Rješavanje problema u lokalnoj zajednici treba prepustiti lokalnoj samoupravi, a cilj nam mora biti povećanje ovlašćenja jedinica lokalne samouprave, ali i njihovih prihoda.
Postojeći nivo centralizacije kod nas je prevelik i neodrživ jer vodi daljem rastu disproporcija i slabljenju ukupne privredne moći zemlje. Po udjelu lokalnih vlasti u javnim finansijama, Crna Gora je među evropskim zemljama bila i ostala pri samom dnu. Fiskalni kapacitet jedinica lokalne samouprave vrlo je neujednačen u pogledu visine, ali i vrste prihoda, rashoda i njihovog rasporeda u budžetima. Bruto domaći proizvod po crnogorskim opštinama upozorava na velike razlike u privrednoj razvijenosti Crne Gore i status nerazvijenih opština imaju gotovo sve, osim Podgorice i par opština na Primorju.
Odgovornost za neprihvatljive opštinske disproporcije u razvoju zemlje je na državi i vlasti koja je vodi, kao najvećem poslodavcu, jer se putem budžeta upravlja velikim dijelom bruto proizvoda Crne Gore. Od opština država ubira daleko više prihoda nego što se rasporedom tih prihoda ostavlja lokalnoj samoupravi. Nedostatak analize o razvojnim privrednim mogućnostima Crne Gore i jasne strategije koja bi podstakla privredni razvoj pridonijeli su ne samo stihijskom, neravnomjernom razvoju, nego i tome da se lokalni razvojni ciljevi vrlo teško raspoznaju u državnim planovima. Centralizovani državni mehanizmi u lokalnim programima ne prepoznaju nacionalne privredne interese, a lokalne vlasti najčešće nemaju dovoljno ovlašćenja niti sredstava da samostalno sprovode lokalne programe... Kod usvajanja zakona o novoj teritorijalnoj podjeli CG, treba uzeti u obzir socijalne i ekonomske pretpostavke, odnosno uravnotežiti tri osnovna zahtjeva – ekonomsku efikasnost, lokalnu demokratiju i identitet.
Ekonomska efikasnost znači stvaranje takvih lokalnih a možda i regionalnih administrativnih jedinica koje će imati dovoljno finansijskih, ljudskih, upravljačkih i drugih potencijala radi osiguranja kvalitetne javne usluge građanima/kama po prihvatljivim uslovima. Kriterijumi lokalne demokratije znače stvaranje takvoga administrativnoga aparata koji će osigurati blizinu i saradnju između političkih centara odlučivanja i građana/ki s ciljem omogućavanja njihovog aktivnog djelovanja u demokratskim procesima donošenja odluka. Treći zahtjev identiteta predstavlja stvaranje takvoga administrativnoga aparata gdje će lokalne administrativne jedinice predstavljati geografske, kulturne, istorijske cjeline sa zajedničkim identitetom građana/ki koji u njima žive.
Povećanjem ovlašćenja lokalnih samouprava povećala bi se i motivacija građana/ki da učestvuju u kreiranju i sprovođenju lokalne politike, pa tako i stvarni javni nadzor nad donošenjem i sprovođenjem odluka i trošenjem javnog novca. Decentralizacija sadrži snažnu notu dalje demokratizacije i liberalizacije. Ona nije samo pitanje odnosa između dva nivoa vlasti unutar države, nego najprije sredstvo demokratizacije i uključenosti građana/ki i civilnoga društva, kao kreativnih i odgovornih snaga društva. Cilj nam mora biti sustizanje razvijenih zemalja EU, koje blizu četvrtine svojih javnih finansija raspodjeljuju na lokalne zajednice. Decentralizacija budžetskih pozicija jedan je od realnih i izvodljivih zahtjeva. Crna Gora mora započeti sa konceptom usklađenoga razvoja zemlje i stalnoga jačanja lokalnih samouprava, za modele kojima će na najbolji način biti prevladana centralizacija u našoj državi u korist policentričnoga razvoja, efikasnije privrede i stvaranja podsticajnih uslova za život. Posebno je važno podsticati zajedničke projekte lokalne samouprave, naročito u zaštiti životne sredine i održivog razvoja, te nastaviti s projektima kojima se podstiče razvoj, nerazvijenih jedinica lokalne samouprave.
Bonus video:
