Kroz valove toplih aplauza kojima su evropski parlamentarci nedavno ispratili predsjednika Crne Gore na magistralni put evropskih integracija, kao kroz talase mora koji zapljuskuju poluostrvo Suku poviše Male plaže, prisjetih se slavnih dana ulcinjske Solane “Bajo Sekulić”. Dana kada je ona, pričalo se, bila treća po jačini fabrika soli u Evropi. Bilo je to u vrijeme socijalizma koji barem prema nazivu (premda nomen ne mora vazda predstavljati i omen), baštini frtalj vijeka vladajuća partija pomenutog predsjednika. A za čijeg je vakta, nekada evropska solana iz Ulcinja, uništena i prodata u bescijenje kao kakva neprofitabilna krntija od fabrike.
(Čudni su putevi evroatlantskih integracija i toplih evropskih aplauza).
A radila je nekada ulcinjska fabrika soli punom parom. Proizvodila je morsku so i upošljavala radnu snagu kvalitetnije no što bi je danas upošljavao bilo koji strani investitor u bilo kojem ovdašnjem „exyustanu“. Uslijedio je, međutim, val tzv. postsocijalističke transformacije a s njim i recept „uspješnog“ poslovanja - guranje perspektivnih fabrika u stečaj, zatim prodavanje istih po bagatelnim cijenama i na koncu strpljivo čekanje da se zemljište na kojem se one nalaze rasproda e da bi se na njemu podizali oblakoderi, hoteli, šoping-molovi, parkinzi i ostala „čudesa“ savremenog korporativnog svijeta.
(Ne, nije Solana “Bajo Sekulić“ to zaslužila).
Inače, Solanu sam u ono vrijeme doživljavao kao nekakvu gigantsku korporaciju, misterioznu i egzotičnu u isto vrijeme, budući da se na nju teško moglo kročiti bez ako nijesi sezonski berač soli iliti stalno zaposleni mještanin/mještanka to jest član njegove/njene uže ili šire familije. Nijesam se uklapao u takav profil te sam (logično) prvi put vidio jedan jedini segment solanskog enterijera u filmu Živka Nikolića „Lepota poroka“ u sceni kada Mima Karadžić i Mladen Nelević, prije no što će se potući i skotrljati niz brdo od soli, tegle jutene džakove i razgovaraju o kumu Žoržu. Usput, to se utovarenje prerađene soli u vagone a potom u jutene džakove nazivalo „berba soli“.
„Kad me žena pita đe sam bio“, veli knez Janko u „Gorskome vijencu“, „kazaću joj da sam so sijao“... Danas se na Solani „Bajo Sekulić“ ne sije so, niti se ista bere. Na Solani se danas nalaze propale upravne zgrade kao iz horora Vesa Krejvena, devastirana bista narodnog heroja Baja Sekulića, rđom optočene šine i vagoni za prevoz soli i jedan nerentabilni traktor. Ali se isto tako na Solani danas nalazi i rezervat rijetkih vrsta ptica među kojima istaknuto mjesto zauzimaju ružičasti flamingosi. E sad, bili bi oni daleko veći turistički mamac i atrakcija, nego što to inače jesu, kada bi nesmjenjiva vlast Crne Gore, koja dobija evropske aplauze za strojevo tabanjanje briselskim bogazama, uložila novac poreskih obveznika u oživljavanje ekološki čiste proizvodnje soli, odnosno u infrastrukturu nacionalnog parka prirode po evropskim standardima. Ali kakvoga nema u cijeloj Evropi. No, za takvo što je potrebno demokratsko i svakodnevno pritiskanje nesmjenjive vlasti od strane samosvjesnih građana. A da bi to toga uopšte došlo moralo bi postojati bar zrno građanske volje da se nesmjenjiva vlast pritiska čak i zbog tamo nekih ptičurina, i još pride ružičastih. Premda, ni građanske volje ne može biti bez svijesti o opštem dobru zajednice koja se danas (mislim na volju), guši različitim tehnikama indoktrinacije. Među njima centralno mjesto zauzima zaglupljivanje širokih narodnih masa primitivnim sredstvima zaokupljanja njihove ionako tanane pažnje. Da, ciljam tu na „ružičastu televiziju“ od koje ljudi, između ostalog, ne vide čak ni ružičaste flamingose na ataru „Baja Sekulića“, a kamoli njegovo neumitno propadanje.
Elem, otpočelo je s novom školskom godinom emitovanje druge sezone rijalitija pod nazivom Zadruga 2. Time se proces kontaminacije medijskog prostora (pokrenut još u vrijeme Zadruge 1), nastavio širiti Srbijom i Crnom Gorom - na opšte zadovoljstvo naivnih masa i prepredenih elita. Ovaj se rijaliti projekat inače počeo emitovati na televiziji sa nacionalnom frekvencijom koja godinama unazad funkcioniše kao medijski servis vladajuće partije u Srbiji. Riječ je o medijskom paketu političke demagogije i televizijskog treša koji se svakodnevno isporučuje voajerstvu sklonom gledalištu tupeći mu još više indoktrinisanu svijest i isušujući mu posljednje kapi volje za promjenom izokrenutog sistema vrijednosti. Jer kada najprije u „ružičastim vijestima“ slušate predsjednika Srbije koji vam dramatičnim tonom govori o neminovnom rješenju kosovskog čvora, ili pak predsjednika Crne Gore koji vam govori o privrženosti vlastite partije evropskim principima i vrijednostima, a odmah nakon toga u „ružišastom rijalitiju“ posmatrate dvoboj oskudno odjevenih starleta koje se čupaju za plastificirane noseve i granatiraju jedne druge arsenalom najprimitivnijih termina, vi automatski prestajete da razmišljate o kakvom je to rješenju kosovskog pitanja prethodno govorila vlast u Srbiji, odnosno da li se vlast u Crnoj Gori drži evropskih principa i vrijednosti, niti vas te teme previše zanimaju.
Međutim, nije metod skretanja pažnje sa bitnog na nevažno prilikom čega nevažno u potpunosti zasjenjuje bitno, jedini indikativan momenat u slučaju Zadruge 2. Daleko je indikativnije to što pomenuti rijaliti javno promoviše sirovi primitivizam protkan biblijskim paketom smrtnih grijehova među kojima posebno mjesto zauzimaju laž, preljuba, izdaja, kleveta, te nasilje u pitoresknom rasponu od verbalnog do fizičkog.
“Svi su zastranili”, veli apostol Pavle Rimljanima. “Svi zajedno postali beskorisni. Nema nikoga ko čini dobro, nema nijednoga… Zmijski otrov im je na usnama. Usta su im puna psovki i gorčine. Noge im žude da proliju krv, ruševine i bijeda na njihovim su putevima, a put mira oni ne poznaju”…
Da nevolja bude kompletnija, rečenu rijaliti mašineriju za svakodnevno plasiranje primitivizma i banalnosti detaljno prate i iscrpnim izvještajima opskrbljuju tabloidni dnevnici pa se stiče utisak kako je Zadruga 2 zapravo više državni negoli privatni projekat, da je riječ o nečemu zaista bitnom i kvalitetnom, poželjnom i savršenom, nečemu što bi trebalo zdušno podržati, progutati, požderati..., jer iza svega toga, na kraju krajeva, stoje države i vlasti sa kojima se televizija na kojoj se emituje Zadruga 2 (neposredno ili posredno), nalazi u intimnoj vezi. Da, ciljam tu na vlasti dva „oka u glavi“.
Tako se stiče utisak kako je u pitanju projekat uspostavljanja prirodnog poretka stvari koji je zabranjeno komentarisati u negativnom smislu, a kamoli kritikovati ili čak ukidati. U protivnom, ne bi ministar kulture i informisanja Srbije bio granatiran stilski ujednačenim saopštenjima iz pravca REM-a i Pinka nakon što se drznuo da sa pozicije koju obavlja iskaže kritiku na račun Zadruge 2. Štaviše, ne bi rijalitima neskloni građani koji nisu odgledali niti jedan sekund Zadruge (1 ili 2), bili prinuđeni da usvajaju nepotrebna saznanja o tome ko su Kija, Sloba i Luna. Upravo su zbog toga neodržive mantre tipa “kome se ne sviđa nek’ promijeni kanal”, koje branitelji kancerogenog rijaliti otpada potežu kad god ih argumentovano pritisnete uza zid. Recimo kada ustvrdite da država može i mora interevenisati u slučaju kada uređivačka politika privatne televizije (doduše sa nacionalnom frekvencijom), krene da prekoračuje prag pristojnosti i dobrog ukusa. Naročito kada privatna televizija neometano nastupa s pozicije medijskog servisa vlasti i u tom svojstvu javno promoviše primitivizam, prostakluk i poroke najšireg spektra djelovanja. Tada se čak s puno prava može podozrijevati i o nekakvom poluzvaničnom, poludržavnom, u svakom slučaju polutanskom, uspostavljanju modela nekulture, primitivizma i neznanja kao poželjnog modela ponašanja. Modela unutar kojeg bi se i primitivni oblici političke demagogije kao i nekulturnog odnošenja nosilaca državnih funkcija prema neistomišljenicima morali u krajnjem bilansu posmatrati kao poželjni načini međuljudskog opštenja. Modela unutar kojeg se, kao u kakvoj preterano iskarikiranoj satiri, ministri policije i vojske združenim snagama bacaju u odbranu rijalitija koji je njihov kolega - ministar kulture i informisanja, s puno prava kritikovao.
Zbog toga je takav jedan „model“ trebalo preventivno i za svaki slučaj zakamuflirati šarenim lažama ružičastog spektakla - oldtajmerima, gliserima, letećim odijelima, maketama italijanskih gradova, reprodukcijama umjetničkih slika i skulptura… Svim, dakle, onim sadržajima kojima bi se sirotinja raja mogla fascinirati i hipnotički prikovati za ekran led televizora u trajanju od čitavih 24 časa. A čemu se “Veliki šef” Zadruge 2, prije početka njenog emitovanja, otvoreno ponadao pred televizijskim kamerama, ne propustivši da istakne kako su u čitav “projekat” uloženi milioni eura!
I ničega tu spornog ne bi bilo, budući da živimo u tržišnom društvu ponude i tražnje gdje se slobode trošenja i profitiranja smatraju neprikosnovenim pravima potrošača odnosno lovaca na profit, da ti milioni eura ne predstavljaju ulaganje u javnu promociju kiča, primitivizma, nevaspitanja, verbalnog i fizičkog nasilja, te pitoresknih poroka umotanih u oblande lažnog glamura i sjaja… U sve, dakle, one antiobrazovne i antivaspitne “vrijednosti” koje se svakodnevno plasiraju iz studija televizije sa nacionalnom frekvencijom, a koje bi svaka iole uređenija država morala sankcionisati. Međutim, to po svemu sudeći nije ni Srbija - o čijim će definitivnim granicima uskoro (možda) odlučivati građani neposrednim izjašnjavanjem na referendumu, a ni Crna Gora - čiji se građani uporno ne pitaju zbog čega kapitalni objekti u državi, poput Solane „Bajo Sekulić“, propadaju? A i što bi bile kada njihovi građani nemaju vremena da promišljaju o svim tim bitnim stvarima koje ih se tiču budući da su 24 časa prikovani za Zadrugu 2 i Pink? Uostalom, hipnotisanje građana je javno proklamovani (poslovni) cilj vlasnika rečene televizije i autora pomenutog rijalitija koga su (gle čuda), upravo srednjovjekovni bankari Medičiji nadahnuli da izgradi rijaliti Firencu usred Šimanovaca kraj Beograda.
I tu se krug definitivno zatvara budući da su Medičiji učili vještinu vladanja od Makijavelija, a “makijavelizam” je (šta Đuro?) - osnovna tehnika vladanja u Srbiji a bogme i u Crnoj Gori. U tome je suština cijele priče. Zapravo, u tome je suština statusa ružičaste televizije od koje građani ne primjećuju ni ružičastu boju flamingosa a kamoli ulcinjskog “Baja Sekulića” koji van svake zdrave pameti propada postojano kano trange-frange klisurine.
Bonus video:
