španske groznice.
Njegov odlazak označio je kraj najuzbudljivijih godina moderne umjetnosti.
Bonus video:
