Izbjeglice

Talas izbjeglica preplavio je Evropu. Iako se medijska slika događaja profilira u pravcu apokaliptičnih tonova, ovo nije ni prvi a izvjesno ni posljednji put da se Evropi dešavaju ovakve stvari. Čak bi oni koji osuđuju ovakve procese, ili pak osjećaju strah pred njima valjalo dobro da razmisle - nije ovo ni nešto sasvim novo, a naravno, istorijski gledano, nije ni nešto sasvim negativno...

Kada je Franko sa svojim fašistima slavodobitno umarširao u Barselonu, gotovo pola miliona ljudi je prešlo Francusku granicu - zahvaljujući činjenici da je francuska vlada Narodnog fronta otvorila granične prelaze pred ovim nevoljnicima. Nedavno je u Artu objavljena jedna priča Miraša Martinovića koja tematizuje te dane, kroz sudbinu Antonija Mačada, starog španskog pjesnika. Uzgred, jedan od potomaka te nesrećne kolone je i bivši francuski selektor Rejmon Domenek, zasigurno se sjećate kako je na konferenciji za štampu insistirao da je njegovo porijeklo katalonsko, a ne špansko. Sjećanje na nevolje ove vrste urezuje se, “tetovira” svijest nekoliko generacija...

Zapravo, takvi “transferi” ljudstva dešavali su se i mnogo ranije - pad Vizantije doveo je do masovne emigracije obrazovanih ljudi iz Konstantinopolja u južnu Italiju, a što će najdirektnije moguće biti početni impuls za zamah renesanse, najvažnije stilske i ideološke formacije u evropskoj istoriji. Po civilizacijskim posljedicama ovo je jedan od najznačajnijih izbjegličkih talasa koji je ikada zapljusnu naš kontinent.

Nakon Drugog svjetskog rata Evropa je takođe bila preplavljena izbjeglicama od svake vrste. I sami Mađari, čiji se političari danas ponašaju tako neevropski, 1956, nakon sovjetske okupacije, zahvaljujući otvorenim jugoslovenskim i austrijskim granicama preplavili su Evropu. Slično je bilo sa Česima i Slovacima nakon sovjetskog ulaska u Prag 1968. godine. SFRJ je, da ne bi imala (ekonomske) izbjeglice izmislila kategoriju gastarbajtera.

Ono što je naporno i tragično je što ovakvi događaji uvijek daju snažan zamah žilavoj evropskoj desnici. Odmah vidite na djelu orbanizaciju Evrope - aktivira se jeziva imaginacija zidova i nepropusnih granica. Slična histerija već zahvata i hrvatsku predsjednicu.

Ali, talog novinarski i ljudski, kakva je izvjesna gospođica Laslo, mađarska novinarka koja je saplitala izbjeglice, priča je za sebe. I moćna informacija o ovom vremenu. Vjerujem da bi se ovo čudovište dobro uklopilo u duh aktuelnog crnogorskog prorežimskog novinarstva. Samo ono što ovdje njeni kolege rade metaforično - sapletu i cipelaju svoje neistomišljenike, ona je uradila - bukvalno. (Eto vam još jedan prilog pojašnjenju značenja pojma “metaforično”.) Čujem da je ova borbena dama izgubila poslao u Mađarskoj. Kladim se da bi joj se u Crnoj Gori, za “minut-dva” našao posao. I to ne bejbisiterke, već novinarske perjanice...

Nasuprot tome, transparenti na utakmicama u Njemačkoj (“Dobrodošli izbjeglice”) ili samoinicijativna akcija građana Austrije koji su svojim kolima išli da prihvate nevoljnike po mađarskim cestama, ili “hepiend” sa sapletenim izbjeglicom koji je dobio posao fudbalskog trenera u Španiji - pokazuju da postoji lice Evrope drugačije od vrištećih desničarskih frustracija.

Uostalom, koju to Evropa ima suštinsku moć, ako to nije u empatiji i solidarnosti Evropljana. Moć Evrope ne počiva na vojnom ili političkom monopolu bilo koje vrste, već na moći da se iskorači “preko sopstvene sjenke” i bude - čovjek oslonjen na jednu veliku humanističku tradiciju. Ako Evropa pristane na desničarsku histeriju samodovoljnosti jednostavno je neće biti. Jer, desno je samo hladna moć, a lijevo sve ono što svijet čini boljim, uprkos svemu.