Kako bi Evropa trebalo da odgovori na to što Rusija ponovo dokazuje imperijalnu tradiciju i varljive metode i reflekse sovjetske prošlosti? Da li bi trebalo da da prioritet "vrijednosti geografije" ili "geografiji vrijednosti"?
Oni koji izaberu ovo prvo, čine to u ime kratkoročnog „realizma energije“, tvrdeći da je od vitalnog značaja za postizanje sporazuma sa Rusijom jer Evropa nema gas iz škriljaca i naftu kao Amerika. Prema tom rezonovanju, SAD mogu živjeti bez Rusije, ali Evropa ne može.
Štaviše, za realiste, prkosno ponašanje Amerike prema njenim najstarijim i najvjernijim saveznicima - odraženo u nedavnim špijunskim skandalima u koje je umiješana Nacionalna bezbjednosna agencija - diskreditovalo je samu ideju „zajednice vrijednosti“. Ako Amerika više ne poštuje vrijednosti koje zagovara, zašto bi Evropska unija izgubila dobru volju Kremlja da bi ih se pridržavala?
Takvi realisti takođe tvrde da je usklađivanjem pozicija EU sa NATO-vim, Evropa bezobzirno izabrala da ponizi Rusiju - što je beskoristan i opasan pravac akcije. Oni smatraju da je došlo vrijeme za politiku koja će pomiriti istorijsko i ekonomsko zdravorazumsko razmišljanje sa potrebama za energijom. Evropska budućnost je neraskidivo povezana sa ruskom, dok je Amerika okrenula leđa Evropi, iz nezainteresovanosti ako ne iz razočaranja. Komemoracija povodom slavne prošlosti - 70. godišnjice Dana D - ne može sakriti narušenu sadašnjost: Iako Evropa može pokušati da diversifikuje svoje energetske resurse, ona ne može bez Rusije u doglednoj budućnosti.
Zašto bi neko, pitaju se realisti, ginuo za Ukrajince koji su još korumpiraniji i puno manje civilizovani od samih Rusa? Ukrajina je imala šansu kao nezavisna država i nije je iskoristila nego je postala žrtva korumpiranosti njenih političkih elita. Vrijeme je da se zatvori ova nesrećna zagrada.
Ova vizija nije teoretska. Ona se može naći, u različitim oblicima, širom EU, na ljevici i desnici i u svim profesijama. Percepcija relativnog pada SAD i sve veći gubitak vjere EU u njene vrijednosti i model izgleda da legitimizuje stav koji je u mnogim slučajevima sagrađen na ostacima starijeg antiamerikanizma.
Drugi put, koji naglašava geografiju vrijednosti nad vrijednostima geografije, je onaj koji su izabrali osnivači evropskog projekta i NATO. Prema ovom stavu, neprepoznavanje Putinovih imperijalnih ambicija bi povećalo rizik od toga da Evropa postane žrtva nedobronamjernog oblika zavisnosti.
Ako Evropa dozvoli da je zavede Istok - dopunjavanje između ruske strateške moći i ekonomske moći EU - bilo bi to kao da plaća mafiji reket za zaštitu. Kako jedan klub demokratija, kada je u pitanju njegova bezbjednost, može u potpunosti zavisiti od jedne autoritarne sile koja prezire njihove „slabe“ političke sisteme?
Nije slučajnost to što ovaj ruski diskurs protivljenja demokratiji, imigrantima i homoseksualnosti nalazi podršku među najkonzervativnijim, ekstremističkim i nacionalističkim stranakama u EU. Nasuprot tome, snaga i privlačnost modela EU zavisi od njegove demokratske prirode. Evropljani koji su prestali da sanjaju o Evropi, koji mir, pomirenje i iznad svega slobodu uzimaju zdravo za gotovo, ne shvataju šta je stavljeno na kocku.
Prihvatiti energiju kao državni interes, tj. učiniti Evropu zavisnom od Rusije zbog otprilike trećine energetskih resursa, bilo bi ravno samoubistvu. Alternative postoje. Evropa može reći ne Kremlju i Gaspromu samo ako ima volje za to.
Jedina moguća politika koja može biti i realistična i dostojanstvena sastoji se od kombinacije čvrstine i riješenosti da se postave limiti Putinovoj Rusiji. Upravo zato što Amerika više nije ono što je bila (uradila je previše za vrijeme Džordža W. Buša, a premalo tokom mandata Baraka Obame) evropski savez zasnovan na vrijednostima je potrebniji nego ikad.
To su one vrijednosti koje su dovele do pada Berlinskog zida i motivisale demonstrante u Kijevu da prkose brutalnoj ukrajinskoj zimi na Majdanu. Od Azije do Afrike, izgleda da narod puno bolje razumije značaj evropskih vrijednosti od samih Evropljana. Samo ih treba čuti kako hvale kontinent mira, pomirenja i čak relativne jednakosti (u poređenju sa SAD).
Za EU, izbor nikad nije bio jasniji. Ako želi da opstane i prosperira, ona prije svega mora uspostaviti geografiju vrijednosti.
Prevela:
A. ŠOFRANAC
Bonus video:
