Da bi ispunila kiterijume iz Kopenhagena, država mora legislativu EU da usvoji kao nacionalnu. Zadatak se, međutim, tu ne završava, jer je potrebno da država kandidat za članstvo bude u stanju da sprovede pravila i procedure EU i da ih efektivno ojača kroz adekvatne administrativne i sudske sisteme. Kroz pregovarački proces sa državama Centralne i Istočne Evrope, Evropska komisija (EK) je utvrdila da je lakše usvojiti zakone nego ih sprovesti u praksi.
Zbog toga je 1995. na samitu šefova država i vlada EU u Madridu i dodat novi kriterijum za članstvo: stvaranje depolitizovane, profesionalne, transparentne i efikasne administracije koja je nezavisna od političkog uticaja.
Kada su u pitanju države zapadnog Balkana, među kojima je i Crna Gora, ovaj kriterijum dobija na značaju zbog naslijeđenog stanja iz doba komunizma, kada su institucije funkcionisale kao mehanizam vladajuće partije. Crna Gora još nije napravila otklon od tog nasljeđa, jer nije uspjela ni da promijeni vlast još od uvođenja partijskog pluralizma prije više od dvije decenije, pa su institucije ostale politizovane i neefikasne.
Stoga u godišnjim izvještajima o napretku, EK ističe kao jedan od najvažnijih problema Crne Gore na putu ka EU, nedovoljnu sposobnost administrativnih kapaciteta.
Analizirajući izvještaje može se zaključiti da je Crnoj Gori potrebna modernizacija administracije i na horizontalnom nivou - po sektorima (na primjer: zaštita životne sredine, poljoprivreda, telekomunikacije), kao i vertikalno – na lokalnom, regionalnom i državnom nivou.
Potreban joj je profesionalizovani administrativni kadar sposoban da kreira zakone, na primjer, iz oblasti žaštite životne sredine, da ih sprovodi i kontroliše njihovu implementaciju u praksi.
Kada počnu pregovori o pristupanju EK će posebno procjenjivati administrativni kapacitet u pravosuđu. To je jedna od najznačajnijih oblasti koja se odnosi na ispunjavanje Kopehhaških kriterijuma.
U pravosuđu ne smije biti politizacije, nepotizma, korupcije. Jer, za napredak cjelokupnog društva i politički i ekonomski neophodno je uspostavljanje nezavisnog pravosudnog sistema kao garanta vladavine prava i zaštite svih građanskih, ekonomskih, kulturnih i socijalnih prava. Samo nezavisno pravosuđe može biti djelotvorni zaštitnik prava manjina.
Da bi što prije osposobila administraciju, Crna Gora bi mogla da koristi iskustva drugih zemalja, prije svega malih država Kipra i Malte. Te države su uspjele da svoje administrativne sisteme, (oni su u malim državama fleksibilniji i jednostavniji, nego u velikim), prilagode i osposobe za ostvarivanje izazova (usklađivanje i primjena evropskih standarda) procesa integracije.
Kipar je to uspio prije prijema u članstvo, a Malta nešto kasnije. Njihovo iskustvo nalaže da je neophodno napraviti funkcionalnu organizaciju zaposlenih koji rade na poslovima evropskih integracija. To znači da ta administracija i kvalitativno i kvantitativno mora biti finansijski održiva i efikasna.
Kipar je prije pristupanja Uniji imo relativno uređen političko-administrativni sistem i svoje zakone je usaglasio sa evropskim. Kipar se uspješno uklapao u praktične zahtjeve evropskih integracija, jer je u rješavanju administrativnih problema, dao prednost kvalitetu.
Malteška Vlada je, uz finansijsku pomoć EU, akcenat stavila na izgradnju nove administrativne kulture, - na unapređivanje obrazovanja stanovništva iz oblasti evropskih integracija kao i na obuku javne administracije.
Modernizacija administrativnih kapaciteta je dugoročan i zahtjevan posao koji politička elita mora da prihvati. Davanjem sugestija u jačanju administrativnih kapaciteta EU pomaže državama kandidatima da evropske standarde efikasno primijene.
Bonus video:
