Od uvođenja višepartijskog sistema u Crnoj Gori svi do sada održani izbori su pokradeni. Izborne manipulacije razvijale su se vrstom i obimom sa svakim novim izbornim ciklusom. – saopšteno je iz Demokratske Crne Gore. Neke od najučestalijih metoda prekrajanja izborne volje građana koje su bile predmet analize Demokrata, predstavljamo ovim tekstom, koji će možda konačno odgovoriti na pitanje: kako Milo Đukanović i DPS održavaju vlast već tri decenije?
Demokrate su predstavile nekoliko najčešćih načina pomoću kojih DPS vara na izborima:
1. MANIPULACIJE SA BIRAČKIM SPISKOM Birački spisak koji u potpunosti kotroliše DPS preko MUP-a, pravi je izvor vještačkih mandata i, kao takav, osnova je za raznovrsne manipulacije. U birački spisak Crne Gore upisano je više desetina hiljada građana koji, po zakonu, nemaju biračko pravo. Dio njih, motivisan finansijskom koristi od 100 do 1000 eura, dođe isključivo na dan izbora kao bi glasao DPS. Takođe, hiljade birača koji borave u inostranstvu ili se nalaze na izdržavanju kazne, a za koje DPS mreža utvrdi da neće izlaziti na glasanje usled spriječenosti, zamijene DPS aktivisti koji, umjesto njih, glasaju. U te svrhe štampaju se lične karte sa fotografijama DPS aktivista, koje služe za jednokratnu upotrebu.
2. KUPOVINA LIČNIH KARATA Veoma rasprostranjen mehanizam koji funkcioniše tako što se sredstva iz crnih fondova usmjeravaju na takozvanu kupovinu birača koji ne podržavaju DPS, da ne izađu na glasanje ili izađu i zaokruže DPS. Tako opozicione porodice koje su predmet ovakvih zloupotreba dobijaju određenu svotu novca da ne izađu na izbore, a zauzvrat privremeno daju DPS operativcu lična dokumenta kao garanciju da neće glasati. Drugi metod je da se, za dati novac, od birača zahtijeva da zaokruži DPS i dokaže da je to uradio na nekoliko ponuđenih načina: fotografijom sa mobilnog telefona ili drugog uređaja, zaokruživanjem broja kvadratom, trouglom ili raznobojnim flomasterima ili otvaranjem listića pred članom biračkog odbora iz DPS-a prije glasanja.
3. UCJENE ZAPOSLENIH I NEZAPOSLENIH Iste metode provjera putem fotografija glasačkog listića, geometrijskih oblika ili fizičkog neposrednog dokazivanja, DPS koristi i nakon ucjene zaposlenih na određeno vrijeme da će izgubiti posao ako ne glasaju DPS, ili nezaposlenih da neće dobiti obećani posao ukoliko ne dokažu da su glasali za DPS.
4. PRETVARANJE VAŽEĆIH LISTIĆA U NEVAŽEĆE Masovna pojava, prilikom prebrojavanja glasova, jeste i da član biračkog odbora iz reda DPS-a, na glasačkom listiću na kome je zaokružena opoziciona izborna lista zaokružuje još jedan redni broj i tako ga poništi, odnosno učini nevažećim. Ova pojava rasprostranjena je i u OIK-u gdje DPS aktivisti otvaraju zapečaćene vreće sa glasačkim listićima, a onda važeće glasove opozicije, pretvaraju u nevažeće.
5. ODRŽAVANJE IZBORA ZA POJEDINE OPŠTINE ILI GRUPE OPŠTINA U RAZLIČITIM TERMINIMA Na ovaj način, takozvanim usitnjavanjem, DPS usmjerava sve raspoložive državne resurse na mali broj birača, do mjere da čak ministre i druge visoke funkcionere angažuje da koordiniraju na nekoliko biračkih mjesta i neposredno kontaktiraju sa manjim brojem birača. Takođe, iz opština u kojima su održani izbori, odmah prepisuju na stotine birača u opštine u kojima treba da se održe izbori. Tako, jednog birača koriste više puta metodom „putujućih glasača“.
6. SOCIJALNA DAVANJA I SREDSTVA IZ BUDŽETSKE REZERVE U svim izbornim ciklusima do sada zabilježena je masovna dodjela jednokratnih socijalnih davanja, kojima se direktno utiče na birača da glasa ili ne glasa određenu političku opciju. Jedna od takvih mreža raskrinkana je u Pljevljima, nakon čega su akteri pravosnažno osuđeni za izvršenje određenog krivičnog djela.
7. NEZAKONITE ADRESE BIRAČA Više od 290 000 građana upisanih u birački spisak nema tačnu adresu i vodi se pod oznakom „b.b.“. Na ovaj način, DPS skriva fantom birače u naseljima u kojima se stotine i hiljade građana vode pod istim nazivom i bez broja. Tako DPS skriva nezakonito upisane birače, koji bi, da je numerisanih adresa, bili olako razotkriveni.
8. DONACIJE DPS je uspostavio sistem „usluga za uslugu“ koji naročito dolazi do izražaja u predizbornom periodu, a koji je jedan od načina prikupljanja sredstava i formiranja fondova za različite zloupotrebe. Po ovom manipulativnom modelu, fizička i pravna lica koja dodjeljuju donacije DPS-u od državnih organa dobijaju protivuslugu. Tako se izdašnim donatorima DPS-a dodjeljuju ili namještaju poslovi putem javnih nabavki, direktnih ugovora, državnih pomoći, subvencija, povoljnih državnih kredita, obezbjeđuje monopolski položaj na tržištu, pa čak i prilagođavaju zakoni i drugi propisi njihovim potrebama.
9. ZLOUPOTREBA SLUŽBENIH AUTOMOBILA Vozni parkovi državnih organa u toku izborne kampanje i na sam dan izbora stavljaju se na raspolaganje potrebama DPS-a u cilju razvoženja birača, logistike, materijala.
10. KONTROLA IZLASKA BIRAČA Članovi biračkih odbora iz reda DPS-a organizovano kontrolišu izlaznost birača i evidentiraju ko je glasao, ko ne, glasnim čitanjem rednog broja birača prilikom njegove identifikacije, mobilnim telefonom ili fizički iz privatnih stanova ili kancelarija državnih organa. Cilj evidencije je presjek stanja, koje im omogućava da utiču ucjenama i pritiscima na birače koji nisu izašli, a koje su prethodno evidentirali kao sigurne.
11. MINISTARSKI AKTIVIZAM Masovna pojava u svim predizbornim kampanjama je povećana medijska aktivnost ministara i drugih predstavnika državnih organa. U tom periodu u informativnim emisijama učestalo je otvaranje mostova, vodovoda, saobraćajnica, postavljanje kamena temeljaca za izgradnju fabrika, pruga, puteva i drugih infrastrukturnih projekata. Tako DPS zloupotrebljava položaj vlasti, narušava ravnopravnost svih učesnika na izborima.
BEČIĆ MEĐUNARODNIM PREDSTAVNICIMA PREDSTAVIO 100 RJEŠENJA ZA ELIMINACIJU IZBORNIH KRAĐA
Predsjednik Demokratske Crne Gore Aleksa Bečić predstavio je građanima i predstavnicima međnarodne zajednice, među kojima i zamjeniku direkora Direktorata za Zapadni Balkan u Forin ofisu Ujedinjenog Kraljevstva Lens Domu, 100 rješenja Demokrata za eliminaciju izbornih prevara koje DPS primjenjuje punih 30 godina. Lens Dom je tom prilikom rekao da Demokrate vrijedno rade na iznalaženju najboljih mogućih rješenja u vezi sa reformom izbornog i drugog zakonodavstva.
1. SVI IZBORI U JEDNOM DANU Lider Demokrata je istakao da se objedinjavanjem svih izbora u jednom danu DPS-u onemogućava usmjeravanje kompletnih državnih resursa na jednu ili grupe opština i da u međuvremenu vrši prepisivanje birača iz jedne u drugu opštinu u Crnoj Gori, kako je do sada bila praksa.
2. NOVI GLASAČKI LISTIĆ i GLASANJE PEČATOM rješenja su koja će spriječiti niz decenijskih zloupotreba, jer eliminiše upotrebu flomasteria i olovki prilikom glasanja. Prema rješenju Demokrata umjesto glasanja zaokruživanjem rednog broja olovkom, glasaće se otriskom pečata na tačno predviđenom mjestu. Listići koji sadrže bilo koju drugu oznaku osim otiska pečata smatraće se nevažećim listićem. Listić će imati tamnoplavu poleđinu, sa tačno određenim mjestom za pečat biračkog odbora i biće izrađen na način da omogućava dvostruko previjanje. Ovim će se potpuno eliminisati mogućnost da član biračkog odbora neposredno ili otiscima pečata biračkog odbora na različitim mjestima, utvrdi kako je građanin glasao – istakao je Bečić.
3. OTISAK PRSTA Predsjednik Demokrata predstavio je i rješenje za način identifikacije birača po kome se identitet birača utvrđuje otiskom prsta na posebnom elektronskom terminalu koji je povezan sa Centralnim registrom stanovništva. Ovaj metod je garancija da nema fantom birača, nema dvostrukog glasanja, nema glasanja jednog lica umjesto drugog i nema lažnih ličnih karata.
4. ZAKONITE ADRESE Prema riječima Bečića, Demokrate su predložile i efikasno rješenje čijom implementacijom će građani Crne Gore za samo nekoliko mjeseci dobiti tačne adrese stanovanja, a time će se i ukinuti adrese bez broja, na kojima DPS upisuje na desetine hiljada fantom birača. Nekon implementacije ovog rješenja vrlo lako ćemo otkriti da je u jednom stambenom objektu od 30m2 upisano nekoliko desetina birača.
5. FOTOGRAFIJE BIRAČA U BIRAČKOM SPISKU Lider Demokrata je predstavio i inovativno rješenje o novom biračkom spisku koji između ostalog treba da sadrži i fotografiju birača, što predstavlja još jedan, u nizu, blokirajućih mehanizama za fantom birače, kao i brisanje rednih brojeva što suzbija prostor za kontrolu izlaska birača. Fotografija birača u biračkom spisku omogućiće lako prepoznavanje osoba koje ne žive na određenoj adresi.
6. Bečić je prezentovao i mehanizam UPARIVANJA BAZA PODATAKA I TERENSKE PROVJERE BIRAČA koji omogućava eliminisanje nezakonito upisanih brača. Sistem funkcioniše tako što se birački spisak uparuje sa elektronskim bazama podataka državnih organa (Fonda PIO, ZZZCG, Poreske uprave, Fonda zdravstva i drugih). Svi građani koji se nalaze u biračkom spisku, a ne i u drugim bazama su potencijalno nezakonito upisani birači, nakon čega se vrši i terenska povjera birača.
7. UKIDANJE DONACIJA SVIM PARTIJAMA po riječima predsjednika Demokrata, zaustaviće dio finansijskih izvora za formiranje fondova iz kojih se plaćaju zloupotrebe, a, sa druge strane, spriječiti koruptivne radnje, monopolski položaji i obezbjeđivanje satusa privilegovanih na tržištu.
8.UKIDANJE GOTOVINSKOG POSLOVANJA PARTIJA, odnosno blagajne, konačno će uvesti u red u finansijske tokove i izbjeći nezakonita plaćanja i upotreba novca – naveo je Bečić.
9. NAGRADA ZA BIRAČE KOJI GLASAJU. Lider Demokratske Crne Gore prezentovao je i inovativno rješenje OSLOBAĐANJE PLAĆANJA DIJELA ADMINISTRATIVNIH TAKSI za građane koji ostvare biračko pravo. Dio Evropskih zemalja propisuje i sankcije za građane koji ne koriste biračko pravo, ali je predlog Demokrata da građani koji glasaju imaju određenu korist od države u vidu oslobađanja dijela administrativnih taksi za ovjere dokumenata, taksi na saobraćajne i vozačke dozvole i slično.
10. Bečić je istakao i potrebu da ubuduće BIRAČKI SPISAK VODI DRŽAVNA IZBORNA KOMISIJA, a ne MUP koji ima potpunu kontrolu, a uz to vodi i sve druge baze podataka građana. Samo na ovaj način, uz prethodno navedene mehanize, obezbijedila bi se tačnost, ažurnost i transparentnost biračkog spiska – naglasio je Aleksa Bečić.
11. Među 100 rješenja Demokrata, izdvaja se i mehanizam ZABRANE NAMETANJA RADNE OBAVEZE NA DAN IZBORA. Implementacijom ovog rješenja, poslodavac neće moći da na dan izbora na kojim zaposleni ima biračko pravo naloži izvršavanje radnopravne obaveze, naloga ili zadatka koji bi tom biraču onemogućio ili značajno otežao ostvarivanje biračkog prava – navodi Bečić.
12. NEMA PARTIJSKOG ZAPOŠLJAVANJA. Demokrate su predložile rješenje kojim se suzbija i partijsko zapošljavanje, a naročito masovna zloupotreba ugovora o privremenim i povremenim poslovima. U tom cilju, Demokrate predlažu OBAVEZU JAVNOG OGLAŠAVANJA za sve oblike zasnivanja radnog odnosa u državnom organu, uz brisanje zakonskog izuzetka koji omogućava starješini državnog organa da bez javnog oglašavanja zaključi ugovor o radu. Takođe, svi ugovori od dana raspisivanja izbora dostavljali bi se specijalnom nadzornom tijelu koje će formirati Skupština Crne Gore. Uz sve to, predvidjeli smo složene procedure koje, u najvećoj mogućoj mjeri, eliminišu pojave partijskih zapošljavanja – dodao je Bečić.
Kada je riječ o strukturi predloženih rješenja, Demokrate su predložile u oblasti Zakona o izboru odbornika i poslanika – 31 rješenje; Zakona o finansiranju političkih subjekata i izbornih kampanja – 21 rješenje; medijskih zakona – 5 rješenja; Zakona o biračkom spisku – 14 rješenja; u odnosu na Agenciju za sprečavanje korupcije – 5 rješenja; Državnu izbornu komisiju – 8 rješenja; Zakon o administrativnim taksama, Zakon o zaradama zaposlenih u javnom sektoru – 2 rješenja; Zakon o državnim službenicima i namještenicima – 2 rješenja; Zakona o teritorijalnoj organizaciji Crne Gore – 6 rješenja; Etički kodeks i ostali zakoni – 6 rješenja. Demokrate pripremaju još nekoliko desetina inovativnih rješenja za poštene izbore.
KAKO SE OBEZBJEĐUJU POŠTENI IZBORI?
Na samom kraju ove analize, nameće se logično pitanje građanima Crne Gore – kako obezbijediti poštene, fer i demokratske izbore? Da li se takvi izbori obezbjeđuju predlaganjem rješenja, konstantnim pritiskom na DPS tokom rada u Odboru, saradnjom sa Evropskom unijom i ostalim predstavnicima međunarodne zajednice ili upornim napadima na opoziciju, organizovanjem okruglih stolova, press konferencija, političkim populizmom, napadom na EU, zahtjevima za postavljanjem politički motivisanih spomenika kulture sa raznih strana političke scene, nacionalnom i vjerskom mržnjom i netrpeljivošću, blokadom odbora po nalogu Branimira Gvozdenovića, odbijanjem Birselskog plana, a prihvatanjem Plana DPS-? Ostavljamo građanima Crne Gore da sami procijene. Sve, u svemu, ovo je revolucija bez nasilja!
TRI KLJUČNA RAZLOGA POSTEPENOG GUŠENJA PROTESTA
