Prošla je čitava sedmica od prijevremenih izbora u Velikoj Britaniji koje je sazvala premijerka Tereza Mej kako bi osigurala novu, snažnu i stabilnu većinu (slogan – strong and stable), a dobila upravo suprotno – neprincipijelnu koalicionu vladu sa upitnim mandatom. Možemo nabrojati mnoge utiske i pouke ovih izbora, recimo da je Brexit završena priča, da Mej nije ni snažan ni stabilan lider, da je škotski referendum trenutno stvar prošlosti i prije svega da je Laburistička stranka našla svoju platformu, dobila pravog lidera nakon nekih deset godina i pokazala da ima šansu da ponovo vodi britansku vladu. To je tema o kojoj želim da pišem.
Treći put je politička platforma plasirana od strane novih lidera partija lijevog centra nakon pada Berlinskog zida. Pomjeranje ljevice ka centru traje decenijama ali u devedesetim je ono okončano. Najbolji primjer te politike je Toni Bler, lider laburista od sredine devedesetih do sredine prve decenije 21.vijeka i jedan od najomraženijih evropskih političara današnjice. Njegova doktrina je bila da, nakon nekoliko izbornih poraza, laburistička stranka mora izvesti kretnju ka desnici po pitanjima ekonomske politike, napustiti zalaganje za oporezivanje bogatih, prihvatiti privatizaciju, a istorija je pokazala, zalagati se za veliku vojnu potrošnju i biti spreman na vojne operacije svuda po svijetu (Bler je poveo svoju zemlju u više ratnih dejstava od bilo kog britanskog premijera nakon Drugog svjetskog rata). Ovakav model je već prihvatila Demokratska stranka u SAD, a njega su u manjoj ili većoj mjeri pratili Olandovi socijalisti u Francuskoj, Zapaterovi socijalisti u Španiji, njemački SPD i mnogi drugi. Treći put je mješavina neokonzervativne i neoliberalne politike uz jednu glavnu razliku od tradicionalne desnice – pitanje ženskih i lgbt prava. Možemo reći i da je Treći put konzervativna politika koja je pohađala gender studies na fakultetu te koja je borbu za socijalnu jednakost svela na pitanje u koji wc može da uđe transgender osoba? Istina, Treći put je omogućio načelno lijevim strankama da osvoje vlast ali to nije mnogo značilo glasačima koji su efektivno prešli u simulaciju izbora, te je svejedno za koju opciju glasaju jer se ista politika sprovodi. Izbori su tako svedeni na takmičenje u PR-u.
Džeremi Korbin je postao lider Laburističke stranke maltene slučajem. Veteran u Donjem domu Parlamenta, nominovan je od stranke par kolega koji su to učinili sa željom „da zašarene izbor“ i nije se očekivalo da ima ikakve šanse u toj trci. Ipak, nakon što se pokazalo da je jedini kandidat koji nudi drugačiju platformu od „blerovaca“, uspio je da inspiriše veliki broj mladih i da dovede do rekordnog broja novih članova Laboura u okviru jedne godine. U toku kampanje, kada je establišment partije primjetio da je Korbin ozbiljna prijetnja svi ostali kandidati su se udružili protiv njega, a svemu su pomogli mediji, na čelu sa onim navodno ljevičarskim (Guardian). Ništa od toga nije moglo zaustaviti Korbina. Uslijedile su dvije godine žestokih borbi unutar partije sa isključivim ciljem da se promjeni liderstvo i da stranka napusti nov program pod tvrdnjom da isti ne može dobiti izbore. Taj novi program je nazvan radikalnim i svako ko bi čitao tekstove o njemu bi pomislio da se radi o nekom staljinističkom projektu ubistva kraljice i svih bogatih ljudi, nacionalizacijom svih privatnih preduzeća i ko zna još čim. Taj „radikalan“ projekat je zapravo bio klasična socijal-demokratija, nešto veći porezi za najbogatije i trošenje istih u finansiranje nacionalne željeznice (koja se trenutno privatizovana), nekih komunalija te socijalnih programa kao što su jeftini stanovi. Tumačenje takvog političkog programa kao radikalnog govori dovoljno o tome da je Treći put u Britaniji legitimizovao tačerizam kao jedino izvodljivu politiku, politiku poreskih olakšica za najbogatije i odlaske na klanjanje medijskim magnatima zarad izbora, prebacujući tako realnu moć iz Vestminstera u Siti i kancelariju Ruperta Mardoka.
Džeremi Korbin je uprkos sabozaži partijskog establišmenta, uprkos neprijateljstvu svih medija (Daily Mail je pred izbore posvetio čak 13 strana napadima na njega) ostvario veliki izborni uspjeh. Labour je ostvario najveće uvećanje u odnosu na prethodni rezultat još od 1945. godine. Povratili su neka od svojih uporišta u Škotskoj, prvi put u istoriji pobjedili u Kensingtonu (najbogatiji okrug u britanskom parlamentarnom sistemu) i podigli svoju podršku sa pretpostavljena 23% prije izbora na 40% na izborima. Takav uspjeh i rast partije, u trenutku koji više pogoduje konzervativnoj partiji i prije svega privlačenje ogromnog broja novih glasača je nešto što ne bi mogao izvesti nijedan drugi lider. Tako je očigledno da su predviđanja bila pogrešna, da je Korbinov program pogodan za izbornu pobjedu te da je on lider koji umije da vodi kampanju. Ovo predstavlja zabadanje kolca u ideju Trećeg puta, u sam „blerizam“.
Svaki etnolog će vam reći da, kada želite upokojiti vampira, nije dovoljno samo da ga probodete kolcem, već da postoji još niz sledećih koraka koje morate izvesti. Izborni rezultat Laburista, najveća procentualna podrška od 1997, kada je Bler uz sebe imao sve medije, čitavu stranku, čitavu Škotsku i veliki dio biznismena je to zabadanje kolca. Sledeći koraci ka upokojenju blerizma su nužni i na Korbinu je da tako prekine simulaciju izbora, da učini da glas na izbori znači nešto. Da bi to učinio neophodno je da ne dozvoli povratak „blerovcima“, „umjerenima“ u prve klupe, da uslovi njihov ostanak u stranci time što bi prihvatili i dostojno branili program kome su glasači dali podršku na izborima. Nije na političarima da određuju paternalistički šta glasači treba da misle, već da predstavljaju ono što su legitimne i izvodljive želje birača. Zato se nipošto ne smije razvodniti platformu koja je umjerena i izvodljiva, koja ima odličan slogan – „za mnoge, ne za nekolicinu“. Ta platforma se sastoji u većim ulaganjima u obrazovanje, u zdravstvo, u policiju, što bi nužno moralo učiniti znanje, zdravlje i bezbjednost dostupnijim najvećem mogućem broju ljudi. Izdavati te principe da bi došlo do podrške onih koji sebi daju godišnji bonus u većem iznosu od nečije plate za cio život ili radi toga da te podržava čovjek koji živi od štampanja skandala na prvim stranama nije demokratija. Štaviše Treći put je bio otelotvorenje oligarhije kao političkog sistema.
Zašto je uopšte važno šta se dešava u Britaniji, zašto treba da marimo za jednog simpatičnog umjerenog socijaldemokratu? Zato što se politika bogatih i moćnih nužno preliva na slabije u današnjem svijetu. Očigledno je da se politika diskontinuiteta sa vladajućom mantrom uvlači duboko u evropsku politiku. Političari diskontinuiteta, Melanšon na ljevici i Le Pen na desnici su osvojili oko 40% glasova u prvoj rundi francuskih predsjedničkih izbora. Očito je da glasači žele jasne i glasne promjene od politike štednje, permanentnog rata i raslojavanja po svim linijama. Da je na vlasti bio Korbin, političke strukture kao što je bila Siriza u Grčkoj ne bi bile skršene svom snagom, jer bi dogovor bio moguć zato što tom lideru (za razliku od Merkel i Olanda tada), nije glavno šta misle banke. Da bi Siriza postojala i sprovodila svoj program u Grčkoj, neophodno je da u Francuskoj vlast vode ljudi kao Melanšon, u njemačkoj ljudi kao Rajciger iz Die Linke, u Britaniji da na vlast dođe Korbin. Tada se možemo nadati da će se takvi programi i ideje preliti i na našu kolonijalnu stvarnost te da ćemo i mi da se zalažemo za raskid sa prihvaćenim stanjem kolonije u svijetu neoliberalizma, da ćemo dobiti makar socijaldemokratsku, ako ne i pravu ljevičarsku partiju. Vrijeme je da umjerena ljevica bude realnost, a da radikalno bude ono što ide u pravi marksizam.
Bonus video:
