Ostrvo Sv.Nikola, posljednja oaza žive flore i faune je velika emocija ne samo Budvana. Kada ste na ostrvu, ulazite u svijet neraskidive, praiskonske veze sa živom prirodom bez koje čovjek još uvijek ne može da opstane
U posljednje vrijeme u javnosti i medijima sve je očiglednija pobuna građana za očuvanje čovjekove biodiverzitetske sredine. Uznemirujuća saopštenja Ministarstva održivog razvoja i turizma da je potrebna 1,5 milijarda eura za ozdravljenje eko-sistema Crne Gore: čista voda, čist vazduh, pitanje reciklaže otpada..., pokrenula je i aktivirala brigu za naš opstanak, a posebno brigu za zdravlje i budućnost naše djece.
Peticija Budvana i prijatelja Budve iz svijeta, za spas posljednje zelene oaze na budvanskoj rivijeri - ostrva Sveti Nikola, Peticija protiv gradnje na Skadarskom jezeru, rješenje otpadnih voda u Ulcinju, problematizovanje izgradnje mini hidrocentrala na sjeveru Crne Gore, sadnja 100.000 stabala u Podgorici i desetine drugih sličnih inicijativa ukazuju na paradoksalno stanje u našem tretmanu čovjekove okoline - životne sredine.
Početkom devedesetih godina prošlog vijeka Crna Gora se samoproklamovala za prvu ekološku državu u svijetu. Građani naše zemlje danas su najbolji svjedoci ironije jedne ovakve odluke i stanja u kome se danas nalazimo kao „ekološka država“. U svim legalnim i nelegalnim urbanističkim planovima čija je realizacija dovela do enormne neravnoteže zdrave životne sredine nasuprot nezaustavljivoj gradnji posebno u priobalnom području, nigdje nisam naišla na stručno mišljenje ”Instituta za javno zdravlje crne Gore” koje je po prirodi svog posla imalo obavezu da kvalifikuje kakvi će zdravstveni uslovi vladati u novim naseljima, u novoizgrađenoj preuređenoj, disharmoničnoj prirodnoj matrici.
Prije nepune tri decenije kada smo mi postali „prva ekološka država“ Japan je kao dio nacionalnog zdravstvenog programa proglasio prevenciju i terapiju mentalnog i fizičkog zdravlja svog stanovništva eko-terapijom pod nazivom „kupanje šumom“, ili pak „zelenom terapijom“. Ovaj zakon je zasnovan na znanju i iskustvima nauke, medicine o značaju koji prirodni ambijent; boravak u prirodi, šetnja parkovima i šumama, gledanje u zelenu boju trave i drveća, slušanje cvrkuta ptica, udisanje mirisa biljaka, ima na zdravlje ljudi. Kao odgovorna vlast Japanci su u zakon unijeli zdravstvene standarde koji će uticati globalno na sve segmente razvoja društva. Tako su za nacionalni imperativ progasili ne samo očuvanje zelenih oaza, već i projektovanje i formiranje novih u kojima će u budućnosti rasti i razvijati se zdravo potomstvo. Jer u razvojnoj psihologiji je od prije više decenija poznato da rast i razvoj mladih u betoniranim naseljima, bez zelenila, Između ostalog rezultira i većom stopom delinkvencije i kriminala, od rasta i razvoja u harmoničnim sredinama, gdje postojij sklad novoizgrađenih naselja, kvartova sa parkovima, i zelenim oazama na periferiji gradova.
Čovjekova veza sa prirodom je ukorijenjena u naš biološki sistem i genetiku i zato savremeni čovjek nema ništa manju potrebu za boravkom u prirodi od svog pradavnog pretka koji je živio u interaktivnom odnosu sa prirodom, kao njen neraskidivi dio. Istraživanja u SAD su pokazala da kod gradskog stanovništva, od povišenog pritiska, gojaznosti, šećerne bolesti, povišene napetosti, uz nižu pažnju i koncentraciju više pate ljudi koji dnevno u prosjeku ne provedu 30 minuta u prirodi, od onih koji praktikuju da se udalje u neku zelenu oazu, izoluju, šetaju, prepuste prirodi i identifikuju sa njom. Hodanje u prirodi smanjuje nivo kortizola, hormona stresa, glavobolju, visok krvni pritisak, izaziva osjećaj smirenosti, povećava pažnju i koncentraciju. Svih ovih pozitivnih efekata po zdravlje nema ako šetate samo gradskim ulicama. Kada se vratite iz ovakve šetnje bićete sa slabijom pažnjom i koncentracijom i bez bitnijeg poboljšanja raspoloženja. Poznato je u medicini da seosko stanovništvo za razliku od gradskog ima niži nivo kortizola-hormona stresa, a da takođe imaju znatno nižu stopu oboljevanja od depresija od gradskog stanovništva. Zelena boja je boja sklada, mira i spokoja. Boravak u zelenilu vam daje osjećaj smirenosti, a takođe je dokazano da podiže nivo serotonina - hormona sreće.
Urbani čovjek današnjice sve ovo zna, o ovom načinu očuvanja zdravlja uče i djeca u školi. Zato i današnji turisti želeći da pobjegnu iz gradske vreve sve više teže prostorima netaknute, čiste prirode, mjestima gdje mogu da regenerišu svoje mentalno i fizičko zdravlje i relaksirani se vrate svakodnevnim obavezama.
Da li se mi bližimo ekološkoj katastrofi sa dosadašnjom izgradnjom priobalnog područja, uništavanjem prirodne baštine i novim „popunjavanjem“ ovog područja predviđenim Prostornim planom.
Ostrvo Sveti Nikola je jedina preostala zelena oaza i dok je samo posmatrate sa budvanske obale možete makar na kratko osjetiti mir i spokoj. A kada barkom odete na ostrvo i prošetate kroz borovu šumu, za koju je poznato da daje najviše kiseonika i ozdravljuje respiratorne organe, udišete miris mora i slušate cvrkut ptica, osjetićete da ste se pomjerili u blaženstvo priirode i ostavićete iza sebe sve one stresove koje vam naša „ekološka država“ svakodnevno priređuje.
Ostali smo bez Miločera i Svetog Stefana. Sa obale ćemo bespomoćno gledati kako nestaje posljednji najljepši pejzaž prirodnog sklada zelenila i ljepote mora jedinog ostrva na crnogorskom otvorenom moru.
Ako Institut za javno zdravlje, ali i duge institucije države koje su učestvovale i učestvuju u devastaciji prirodne baštine nastave i dalje sa laičkom izgradnjom, priroda naše zemlje će i dalje rapidno propadati. Kada definitivno uništimo ravnotežu eko-sistema u čitavoj zemlji, a na primorju je to svakom građaninu već jasno, imaćemo u budućnosti sve bolesniju populaciju, i mentalno i fizički. Na koji ćemo način u tako ekološki devastiranoj Crnoj Gori svom potomstvu garantovati da imaju iste uslove za rast i razvoj kao njihovi vršnjaci iz ekološki uređene Evrope.
Ubijanje prirode, te nemogućnost njenog obnavljanja, pored zdravlja znači i uništavanje elementarnog ljudskog dostojanstva.
Autorka je neuropsihijatar
Bonus video:
